اربعین: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
افزون بر حدیث نقل شده از امام حسن عسکری، [[زیارت اربعین|زیارتنامه ای]] از قول امام صادق برای این روز نقل شده است.
افزون بر حدیث نقل شده از امام حسن عسکری، [[زیارت اربعین|زیارتنامه ای]] از قول امام صادق برای این روز نقل شده است.


==== داوری علما درباره این روایات ====
==== برخی داوری‌ها درباره این روایات ====
برخی علمای شیعه از این روایات رای به استحباب زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین داده اند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص ۴۷۸</ref> {{یادداشت| شیخ حر عاملی عنوان باب را چنین گذاشته است: باب تاکد استحباب زیارة الحسین علیه السلام یوم الاربعین من مقتله و هو یوم العشرین من الصفر}} در برابر برخی دیگر روایات موجود را برای اثبات استحباب زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین کافی ندانسته اند. <ref>از جمله علامه مجلسی در بحارالانوار، ۹۸، ص ۳۳۴</ref> {{یادداشت| علامه مجلسی در این باره می‌نویسد: اعلم انه لیس فی الاخبار ما العلة فی استحباب زیارته صلوات الله علیه فی هذا الیوم}}
برخی علمای شیعه از این روایات رای به استحباب زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین داده اند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص ۴۷۸</ref> {{یادداشت| شیخ حر عاملی عنوان باب را چنین گذاشته است: باب تاکد استحباب زیارة الحسین علیه السلام یوم الاربعین من مقتله و هو یوم العشرین من الصفر}} در برابر برخی دیگر روایات موجود را برای اثبات استحباب زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین کافی ندانسته اند. <ref>از جمله علامه مجلسی در بحارالانوار، ۹۸، ص ۳۳۴</ref> {{یادداشت| علامه مجلسی در این باره می‌نویسد: اعلم انه لیس فی الاخبار ما العلة فی استحباب زیارته صلوات الله علیه فی هذا الیوم}}


== مبنای تاریخی زیارت اربعین ==
== مبنای تاریخی زیارت اربعین ==
برای استحباب زیارت اربعین به دو واقعه تاریخی نیز استناد شده است: زیارت جابر بن عبدالله انصاری از قبر امام حسین در روز اربعین و بازگشت کاروان اسرای کربلا به کربلا یا مدینه. شیخ طوسی که به استحباب زیارت اربعین تصریح کرده است، زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه و روایت امام حسن عسکری و زیارت منقول از صفوان را نقل کرده است.<ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> سایر علمای شیعه نیز زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه را از مویدات استحباب زیارت اربعین آورده اند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص ۴۷۸</ref>
برای استحباب زیارت اربعین به دو واقعه تاریخی نیز استناد شده است: زیارت جابر بن عبدالله انصاری از قبر امام حسین در روز اربعین و بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا یا مدینه. شیخ طوسی که به استحباب زیارت اربعین تصریح کرده است، زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه و روایت امام حسن عسکری و زیارت منقول از صفوان را نقل کرده است.<ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> سایر علمای شیعه نیز زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه را از مویدات استحباب زیارت اربعین آورده‌اند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص ۴۷۸</ref>
=== زیارت جابر بن عبدالله در نخستین اربعین ===
=== زیارت جابر بن عبدالله در نخستین اربعین ===
بر اساس گزارشی که در منابع کهن شیعه ذکر شده است، در نخستین اربعین امام حسین(ع)، یعنی چهل روز پس از شهادت امام حسین(ع) که برابر با بیستم صفر سال ۶۱ هجرت است، جابر بن عبدالله انصاری که پیشتر از مدینه به سوی مکه راهی شده بود، به کربلا رسید و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد. و این نخستین زیارت از قبر آن حضرت بود.<ref>مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص ۴۶</ref> <ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> علامه مجلسی این احتمال را مطرح کرده که شاید دلیل استحباب زیارت در این روز پیروی از عمل جابر بن عبدالله باشد.<ref name=":0">بحارالانوار، ج۹۸، ص ۳۳۴</ref>
بر اساس گزارشی که در منابع کهن شیعه ذکر شده است، در نخستین اربعین امام حسین(ع)، یعنی چهل روز پس از شهادت امام حسین(ع) که برابر با بیستم صفر سال ۶۱ هجرت است، جابر بن عبدالله انصاری که پیشتر از مدینه به سوی مکه راهی شده بود، به کربلا رسید و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد. و این نخستین زیارت از قبر آن حضرت بود.<ref>مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص ۴۶</ref> <ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> علامه مجلسی این احتمال را مطرح کرده که شاید دلیل استحباب زیارت امام حسین در روز اربعین پیروی از عمل جابر بن عبدالله باشد.<ref name=":0">بحارالانوار به این شهرت اشاره کرده است، بحارالانوار، ج۹۸، ص ۳۳۴</ref>


=== بازگشت کاروان اهل بیت به مدینه ===
=== بازگشت کاروان اهل بیت به مدینه ===
همچنین این روز یعنی روز ۲۰ صفر سال ۶۱، روز بازگشت کاروان اهل بیت به مدینه نیز دانسته شده است.<ref>مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص ۴۶</ref> برخی پژوهشگران بر آنند که مبنای تاریخی بزرگداشت این روز این واقعه و زیارت جابر بن عبدالله است.<ref>تاملی در نهضت عاشورا، ص ۲۱۴</ref> علامه مجلسی که رسیدن کاروان به مدینه چهل روز بعد از واقعه کربلا را نپذیرفتی می‌داند این احتمال را مطرح می‌کند که شاید آزادی اهل بیت از حبس در این روز (احتمالا در دمشق)‌  دلیل مستحب شمردن این روز باشد.<ref name=":0" />  
همچنین این روز یعنی روز ۲۰ صفر سال ۶۱، روز بازگشت کاروان اهل بیت به مدینه دانسته شده است.<ref>مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص ۴۶</ref> برخی پژوهشگران بر آنند که مبنای تاریخی بزرگداشت این روز این واقعه و زیارت جابر بن عبدالله است.<ref>تاملی در نهضت عاشورا، ص ۲۱۴</ref> علامه مجلسی که رسیدن کاروان به مدینه چهل روز بعد از واقعه کربلا را پذیرفتنی نمی‌داند این احتمال را مطرح می‌کند که شاید آزادی اهل بیت از حبس (احتمالا در دمشق)‌  دلیل مستحب شمردن این روز باشد.<ref name=":0" />  
===بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا===
===بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا===
گزارش دیگری  که نزد شیعیان مشهور است، و علت اصلی استحباب زیارت اربعین نزد شیعیان دانسته شده است.<ref name=":0" /> حاکی از آن است که در روز بیستم صفر سال ۶۱ یعنی چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع)، کاروان اسرای اهل بیت که از شام به سوی مدینه می‌رفت، به کربلا رسید و قبر امام حسین را زیارت کرد.  
گزارش دیگری  که نزد شیعیان مشهور است،<ref name=":0" /> حاکی از آن است که در روز بیستم صفر سال ۶۱ یعنی چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع)، کاروان اسرای اهل بیت که از شام به سوی مدینه می‌رفت، به کربلا رسید و قبر امام حسین را زیارت کرد.  


قدیم‌ترین گزارش از بازگشت کاروان اسرا به کربلا، در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی آمده است. او به بازگشت حرم امام حسین به کربلا در این روز تصریح کرده است. به نوشته ابوریحان در این روز سر امام حسین به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد.<ref>الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ص ۴۲۲</ref> نقل‌های دیگری در منابع وجود دارد که نشان می‌دهد این باور در نزد شیعیان رواج داشته است. از جمله قرطبی(م.۶۷۸ق) در کتاب تذکره و مناوی(م.۱۰۳۱ق.) در فیض القدیر به این عقیده شیعیان اشاره کرده‌اند.<ref>زمان ورود کاروان حسینی به کربلا، ص ۲۳۳-۲۳۴</ref>شیخ بهایی نیز در توضیح المقاصد این گزارش را پذیرفته است.<ref>توضیح المقاصد، ص ۷۶</ref>   
قدیم‌ترین گزارش از بازگشت کاروان اسرا به کربلا، در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی آمده است. او به بازگشت حرم امام حسین به کربلا در این روز تصریح کرده است. به نوشته ابوریحان در این روز سر امام حسین به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد.<ref>الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ص ۴۲۲</ref> نقل‌های دیگری در منابع وجود دارد که نشان می‌دهد این باور در نزد شیعیان رواج داشته است. از جمله قرطبی(م.۶۷۸ق) در کتاب تذکره و مناوی(م.۱۰۳۱ق.) در فیض القدیر به این عقیده شیعیان اشاره کرده‌اند.<ref>زمان ورود کاروان حسینی به کربلا، ص ۲۳۳-۲۳۴</ref>شیخ بهایی نیز در توضیح المقاصد این گزارش را پذیرفته است.<ref>توضیح المقاصد، ص ۷۶</ref>   


سید بن طاووس(م۶۶۴ق.) در کتاب ملهوف، گزارشی از این واقعه بیان کرده است که بر اساس آن وقتی خانواده امام از شام بازگشتند از کربلا گذشتند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و عده ای از بنی هاشم و خاندان پیامبر را دیدند که برای زیارت امام حسین آمده بودند و با هم عزاداری کردند.<ref>تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ص ۲۶۴</ref>
سید بن طاووس(م۶۶۴ق.) در کتاب ملهوف، گزارشی از این واقعه بیان کرده است که بر اساس آن وقتی خانواده امام که از شام بازمی‌گشتند از کربلا عبور کردند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و عده ای از بنی هاشم و خاندان پیامبر را دیدند که برای زیارت امام حسین آمده بودند و با هم عزاداری کردند.<ref>تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ص ۲۶۴</ref>


====نقد‌ها به این روایت====
====نقد‌ها به این روایت====
خط ۶۱: خط ۶۱:
== روز بازگشت سَر ==
== روز بازگشت سَر ==
از نام های روز اربعین،‌ روز «مَرَدّ الرَّأس» به معنای بازگشت سر است.<ref>فرهنگ سوگ شیعی، ص ۹۹</ref> بر اساس برخی گزارش‌ها سر مطهر امام حسین(ع) که روز عاشورا از بدن آن حضرت جدا شده بود، همراه با کاروان اسرای کربلا در این روز به کربلا بازگشت و همراه پیکر آن حضرت به خاک سپرده شد.
از نام های روز اربعین،‌ روز «مَرَدّ الرَّأس» به معنای بازگشت سر است.<ref>فرهنگ سوگ شیعی، ص ۹۹</ref> بر اساس برخی گزارش‌ها سر مطهر امام حسین(ع) که روز عاشورا از بدن آن حضرت جدا شده بود، همراه با کاروان اسرای کربلا در این روز به کربلا بازگشت و همراه پیکر آن حضرت به خاک سپرده شد.
== قدمت بزرگداشت بیستم صفر ==


== عدد چهل  ==
== عدد چهل  ==