آویزه‌های کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''آویزه‌های کعبه''' اشیای قیمتی و اسناد مهم آویخته بر [[کعبه]]. | '''آویزه‌های کعبه''' اشیای قیمتی و اسناد مهم آویخته بر [[کعبه]] است که بسیاری از آنها از میان رفته است. | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
از دیرباز کعبه برای مردمان دور و نزدیک محترم بوده است. از این رو، هدایایی بسیار را به آن تقدیم و اسناد مهمی را در آن نگهداری می‌کردند. پرده‌داران کعبه برخی از این هدایا و اسناد را به دیوارهای داخلی و خارجی آن می‌آویختند. این اشیا از اسناد مهم تاریخی به شمار می‌آیند. (تصویر شماره ۷) | از دیرباز کعبه برای مردمان دور و نزدیک محترم بوده است. از این رو، هدایایی بسیار را به آن تقدیم و اسناد مهمی را در آن نگهداری می‌کردند. پرده‌داران کعبه برخی از این هدایا و اسناد را به دیوارهای داخلی و خارجی آن می‌آویختند. این اشیا از اسناد مهم تاریخی به شمار می‌آیند. (تصویر شماره ۷) | ||
سفرنامه‌هایی که پیش از سلطه وهابیان بر حرمین تدوین شده‌اند، از وجود بسیاری از این اموال و اشیای قیمتی در کعبه خبر می‌دهند؛ از جمله شمار بسیاری از قندیلهایی که میان ستون‌های کعبه، بر سقف آویخته بودند.<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> این اشیا در دوره اخیر مفقود گشته و تنها اشیایی کم ارزش از قبیل آفتابه، لگن و قهوه‌خوری به عنوان عتیقههای خانه کعبه، در آن نگهداری میشود.<ref>کعبه و جامه آن، ص۷۲؛ میقات حج، ش۱۸، ص۱۹۶، «درون کعبه از دو دیوار».</ref> | سفرنامه‌هایی که پیش از سلطه وهابیان بر حرمین تدوین شده‌اند، از وجود بسیاری از این اموال و اشیای قیمتی در کعبه خبر می‌دهند؛ از جمله شمار بسیاری از قندیلهایی که میان ستون‌های کعبه، بر سقف آویخته بودند.<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> این اشیا در دوره اخیر مفقود گشته و تنها اشیایی کم ارزش از قبیل آفتابه، لگن و قهوه‌خوری به عنوان عتیقههای خانه کعبه، در آن نگهداری میشود.<ref>کعبه و جامه آن، ص۷۲؛ میقات حج، ش۱۸، ص۱۹۶، «درون کعبه از دو دیوار».</ref> | ||
آویزه‌های کعبه مانند دیگر هدایای آن، در طول تاریخ بارها غارت شد.<ref>الاعلام، ص۹۷-۹۸.</ref> از جمله به سال ۳۱۷ق. قرامطه در حمله به مسجدالحرام همه زینت‌ها و ذخایر کعبه را غارت کردند.<ref>تاریخ طبری، ج۱۱، ص۱۱۹؛ المنتظم، ج۱۳، ص۲۸۱-۲۸۲؛ البدایة والنهایه، ج۱۱، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref> محمد بن جعفر معروف به ابن ابی‌هاشم حسنی، امیر مکه، در سال ۴۶۲ق. قندیلها، پردهها و ورق طلا و نقره درهای کعبه را به دلیل نرسیدن مقرری سالیانه از سوی مستنصر فاطمی، حاکم مصر، برداشت.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۸.</ref> حسن بن جعفر علوی پس از خروج بر خلیفه عباسی، الحاکم بالله، زینت‌های کعبه را برداشت و با آنها به ضرب دینار و درهم پرداخت و برای لشکریان خود هزینه کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref> امیر مکه، رمیثة بن ابی نمی‌از آل‌قتاده، و پسرش عجلان که پس از او امیر مکه شد، بسیاری از این هدایا را برای خود تصاحب کردند.<ref>نک: شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹-۲۸۰.</ref> این در حالی است که پیامبر اکرم۹ اجازه استفاده از این هدایا را حتی در جهاد برابر دشمنان اسلام نداد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۴۶؛ منائح الکرم، ج۱، ص۳۸۱.</ref> نیز هنگامی که عمر بن خطاب به پیشنهاد برخی می‌خواست زیورهای کعبه را برای جهاد هزینه کند، امام علی۷ او را از این کار بازداشت.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۵۸؛ مناقب، ج۲، ص۱۸۹؛ نهج البلاغه، ج۴، ص۶۵.</ref> هر چند همه فقیهان به این موضوع نپرداخته‌اند، حرمت استفاده از زیورهای کعبه در کارهای دیگر را می‌توان در برخی فتواها یافت.<ref>مواهب الجلیل، ج۴، ص۵۲۵؛ منائح الکرم، ج۱، ص۳۸۲.</ref> | |||
== هدایای قمیتی == | == هدایای قمیتی == | ||
| خط ۱۸: | خط ۲۰: | ||
* '''شمسه‌ای طلایی'''، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | * '''شمسه‌ای طلایی'''، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
* '''طوقی طلایی'''، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | * '''طوقی طلایی'''، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | ||
* محفظه‌ای از نقره حاوی بیعتنامه جعفر بن معتمد و برادرش ابواحمد موفق. در این محفظه که دارای ۳۵۰ درهم نقره بود، نامه و نوشتههایی قرار داشت و در قسمت پیشین آن، سه روزنه بود که از آنها زنجیرههای نقرهای آویخته بودند. این محفظه در صفر سال ۲۶۲ق. آویخته شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹.</ref> | * '''محفظه‌ای از نقره'''، حاوی بیعتنامه جعفر بن معتمد و برادرش ابواحمد موفق. در این محفظه که دارای ۳۵۰ درهم نقره بود، نامه و نوشتههایی قرار داشت و در قسمت پیشین آن، سه روزنه بود که از آنها زنجیرههای نقرهای آویخته بودند. این محفظه در صفر سال ۲۶۲ق. آویخته شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹.</ref> | ||
* قندیلهایی که المطیع لله عباسی در سال ۳۵۹ق. هدیه کرد و همگی نقره و تنها یکی از آنها به وزن ۶۰۰ مثقال از طلا بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ مکه، ص۲۷۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> | * '''قندیلهایی'''، که المطیع لله عباسی در سال ۳۵۹ق. هدیه کرد و همگی نقره و تنها یکی از آنها به وزن ۶۰۰ مثقال از طلا بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ مکه، ص۲۷۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> | ||
* محراب‌های دارای | * '''محراب‌های دارای منبّت‌کاری'''، اهدا شده از امیر عمان در سال ۴۲۰ق. که وزن هر یک از آنها بیش از یک قِنْطار (حدود ۵۰۰ کیلو گرم) بود. این محراب‌ها همراه قندیلهایی درون کعبه بر دیوار مقابل درٍِِ آن نصب شدند.<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۷۰؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶.</ref> | ||
* قندیلهای طلا و نقره که ملک منصور عمر بن علی بن رسول، حاکم یمن، در سال ۶۳۲ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> | * '''قندیلهای طلا و نقره''' که ملک منصور عمر بن علی بن رسول، حاکم یمن، در سال ۶۳۲ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> | ||
* چهار قندیل طلا که حاکم بغداد در سال ۷۱۲ق. هدیه نمود.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | * '''چهار قندیل طلا''' که حاکم بغداد در سال ۷۱۲ق. هدیه نمود.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
* دو حلقه طلایی مزین به لؤلؤ و لعل، هر یک به وزن ۱۰۰۰ مثقال که در هر حلقه، شش مروارید گرانبها و در میان آنها شش لعل قیمتی وجود داشت. این حلقه‌ها را علی شاه، وزیر سلطان ابوسعید خدابنده، همراه حاجی مولا واخ در سال ۷۱۸ق. به کعبه آورد و اجازه یافت که پس از اندک زمانی آنها را بر در کعبه بیاویزد. اندکی بعد رُمَیثَة بن ابی نُمَی، امیر مکه از آل قتاده، آنها را برای خود تصاحب کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | * '''دو حلقه طلایی''' مزین به لؤلؤ و لعل، هر یک به وزن ۱۰۰۰ مثقال که در هر حلقه، شش مروارید گرانبها و در میان آنها شش لعل قیمتی وجود داشت. این حلقه‌ها را علی شاه، وزیر سلطان ابوسعید خدابنده، همراه حاجی مولا واخ در سال ۷۱۸ق. به کعبه آورد و اجازه یافت که پس از اندک زمانی آنها را بر در کعبه بیاویزد. اندکی بعد رُمَیثَة بن ابی نُمَی، امیر مکه از آل قتاده، آنها را برای خود تصاحب کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
* چهار قندیل | * '''چهار قندیل بزرگ'''، دو تا از طلا و دو تا از نقره که سلطان شیخ اویس، حاکم بغداد، آنها را در دهه هفتم سده هشتم هدیه داد. این قندیلها مدتی کوتاه آویخته شدند. سپس آنها را برداشتند و عَجْلان بن رمیثه، امیر مکه، آنها را تصاحب نمود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹-۲۸۰.</ref> | ||
* دو شمعدان طلایی مرصّع با سنگ‌های قیمتی که سلطان سلیمان قانونی، پادشاه عثمانی، آنها را به کعبه هدیه کرد.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> | * دو شمعدان طلایی مرصّع با سنگ‌های قیمتی که سلطان سلیمان قانونی، پادشاه عثمانی، آنها را به کعبه هدیه کرد.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> | ||
* سه قندیل مرصّع با جواهر که گفته‌اند سلطان مراد عثمانی در سال ۹۸۴ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱؛ التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴.</ref> دو قندیل را به سقف کعبه و سومی را در حجره شریف نبوی آویختند.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴-۴۷۵؛ الاعلام، ج۱، ص۹۸-۹۹.</ref> به نقل فاسی (م.۸۳۲ق.) قندیلهای باقی مانده در زمان او ۱۶ قندیل بود؛ شامل سه قندیل نقره، یک قندیل طلا، یک قندیل بلور، دو قندیل مس و بقیه که از آبگینه حلب ساخته شده بود. بسیاری از این قندیلها را افراد عادی به کعبه هدیه کرده بودند.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | * سه قندیل مرصّع با جواهر که گفته‌اند سلطان مراد عثمانی در سال ۹۸۴ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱؛ التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴.</ref> دو قندیل را به سقف کعبه و سومی را در حجره شریف نبوی آویختند.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴-۴۷۵؛ الاعلام، ج۱، ص۹۸-۹۹.</ref> به نقل فاسی (م.۸۳۲ق.) قندیلهای باقی مانده در زمان او ۱۶ قندیل بود؛ شامل سه قندیل نقره، یک قندیل طلا، یک قندیل بلور، دو قندیل مس و بقیه که از آبگینه حلب ساخته شده بود. بسیاری از این قندیلها را افراد عادی به کعبه هدیه کرده بودند.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
== اسناد == | == اسناد == | ||