Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۳۶
ویرایش
تقیه مداراتی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تقیه مداراتی'''، یکی از اقسام [[تقیه]]، به معنای همزیستی مسالمت آمیز با [[اهل سنت]]، به جهت جلب محبت آنها و ایجاد [[وحدت]] میان مسلمانان، بی آنکه ترسی در میان باشد است. | '''تقیه مداراتی'''، یکی از اقسام [[تقیه]]، به معنای همزیستی مسالمت آمیز با [[اهل سنت]]، به جهت جلب محبت آنها و ایجاد [[وحدت]] میان مسلمانان، بی آنکه ترسی در میان باشد است. | ||
در آثار برخی فقیهان متأخر، بین انواع تقیه تفاوت‌هایی لحاظ شده و تقیه مداراتی از سایر اقسام تقیه (تقیه خوفی و تقیه کتمانی) جدا شده است. منظور از تقیه مداراتی خوش برخوردی و همزیستی مسالمت‌آمیز با اهل سنت با هدف حفظ و ایجاد وحدت بین مسلمانان و تقویت اسلام و مسلمانان در مقابل کافران، و جلب محبت اهل سنت و جذب آنان است. | |||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
تقیه از ماده «وقی، یقی»<ref>جوهری،1410ق، ج6 ، ص2527</ref> و به معنای «خودنگهداری» یا «خود نگهداشتن و محافظت کردن از خود» است. | تقیه از ماده «وقی، یقی»<ref>جوهری،1410ق، ج6 ، ص2527</ref> و به معنای «خودنگهداری» یا «خود نگهداشتن و محافظت کردن از خود» است. | ||
تقیه در | تقیه در اصطلاح، عبارت است از پنهان کردن حق، از دیگری یا اظهار خلاف حق، به دلیل مصلحتی که مهم‌تر از اظهار حق است. آن مصلحت مهم‌تر، حفظ جان، یا مال، یا آبروی خود تقیه‌کننده،<ref>تقیه کننده</ref> یا متعلقات تقیه‌کننده، یا حفظ اسرار اهل بیت(ع)، یا ایجاد وحدت بین مسلمانان و جلب محبت اهل سنت است. | ||
«مدارات»، به معنای پوشاندن دشمنی و نرمخویی معنا شده است.<ref>جوهری، 1410ق، ج6 ، ص2334 ؛ ابن منظور، 1414 ق، ج14، ص255</ref> | «مدارات»، به معنای پوشاندن دشمنی و نرمخویی معنا شده است.<ref>جوهری، 1410ق، ج6 ، ص2334 ؛ ابن منظور، 1414 ق، ج14، ص255</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
به اصل مدارا، در آیه {{آیه|وَ قُولُوا لِلنّٰاسِ حُسْناً | به اصل مدارا، در آیه {{آیه|وَ قُولُوا لِلنّٰاسِ حُسْناً | ||
}}،<ref>بقره : 83 </ref> اشاره شده و به باور [[عبدالله جوادی آملی]]، مفسر شیعه، تعبیر «ناس» شامل همه جامعه بشری می‌شود.<ref>جوادی آملی، 1382 ش، ج5، ص364</ref> در روایات نیز به آن سفارش شده است.<ref>کلینی، 1407 ق، ج2، ص117؛ ابن شعبه حرانى، 1404ق، ص312.</ref> بر پایه روایتی، [[امام صادق(ع)]] به پیروان خود سفارش کرده با همه مردم چه مؤمن و چه غیر مؤمن با نیکی گفتگو کنند. او دستور داده با مخالفان با مدارا سخن بگویند تا جذب ایمان شوند.<ref>حسنبن علی، 1409ق، ص354</ref> | }}،<ref>بقره : 83 </ref> اشاره شده و به باور [[عبدالله جوادی آملی]]، مفسر معاصر شیعه، تعبیر «ناس» شامل همه جامعه بشری می‌شود.<ref>جوادی آملی، 1382 ش، ج5، ص364</ref> در روایات نیز به آن سفارش شده است.<ref>کلینی، 1407 ق، ج2، ص117؛ ابن شعبه حرانى، 1404ق، ص312.</ref> بر پایه روایتی، [[امام صادق(ع)]] به پیروان خود سفارش کرده با همه مردم چه مؤمن و چه غیر مؤمن با نیکی گفتگو کنند. او دستور داده با مخالفان با مدارا سخن بگویند تا جذب ایمان شوند.<ref>حسنبن علی، 1409ق، ص354</ref> | ||
اصل مدارا در سیره [[پیامبر اسلام(ص)]] و دیگر [[پیامبران]] وجود داشته داشته است. پیامبر(ص) علت برتری انبیا بر دیگر مخلوقات را، | اصل مدارا در سیره [[پیامبر اسلام(ص)]] و دیگر [[پیامبران]] وجود داشته داشته است. پیامبر(ص) علت برتری انبیا بر دیگر مخلوقات را، مدارای آنها با دشمنان دانسته است.<ref>حسن بن علی، 1409ق، ص355</ref> | ||
== در سیره امامان(ع) == | == در سیره امامان(ع) == | ||
به باور برخی، در سیره [[امامان(ع)|امامان شیعه]]، عمل به تقیه مداراتی وجود داشته است.<ref name=":0">«تقیه مداراتی در سنت و سیرة پیشوایان معصوم»، میقات حج.</ref> به باور آنها،<ref name=":0" /> از میان امامان(ع)، [[امام علی(ع)]] بیشتر از دیگران به این تقیه عمل کرده است؛ زیرا دلیل اصلی صبر و مبارزه نکردن او برای گرفتن حق خود (خلافت)، به جهت حفظ وحدت و انسجام مسلمانان بوده است.<ref>مجلسی، 1403 ق، ج29، ص633</ref> برخی، شرکت امام علی(ع) در اجتماعات، نماز خواندن با خلفا و قبول فرمانداری برخی از شهرها توسط بعضی از یاران حضرت نیز از مصادیق تقیه مداراتی دانسته‌اند.<ref name=":0" /> در سخنان وی نیز اهمیت وحدت میان مسلمانان و پرهیز از تفرقه بیان شده است.<ref>شریف الرضی، 1414ق، صص52 ، 102، 451 | به باور برخی، در سیره [[امامان(ع)|امامان شیعه]]، عمل به تقیه مداراتی وجود داشته است.<ref name=":0">«تقیه مداراتی در سنت و سیرة پیشوایان معصوم»، میقات حج.</ref> به باور آنها،<ref name=":0" /> از میان امامان(ع)، [[امام علی(ع)]] بیشتر از دیگران به این تقیه عمل کرده است؛ زیرا دلیل اصلی صبر و مبارزه نکردن او برای گرفتن حق خود (خلافت)، به جهت حفظ وحدت و انسجام مسلمانان بوده است.<ref>مجلسی، 1403 ق، ج29، ص633</ref> <ref>مطهری، 1387ش، ص179</ref>برخی، شرکت امام علی(ع) در اجتماعات، نماز خواندن با خلفا و قبول فرمانداری برخی از شهرها توسط بعضی از یاران حضرت نیز از مصادیق تقیه مداراتی دانسته‌اند.<ref name=":0" /> در سخنان وی نیز اهمیت وحدت میان مسلمانان و پرهیز از تفرقه بیان شده است.<ref>شریف الرضی، 1414ق، صص52 ، 102، 451</ref> | ||
تقیه امامان شیعه پس از امام علی(ع)، به دلیل روی کار آمدن [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] بیشتر تقیه خوفی بوده است. با این همه، گزارش‌هایی از حضور آنان در اجتماعات و مساجد اهل سنت و نماز خواندن با خلفا یا امام جماعت عامه وجود دارد. نماز خواندن امامان معصوم(ع) همیشه از روی ترس بر جان خود یا جان پیروانشان نبوده و گاهی به دلیل ایجاد وحدت بین مسلمانان و پرهیز از تفرقه بوده است. | تقیه امامان شیعه پس از امام علی(ع)، به دلیل روی کار آمدن [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] بیشتر تقیه خوفی بوده است. با این همه، گزارش‌هایی از حضور آنان در اجتماعات و مساجد اهل سنت و نماز خواندن با خلفا یا امام جماعت عامه وجود دارد. نماز خواندن امامان معصوم(ع) همیشه از روی ترس بر جان خود یا جان پیروانشان نبوده و گاهی به دلیل ایجاد وحدت بین مسلمانان و پرهیز از تفرقه بوده است. | ||
در برخی از روایات نیز، سیره امامان معصوم(ع)، در مصادیق تقیه مداراتی بیان شده است.<ref>حر عاملی، 1409ق، ج8 ، ص301؛راوندی، بیتا، ص30؛ حرّ عاملی، 1409 ق، ج12، ص6 و ج16، ص165.</ref> | |||
در | ===== تقیه مداراتی امامان در حج ===== | ||
همراهی امامان(ع) در طول نزدیک به 250 سال با اهل سنت، در مراسم [[حج]]، [[وقوف در عرفات]] و [[وقوف در مشعر]]، با وجود اینکه در بعضی از سالها ثبوت هلال ذی الحجه مسلم نبود، یکی دیگر از مصادیق تقیه مداراتی در سیره امامان(ع) است. ادعای اینکه در طول همه این سالها، متابعت امامان به جهت تقیه خوفی بوده و تقیه مداراتی و حفظ و انسجام مسلمین مد نظر آنها نبوده است، ادعای سختی است. | |||
== در احادیث امامان(ع) == | == در احادیث امامان(ع) == | ||
در روایات بسیاری از منابع شیعه،امامان(ع) پیروانشان را به حُسن معاشرت با اهل سنت خوانده‌اند. برخی از این روایات برداشت تقیه مداراتی کرده‌اند.<ref name=":0" /> برخی این روایات را متواتر دانسته<ref>روحانی، بی تا، ج11، ص422</ref> و به چهار دسته تقسیم کرده‌اند: | در روایات بسیاری از منابع شیعه،امامان(ع) پیروانشان را به حُسن معاشرت با اهل سنت فرا خوانده‌اند. برخی از این روایات برداشت تقیه مداراتی کرده‌اند.<ref name=":0" /> برخی این روایات را متواتر دانسته<ref>روحانی، بی تا، ج11، ص422</ref> و به چهار دسته تقسیم کرده‌اند: | ||
=== جلب محبت اهل سنت === | === جلب محبت اهل سنت === | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۸: | ||
روایاتی که پیشوایان معصوم با ذکر نمونه‌هایی به پیروان خود دستور داده‌اند در اجتماعات اهل سنت شرکت کنند و خود را در جامعه مسلمانان نشان دهند و از سایر افراد جامعه خود را جدا نکنند، مانند اینکه در [[مسجد|مساجد]] اهل سنت حضور یافته و در نمازهای جماعت آنها شرکت کنند، در تشییع جنازه آنها شرکت کنند، مریضان آنها را عیادت نمایند و در محاکم قضایی به نفع یا ضرر آنها شهادت دهند؛ حتی در روایت آمده است که اگر می‌توانید امام جماعت آنها یا مؤذن آنها شوید.<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج16، ص219؛ حرّ عاملی، 1409ق، ج12 و ج8 ، ص430 ص۵ و ۷؛ ابن شعبه حرانى، 1404 ق، ص478؛ </ref> | روایاتی که پیشوایان معصوم با ذکر نمونه‌هایی به پیروان خود دستور داده‌اند در اجتماعات اهل سنت شرکت کنند و خود را در جامعه مسلمانان نشان دهند و از سایر افراد جامعه خود را جدا نکنند، مانند اینکه در [[مسجد|مساجد]] اهل سنت حضور یافته و در نمازهای جماعت آنها شرکت کنند، در تشییع جنازه آنها شرکت کنند، مریضان آنها را عیادت نمایند و در محاکم قضایی به نفع یا ضرر آنها شهادت دهند؛ حتی در روایت آمده است که اگر می‌توانید امام جماعت آنها یا مؤذن آنها شوید.<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج16، ص219؛ حرّ عاملی، 1409ق، ج12 و ج8 ، ص430 ص۵ و ۷؛ ابن شعبه حرانى، 1404 ق، ص478؛ </ref> | ||
===== شرکت در نماز اهل سنت ===== | |||
برخی از روایات در بین مصادیق تقیه مداراتی، فقط ناظر به نماز است؛ در این روایات امامان معصوم(ع) با ذکر ثواب‌های زیاد، در صدد ترغیب و تشویق شیعیان به شرکت در نماز جماعت اهل سنت و نماز خواندن با آنها هستند. این روایات به دو مضمون وارد شده؛ در بعضی ترغیب به شرکت در نماز جماعت اهل سنت است و برای آن اجر و ثواب‌های بسیار بیان گردیده؛<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج8 ، ص229-۳۰۱ و 368؛ ابن بابویه، 1414 ق، ص109؛ خویی، 1408 ق، ج5، ص318؛ </ref> در برخی دیگر، با فرض اینکه شخص نمازش را قبلاً خوانده به شرکت در نماز جماعت عامه ترغیب شده است.<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج8 ، ص۳۰۲ و ۳۰۴</ref> | |||
برخی از روایات در بین مصادیق تقیه مداراتی، فقط ناظر به نماز است؛ در این روایات امامان معصوم(ع) با ذکر ثواب‌های زیاد، در صدد ترغیب و تشویق شیعیان به شرکت در نماز جماعت اهل سنت و نماز خواندن با آنها هستند. | |||
این روایات به دو مضمون وارد شده؛ در بعضی ترغیب به شرکت در نماز جماعت اهل سنت است و برای آن اجر و ثواب‌های بسیار بیان گردیده؛<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج8 ، ص229-۳۰۱ و 368؛ ابن بابویه، 1414 ق، ص109؛ خویی، 1408 ق، ج5، ص318؛ </ref> در برخی دیگر، با فرض اینکه شخص نمازش را قبلاً خوانده به شرکت در نماز جماعت عامه ترغیب شده است.<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج8 ، ص۳۰۲ و ۳۰۴</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||