پرش به محتوا

آویزه‌های کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۱۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲ مارس ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''آویزه‌های کعبه''' اشیای قیمتی و اسناد مهم آویخته بر [[کعبه]] است که بسیاری از آنها از میان رفته است.  
آویزه‌های کعبه اشیای قیمتی و اسناد مهم آویخته بر [[کعبه]]، که بسیاری از آنها از میان رفته است.  


== پیشینه ==
== پیشینه ==
خط ۹: خط ۹:


== هدایای قمیتی ==
== هدایای قمیتی ==
* '''دو شاخ قوچ''': کهن‌ترین آویزه کعبه را دو شاخ قوچی دانسته‌اند که خداوند به جای ذبح اسماعیل۷ برای حضرت ابراهیم۷ فرستاد. در فتح مکه پس از پاکسازی کعبه از بت‌ها و تمثال‌ها، این دوشاخ به دستور پیامبر۹ باقی ماند. در جریان بازسازی کعبه در زمان ابن زبیر به سال ۶۴ق. این شاخ‌ها بر اثر فرسودگی بسیار متلاشی شد<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴.</ref> ، هرچند برخی گزارش‌ها از ماندن آن تا زمان حمله قرامطه به مکه و غارت گوهرهای کعبه در سال ۳۱۶ق. یاد می‌کنند.<ref>تاریخ طبری، ج۱۱، ص۱۱۹.</ref> مسعودی ایرانیان را نخستین کسانی دانسته که اموال و گوهرهایی به کعبه هدیه کردند.<ref>مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* دو شاخ قوچ: کهن‌ترین آویزه کعبه را دو شاخ قوچی دانسته‌اند که خداوند به جای ذبح اسماعیل۷ برای حضرت ابراهیم۷ فرستاد. در فتح مکه پس از پاکسازی کعبه از بت‌ها و تمثال‌ها، این دوشاخ به دستور پیامبر۹ باقی ماند. در جریان بازسازی کعبه در زمان ابن زبیر به سال ۶۴ق. این شاخ‌ها بر اثر فرسودگی بسیار متلاشی شد<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴.</ref> ، هرچند برخی گزارش‌ها از ماندن آن تا زمان حمله قرامطه به مکه و غارت گوهرهای کعبه در سال ۳۱۶ق. یاد می‌کنند.<ref>تاریخ طبری، ج۱۱، ص۱۱۹.</ref> مسعودی ایرانیان را نخستین کسانی دانسته که اموال و گوهرهایی به کعبه هدیه کردند.<ref>مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* '''دو آهوی زرین'''، که عبدالمطلب جدّ پیامبر۹ هنگام حفر چاه زمزم یافت و بر در کعبه آویخت. بر پایه گزارشی، این دو آهو را ساسان پسر بابک ساسانی به کعبه هدیه کرده بود و هنگامی که قبیله خزاعه، جرهمیان را از مکه بیرون راند و پرده‌داری کعبه را از آنان گرفت، این دو آهو را دفن کردند.<ref>الطبقات، ج۱، ص۶۹؛ مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۰۳.</ref> این آهوان را نخستین زیور طلای کعبه دانسته‌اند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷.</ref>  
* دو آهوی زرین، که عبدالمطلب جدّ پیامبر۹ هنگام حفر چاه زمزم یافت و بر در کعبه آویخت. بر پایه گزارشی، این دو آهو را ساسان پسر بابک ساسانی به کعبه هدیه کرده بود و هنگامی که قبیله خزاعه، جرهمیان را از مکه بیرون راند و پرده‌داری کعبه را از آنان گرفت، این دو آهو را دفن کردند.<ref>الطبقات، ج۱، ص۶۹؛ مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۰۳.</ref> این آهوان را نخستین زیور طلای کعبه دانسته‌اند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷.</ref>  
* '''شمشیر''': شمشیرهایی از جنس قلع که همراه آهوهای زرین دفن شده بودند و بر پایه گزارشی عبدالمطلب آن‌ها را نیز بر در کعبه آویخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷؛ الطبقات، ج۱، ص۶۹.</ref>  
* شمشیر: شمشیرهایی از جنس قلع که همراه آهوهای زرین دفن شده بودند و بر پایه گزارشی عبدالمطلب آن‌ها را نیز بر در کعبه آویخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷؛ الطبقات، ج۱، ص۶۹.</ref>  
* '''دو هلال زرین'''، که پس از فتح مدائن به سال ۱۶ق. برای خلیفه دوم عمر بن خطاب فرستاده شد و او آن‌ها را در کعبه آویخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ منائح الکرم، ج۱، ص۵۲۶؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>  
* دو هلال زرین، که پس از فتح مدائن به سال ۱۶ق. برای خلیفه دوم عمر بن خطاب فرستاده شد و او آن‌ها را در کعبه آویخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ منائح الکرم، ج۱، ص۵۲۶؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>  
* '''دو شمسه و دو کاسه''' بلورین، که عبدالملک بن مروان، پنجمین خلیفه اموی، آن‌ها را به کعبه هدیه کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>  
* دو شمسه و دو کاسه بلورین، که عبدالملک بن مروان، پنجمین خلیفه اموی، آن‌ها را به کعبه هدیه کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>  
* '''سینی سبز رنگ'''، که ابوالعباس سفاح، خلیفه عباسی، به کعبه هدیه کرد و بر آن آویخته شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* سینی سبز رنگ، که ابوالعباس سفاح، خلیفه عباسی، به کعبه هدیه کرد و بر آن آویخته شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* '''جام شیشه‌ای'''، معروف به جام فرعونی که ابوجعفر، برادر منصور عباسی، برای کعبه فرستاد.<ref>البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* جام شیشه‌ای، معروف به جام فرعونی که ابوجعفر، برادر منصور عباسی، برای کعبه فرستاد.<ref>البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* '''قفل طلایی'''، که در آن ۱۰۰۰ مثقال طلا بود و به در کعبه آویخته می‌شد. طاهر بن عبدالله بن طاهر در سال ۲۱۹ق. همراه گروه بسیاری از لشکریان، این قفل را به مکه آورد و جایگزین قفل پیشین کرد. این قفل طلاکاری داشت و گفته‌اند حَجّاج دستور ساخت آن را داده بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۴.</ref>  
* قفل طلایی، که در آن ۱۰۰۰ مثقال طلا بود و به در کعبه آویخته می‌شد. طاهر بن عبدالله بن طاهر در سال ۲۱۹ق. همراه گروه بسیاری از لشکریان، این قفل را به مکه آورد و جایگزین قفل پیشین کرد. این قفل طلاکاری داشت و گفته‌اند حَجّاج دستور ساخت آن را داده بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۴.</ref>  
* '''یاقوت اهدایی مأمون'''، هفتمین خلیفه عباسی، با وزنی نزدیک به سه مثقال.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳، ۲۲۶.</ref> این یاقوت که برای آویختن به کعبه فرستاده شده بود، هر سال در موسم حج با زنجیری از طلا مقابل در کعبه آویخته می‌شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶.</ref> سپس آن را همراه زنجیر اهدایی متوکل (حکومت: ۲۳۲-۲۴۷ق.) در روز ششم ذی‌حجه پیش روی در کعبه می‌آویختند و روز ترویه برمی‌داشتند.<ref>اتعاظ الحنفا، ج۱، ص۱۴۱.</ref>  
* یاقوت اهدایی مأمون، هفتمین خلیفه عباسی، با وزنی نزدیک به سه مثقال.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳، ۲۲۶.</ref> این یاقوت که برای آویختن به کعبه فرستاده شده بود، هر سال در موسم حج با زنجیری از طلا مقابل در کعبه آویخته می‌شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶.</ref> سپس آن را همراه زنجیر اهدایی متوکل (حکومت: ۲۳۲-۲۴۷ق.) در روز ششم ذی‌حجه پیش روی در کعبه می‌آویختند و روز ترویه برمی‌داشتند.<ref>اتعاظ الحنفا، ج۱، ص۱۴۱.</ref>  
* '''شمسه‌ای طلایی'''، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* شمسه‌ای طلایی، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>  
* '''طوقی طلایی'''، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref>  
* طوقی طلایی، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref>  
* '''محفظه‌ای از نقره'''، حاوی بیعتنامه جعفر بن معتمد و برادرش ابواحمد موفق. در این محفظه که دارای ۳۵۰ درهم نقره بود، نامه و نوشتههایی قرار داشت و در قسمت پیشین آن، سه روزنه بود که از آن‌ها زنجیرههای نقرهای آویخته بودند. این محفظه در صفر سال ۲۶۲ق. آویخته شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹.</ref>
* محفظه‌ای از نقره، حاوی بیعتنامه جعفر بن معتمد و برادرش ابواحمد موفق. در این محفظه که دارای ۳۵۰ درهم نقره بود، نامه و نوشتههایی قرار داشت و در قسمت پیشین آن، سه روزنه بود که از آن‌ها زنجیرههای نقرهای آویخته بودند. این محفظه در صفر سال ۲۶۲ق. آویخته شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹.</ref>
* '''قندیلهایی'''، که المطیع لله عباسی در سال ۳۵۹ق. هدیه کرد و همگی نقره و تنها یکی از آن‌ها به وزن ۶۰۰ مثقال از طلا بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ مکه، ص۲۷۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref>
* قندیلهایی، که المطیع لله عباسی در سال ۳۵۹ق. هدیه کرد و همگی نقره و تنها یکی از آن‌ها به وزن ۶۰۰ مثقال از طلا بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ مکه، ص۲۷۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref>
* '''محراب‌های دارای منبّت‌کاری'''، اهدا شده از امیر عمان در سال ۴۲۰ق. که وزن هر یک از آن‌ها بیش از یک قِنْطار (حدود ۵۰۰ کیلو گرم) بود. این محراب‌ها همراه قندیل‌هایی درون کعبه بر دیوار مقابل درٍِِ آن نصب شدند.<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۷۰؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶.</ref>
* محراب‌های دارای منبّت‌کاری، اهدا شده از امیر عمان در سال ۴۲۰ق. که وزن هر یک از آن‌ها بیش از یک قِنْطار (حدود ۵۰۰ کیلو گرم) بود. این محراب‌ها همراه قندیل‌هایی درون کعبه بر دیوار مقابل درٍِِ آن نصب شدند.<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۷۰؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶.</ref>
* '''قندیلهای طلا و نقره''' که ملک منصور عمر بن علی بن رسول، حاکم یمن، در سال ۶۳۲ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref>
* قندیلهای طلا و نقره که ملک منصور عمر بن علی بن رسول، حاکم یمن، در سال ۶۳۲ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref>
* '''چهار قندیل طلا''' که حاکم بغداد در سال ۷۱۲ق. هدیه نمود.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>
* چهار قندیل طلا که حاکم بغداد در سال ۷۱۲ق. هدیه نمود.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>
* '''دو حلقه طلایی''' مزین به لؤلؤ و لعل، هر یک به وزن ۱۰۰۰ مثقال که در هر حلقه، شش مروارید گرانبها و در میان آن‌ها شش لعل قیمتی وجود داشت. این حلقه‌ها را علی شاه، وزیر سلطان ابوسعید خدابنده، همراه حاجی مولا واخ در سال ۷۱۸ق. به کعبه آورد و اجازه یافت که پس از اندک زمانی آن‌ها را بر در کعبه بیاویزد. اندکی بعد رُمَیثَة بن ابی نُمَی، امیر مکه از آل قتاده، آن‌ها را برای خود تصاحب کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>
* دو حلقه طلایی مزین به لؤلؤ و لعل، هر یک به وزن ۱۰۰۰ مثقال که در هر حلقه، شش مروارید گرانبها و در میان آن‌ها شش لعل قیمتی وجود داشت. این حلقه‌ها را علی شاه، وزیر سلطان ابوسعید خدابنده، همراه حاجی مولا واخ در سال ۷۱۸ق. به کعبه آورد و اجازه یافت که پس از اندک زمانی آن‌ها را بر در کعبه بیاویزد. اندکی بعد رُمَیثَة بن ابی نُمَی، امیر مکه از آل قتاده، آن‌ها را برای خود تصاحب کرد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>
* '''چهار قندیل بزرگ'''، دو تا از طلا و دو تا از نقره که سلطان شیخ اویس، حاکم بغداد، آن‌ها را در دهه هفتم سده هشتم هدیه داد. این قندیلها مدتی کوتاه آویخته شدند. سپس آن‌ها را برداشتند و عَجْلان بن رمیثه، امیر مکه، آن‌ها را تصاحب نمود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹-۲۸۰.</ref>
* چهار قندیل بزرگ، دو تا از طلا و دو تا از نقره که سلطان شیخ اویس، حاکم بغداد، آن‌ها را در دهه هفتم سده هشتم هدیه داد. این قندیلها مدتی کوتاه آویخته شدند. سپس آن‌ها را برداشتند و عَجْلان بن رمیثه، امیر مکه، آن‌ها را تصاحب نمود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹-۲۸۰.</ref>
* دو شمعدان طلایی مرصّع با سنگ‌های قیمتی که سلطان سلیمان قانونی، پادشاه عثمانی، آن‌ها را به کعبه هدیه کرد.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref>   
* دو شمعدان طلایی مرصّع با سنگ‌های قیمتی که سلطان سلیمان قانونی، پادشاه عثمانی، آن‌ها را به کعبه هدیه کرد.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref>   
* سه قندیل مرصّع با جواهر که گفته‌اند سلطان مراد عثمانی در سال ۹۸۴ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱؛ التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴.</ref> دو قندیل را به سقف کعبه و سومی را در حجره شریف نبوی آویختند.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴-۴۷۵؛ الاعلام، ج۱، ص۹۸-۹۹.</ref> به نقل فاسی (م.۸۳۲ق.) قندیل‌های باقی مانده در زمان او ۱۶ قندیل بود؛ شامل سه قندیل نقره، یک قندیل طلا، یک قندیل بلور، دو قندیل مس و بقیه که از آبگینه حلب ساخته شده بود. بسیاری از این قندیلها را افراد عادی به کعبه هدیه کرده بودند.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>   
* سه قندیل مرصّع با جواهر که گفته‌اند سلطان مراد عثمانی در سال ۹۸۴ق. به کعبه هدیه کرد.<ref>تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱؛ التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴.</ref> دو قندیل را به سقف کعبه و سومی را در حجره شریف نبوی آویختند.<ref>التاریخ القویم، ج۳، ص۴۷۴-۴۷۵؛ الاعلام، ج۱، ص۹۸-۹۹.</ref> به نقل فاسی (م.۸۳۲ق.) قندیل‌های باقی مانده در زمان او ۱۶ قندیل بود؛ شامل سه قندیل نقره، یک قندیل طلا، یک قندیل بلور، دو قندیل مس و بقیه که از آبگینه حلب ساخته شده بود. بسیاری از این قندیلها را افراد عادی به کعبه هدیه کرده بودند.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۱.</ref>   
۱۵٬۶۱۴

ویرایش