Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۸۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| نشریه = | | نشریه = | ||
}} | }} | ||
در این روایت [[امام حسن عسکری]]، پنج علامت | در این روایت [[امام حسن عسکری]]، پنج علامت مومنان را برشمرده که یکی از آن‌ها زیارت اربعین است.<ref>المزار، ص ۵۳؛ مصباح المتهجد، ج۲، ص۷۸۸</ref> اینکه بیشتر علمای شیعه در آثار خود این روایت را در تایید استحباب زیارت امام حسین(ع) به کار برده‌اند نشان می‌دهد که همین معنای رایج یعنی زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را از آن می‌فهمیده‌اند.<ref>جایگاه زیارت اربعین در متون حدیثی و فقهی، ص ۸۱</ref> برخی با اشاره به اینکه در این روایت، زیارت اربعین همراه با نماز ذکر شده است، به اهمیت زیارت اربعین از نظر امام(ع) تاکید کرده‌اند.<ref>نگاهی به زیارت اربعین سالار شهیدان،</ref> | ||
این روایت از دیدگاه فقهی، به دلیل مرسل بودن، ضعیف است اما گاه در رفع ضعف آن به شواهدی مانند شهرت روایت یا قاعده تسماح در ادله سنن استناد شده است.<ref>در این باره نک:زیارت اربعین از دیدگاه فقه، ص ۱۰ و ۱۱ </ref> | این روایت از دیدگاه فقهی، به دلیل مرسل بودن، ضعیف است اما گاه در رفع ضعف آن به شواهدی مانند شهرت روایت یا قاعده تسماح در ادله سنن استناد شده است.<ref>در این باره نک:زیارت اربعین از دیدگاه فقه، ص ۱۰ و ۱۱ </ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
== مبنای تاریخی اربعین حسینی == | == مبنای تاریخی اربعین حسینی == | ||
گفته شد که زیارت کردن امام حسین(ع) در روز بیستم صفر در میان شیعیان معمول بوده است. آنچه مورد اختلاف قرار گرفته است، منشا و ریشه تاریخی این آیین است که باز می‌گردد به حوادث نخستین اربعین امام حسین در سال ۶۱. برخی بر آنند که در این روز اسرای اهل بیت | گفته شد که زیارت کردن امام حسین(ع) در روز بیستم صفر در میان شیعیان معمول بوده است. آنچه مورد اختلاف قرار گرفته است، منشا و ریشه تاریخی این آیین است که باز می‌گردد به حوادث نخستین اربعین امام حسین در سال ۶۱. برخی بر آنند که در این روز اسرای اهل بیت در راه بازگشت به مدینه به کربلا آمدند و قبر امام حسین(ع) را زیارت کردند و به همین دلیل است که زیارت امام در این روز مستحب شده است. گروه دیگر امکان بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا در مدت ۴۰ روز را نپذیرفته و بهانه بزرگداشت این روز را نخستین زیارت قبر امام توسط [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبدالله]] و نیز ورود کاروان اهل بیت به شهر مدینه می‌دانند. | ||
===زیارت جابر بن عبدالله انصاری=== | ===زیارت جابر بن عبدالله انصاری=== | ||
بر اساس روایتی که نزد شیعیان مشهور است در نخستین اربعین امام حسین(ع)، یعنی چهل روز پس از شهادت امام حسین(ع) که برابر با بیستم صفر سال ۶۱ هجرت است، جابر بن عبدالله انصاری که پیشتر از مدینه به سوی مکه راهی شده بود، به کربلا رسید و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد. و این نخستین زیارت از قبر آن حضرت بود. این روایت را بیشتر منابع تاریخی و کتاب‌های آیینی کهن شیعه تایید کرده‌اند. همچنین این روز یعنی روز ۲۰ صفر سال ۶۱ | بر اساس روایتی که نزد شیعیان مشهور است در نخستین اربعین امام حسین(ع)، یعنی چهل روز پس از شهادت امام حسین(ع) که برابر با بیستم صفر سال ۶۱ هجرت است، جابر بن عبدالله انصاری که پیشتر از مدینه به سوی مکه راهی شده بود، به کربلا رسید و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد. و این نخستین زیارت از قبر آن حضرت بود. این روایت را بیشتر منابع تاریخی و کتاب‌های آیینی کهن شیعه تایید کرده‌اند. همچنین این روز یعنی روز ۲۰ صفر سال ۶۱ ، روز بازگشت کاروان اهل بیت کربلا به مدینه نیز دانسته شده است. برخی بر آنند که مبنای تاریخی بزرگداشت این روز همین دو واقعه است. | ||
===بازگشت اسرای عاشورا به کربلا=== | ===بازگشت اسرای عاشورا به کربلا=== | ||
گزارش دیگری که نزد شیعیان مشهور است، حاکی از آن است که در همین روز کاروان اسرای اهل بیت که از شام به سوی مدینه می‌رفت، به کربلا رسید و قبر امام حسین را زیارت کرد و بنابر روایتی سر امام حسین نیز در همین روز به پیکر مطهر ایشان ملحق و به خاک سپرده شد. | |||
====نقد‌ها به این روایت==== | ====نقد‌ها به این روایت==== | ||
این روایت را بیشتر منابع کهن و معتبر شیعه تایید نکرده اند. و بسیاری از محققان نیز در صحت آن تردید کرده اند. | این روایت را بیشتر منابع کهن و معتبر شیعه تایید نکرده اند. و بسیاری از محققان نیز در صحت آن تردید کرده اند. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
برخی دیگر از جمله علامه مجلسی<ref>بحار الانوار، ج۹۸، ص ۳۳۴-۳۳۶</ref>، محدث نوری،<ref>چشم اندازی به تحریفات عاشورا (لولو و مرجان)، ص ۲۳۲-۲۳۴</ref>، شیخ عباس قمی<ref>منتهی الآمال، ص ۱۰۱۳-۱۰۱۵</ref>، محمد ابراهیم آیتی<ref>بررسی تاریخ عاشورا، ص ۱۳۹-۱۴۱</ref> و مرتضی مطهری<ref>مجموعه آثار، ج ۱۷، ص ۵۷۶</ref> در صحت چنین گزارشی تردید کرده‌اند. این نویسندگان یا اصل بازگشت کاروان و زیارت اهل بیت از قبر امام را انکار کرده اند یا زمان آن را زمانی غیر از اربعین سال نخست شهادت امام حسین دانسته اند. | برخی دیگر از جمله علامه مجلسی<ref>بحار الانوار، ج۹۸، ص ۳۳۴-۳۳۶</ref>، محدث نوری،<ref>چشم اندازی به تحریفات عاشورا (لولو و مرجان)، ص ۲۳۲-۲۳۴</ref>، شیخ عباس قمی<ref>منتهی الآمال، ص ۱۰۱۳-۱۰۱۵</ref>، محمد ابراهیم آیتی<ref>بررسی تاریخ عاشورا، ص ۱۳۹-۱۴۱</ref> و مرتضی مطهری<ref>مجموعه آثار، ج ۱۷، ص ۵۷۶</ref> در صحت چنین گزارشی تردید کرده‌اند. این نویسندگان یا اصل بازگشت کاروان و زیارت اهل بیت از قبر امام را انکار کرده اند یا زمان آن را زمانی غیر از اربعین سال نخست شهادت امام حسین دانسته اند. | ||
برخی | در برخی پژوهش‌های جدیدتر نیز بازگشت اسرا به کربلا در روز اربعین را ناممکن دانسته شده است.<ref>تحقیقی درباره اربعین حسینی، تاریخ در آیینه پژوهش، شماره ۶</ref> | ||
مهم‌ترین انتقادی که درباره بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا رد نخستین روز اربعین مطرح شده است، امکان نداشتن پیمودن مسیر کوفه تا شام و بازگشت به کربلا در مدت ۴۰ روز است | مهم‌ترین انتقادی که درباره بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا رد نخستین روز اربعین مطرح شده است، امکان نداشتن پیمودن مسیر کوفه تا شام و بازگشت به کربلا در مدت ۴۰ روز است. سکوت منابع معتبر و کهن تاریخی از دیگر دلایل تضعیف روایت کاروان اسرای کربلا از شامل به کربلا در اربعین است. | ||
===موافقان بازگشت اسرا به کربلا=== | ===موافقان بازگشت اسرا به کربلا=== | ||
قدیم‌ترین گزارش از بازگشت کاروان اسرا به کربلا در اربعین یعنی بیستم صفر از آن ابوریحان بیرونی است. به نوشته ابوریحان در روز بیستم صفر سر حسین به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد.<ref>الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ص ۲۳۱</ref> شیخ بهایی نیز در توضیح المقاصد این گزارش را پذیرفته است.<ref>توضیح المقاصد، ص ۷۶</ref> نقل‌های دیگری در منابع وجود دارد که نشان می‌دهد این باور در نزد شیعیان رواج داشته است. از جمله قرطبی(م.۶۷۸ق) در کتاب تذکره و مناوی(م.۱۰۳۱ق.) در فیض القدیر به این عقیده شیعیان اشاره کرده‌اند.<ref>زمان ورود کاروان حسینی به کربلا، ص ۲۳۳-۲۳۴</ref> | قدیم‌ترین گزارش از بازگشت کاروان اسرا به کربلا در اربعین یعنی بیستم صفر از آن ابوریحان بیرونی است. به نوشته ابوریحان در روز بیستم صفر سر حسین به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد.<ref>الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ص ۲۳۱</ref> شیخ بهایی نیز در توضیح المقاصد این گزارش را پذیرفته است.<ref>توضیح المقاصد، ص ۷۶</ref> نقل‌های دیگری در منابع وجود دارد که نشان می‌دهد این باور در نزد شیعیان رواج داشته است. از جمله قرطبی(م.۶۷۸ق) در کتاب تذکره و مناوی(م.۱۰۳۱ق.) در فیض القدیر به این عقیده شیعیان اشاره کرده‌اند.<ref>زمان ورود کاروان حسینی به کربلا، ص ۲۳۳-۲۳۴</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
مهم‌ترین پژوهش در اثبات امکان حضور کاروان در کربلا در روز اربعین، کتاب [[تحقیقی درباره اول اربعین حضرت سید‌الشهدا]] نوشته سید محمد علی قاضی طباطبایی(م۱۳۵۸ش.)است. نویسنده در این کتاب در پی اثبات امکان سفر کاروان اسرای اهل بیت از کربلا به دمشق و بازگشت آنان به کربلا است. | مهم‌ترین پژوهش در اثبات امکان حضور کاروان در کربلا در روز اربعین، کتاب [[تحقیقی درباره اول اربعین حضرت سید‌الشهدا]] نوشته سید محمد علی قاضی طباطبایی(م۱۳۵۸ش.)است. نویسنده در این کتاب در پی اثبات امکان سفر کاروان اسرای اهل بیت از کربلا به دمشق و بازگشت آنان به کربلا است. | ||
بسیاری از آثار جدیدتر نیز تحت تاثیر این کتاب بازگشت تاریخی کاروان اهل بیت به کربلا در اربعین را پذیرفته اند.<ref>از جمله محمد فاضل در تحلیل تاریخی اربعین نظریات قاضی طباطبایی را خلاصه کرده است</ref> | بسیاری از آثار جدیدتر نیز تحت تاثیر این کتاب بازگشت تاریخی کاروان اهل بیت به کربلا در اربعین را پذیرفته اند.<ref>از جمله محمد فاضل در تحلیل تاریخی اربعین نظریات قاضی طباطبایی را خلاصه کرده است</ref> همچنین مقالاتی در تایید امکان بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا نوشته شده است.<ref>محسن رنجبر، محمد امین پور امینی</ref> | ||
== عدد چهل == | == عدد چهل == | ||
برخی نویسندگان، در تحلیل اهمیت اربعین حسینی نزد شیعیان، به اهمیت عدد چهل در متون دینی و حدیثی اشاره کرده اند و این زمینه را در شکل‌گیری اربعین امام حسین(ع) نیز موثر دانسته اند | برخی نویسندگان، در تحلیل اهمیت اربعین حسینی نزد شیعیان، به اهمیت عدد چهل در متون دینی و حدیثی و آیین‌های عبادی اشاره کرده اند و این زمینه را در شکل‌گیری اربعین امام حسین(ع) نیز موثر دانسته اند.<ref>برای نمونه‌هایی از کاربرد عدد چهل در فرهنگ دینی نک: اربعین در فهرنگ اهل بیت؛ اربعین در فرهنگ اسلامی</ref> | ||
==پیاده‌روی اربعین== | ==پیاده‌روی اربعین== | ||