اخبار المدینه (ابن شبه): تفاوت میان نسخه‌ها
←ساختار و محتوا: ویرایش صوری
(←روش کتاب: ویرایش صوری) |
(←ساختار و محتوا: ویرایش صوری) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
==ساختار و محتوا== | ==ساختار و محتوا== | ||
اخبار المدینه در نسخه موجود شامل سه بخش است: | اخبار المدینه در نسخه موجود شامل سه بخش است: دوران [[پیامبر(ص)]]، دوران [[عمر بن خطاب]] و دوران [[عثمان بن عفان|عثمان بن عَفّان]]. هریک از بخش‌ها از آغاز و انجام و در میانه سطرها و کلمات، افتادگی‌ها و ناپیوستگی‌هایی دارد. نیز از لحاظ تکرار گزارش‌ها در چند جا (برای نمونه: ج۱، ص۱۱۱؛ ج۴، ص۱۲۳۹۱۳۴۱) یا قطع ارتباط موضوعی و گزارش روایت‌ها در جای نامربوط (برای نمونه: ج۱، ص۳۹۵۲) نابسامانی‌هایی دارد. نیز ناخوانا بودن کلمات، سبب خطاهای بسیار در ثبت عبارت‌ها و واژگان جغرافیایی و تاریخی شده است. | ||
بخش اول که افتادگی‌هایی دارد، با گزارشی در آداب کفن و دفن و تعیین جایی به نام | بخش اول که افتادگی‌هایی دارد، با گزارشی در آداب [[کفن و دفن|کَفْن و دفن]] و تعیین جایی به نام «[[موضع الجنائز|مَوضع الجَنائِز]]» در خانه پیامبر(ص) آغاز شده است؛ جایی که در خانه او فراهم شده بود تا وی بر جنازه مؤمنان [[نماز]] بگزارد. درباره موقعیت جغرافیایی [[مقام جبرئیل]] دو گزارش آمده و سپس از جمع [[قرآن]] و ظهور قَصّاصان و قصه‌گویی و برخورد پیامبر(ص) و [[خُلَفا|خلفا]] با این پدیده سخن رفته و در همین جا از [[تمیم داری]] و نقش او در رواج افسانه‌سرایی<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص۴۳.</ref> که در فرهنگ و تمدن روایی نسل‌های بعد، نمودی گسترده داشته، گفتار به میان آمده است. تفصیل سخن درباره جمع قرآن با گزارش‌های گوناگون از [[روایت|راویان]] مختلف به بخش سوم واگذار شده است. سپس مجموعه‌ای گسترده از [[احکام شرعی|احکام]]، آداب، ارجمله [[مستحبات]] و [[مکروهات]] مسجد و معرفی بیش از۵۰ مسجد که پیامبر(ص) در آن‌ها نماز خوانده یا نخوانده، آمده است. | ||
ادامه گزارش‌ها به تاریخ کوه احد و قبور صحابه اختصاص یافته و واکنش پیامبر به مرگ صحابه و فرزندانش و کیفیت کفن و دفن آن‌ها و وضعیت و جغرافیای قبرها بازگو شده است. گزارش‌های ابن شبه ثابت می‌کند که در سیره و سنت پیامبر | ادامه گزارش‌ها به تاریخ [[کوه احد]] و قبور [[صحابه]] اختصاص یافته و واکنش پیامبر(ص) به مرگ صحابه و فرزندانش و کیفیت کفن و دفن آن‌ها و وضعیت و جغرافیای قبرها بازگو شده است. گزارش‌های [[ابن شبه|ابن شَبَّه]] ثابت می‌کند که در سیره و سنت پیامبر(ص) ساختن و تعمیر [[قبر]] و بنا نهادن اتاقک‌هایی روی آن، کاری مرسوم بوده است. مثلاً ایشان بر قبر [[عثمان بن مظعون]] اتاقکی ساخت. این سنت که با نگرش رسمی [[وهابیان]] عربستان سازگاری ندارد، موجب واکنش مصححان و تعلیقهنگاران [[سعودی]] کتاب تاریخ المدینه شده و سبب گشته تا صحت این روایت‌ها و گزارش‌ها را به چالش کشند.<ref>مجموعه مؤلفات الشیخ الدویش، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۵.</ref> | ||
در ادامه می‌توان قدرت مشاهده ابن | در ادامه می‌توان قدرت مشاهده ابن شَبَّه را در وصف چاه‌ها، منزلگاه‌ها، خانه‌ها و مکان‌ها، بازارها، آبگیرها، بیابان‌ها و سنگ‌های [[مدینه]] دید. در این گزارش‌ها، با وضعیتی روشن از خانه‌های مشهور مدینه، مالکیت ساختمان‌ها و ارتباط منازل، محلات و جاده‌ها و راه‌های ارتباطی مدینه همراه یادکرد گنجینه‌ای از سنگ‌های قیمتی، فتنه‌ها، برخی رخدادهای تاریخی مانند [[واقعه افک|رویداد اِفک]]، مسئله لِعان و ظِهار، آمدن هیئت‌ها و گروه‌های قومی مذهبی نزد پیامبر اکرم(ص)، داستان هجرت‌ها، اسلام آوردن‌ها، ارتدادها و واقعه مُسَیلمه کذاب، اشعاری در وصف مدینه، یادکرد مناقب پیامبر(ص) و [[بنی‌هاشم]] و اعمال و [[صدقات]] و [[سریه|سَریه‌ها]] و نگاهبانان و سیره خانوادگی ایشان آشنا می‌شویم. نویسنده از خلال زندگی سیاسی پیامبر(ص) از هنگام [[هجرت]] تا وفات، به روایت درباره زندگی شهری و عمرانی<ref>تاریخ المدینه، ج۱، صن- ع، «مقدمه».</ref> این شهر می‌پردازد و شکل‌گیری مساجد و سکونت و منزل‌سازی قبایل و تیره‌ها و احیای مناطق و مکان‌ها و مرزهای هر منطقه و طراحی بازارها، چشمه‌ها، چاه‌ها و کوه‌ها را در پیرامون این مرکز توضیح می‌دهد. | ||
در بخش دوم، سیره و رفتار عمر بن خطاب و همراهی‌اش با ابوبکر همراه گزارش‌هایی از نسب و زندگی، لقب‌های عمر، پاسداری‌اش از حقوق | در بخش دوم، سیره و رفتار [[عمر بن خطاب]] و همراهی‌اش با [[ابوبکر]] همراه گزارش‌هایی از نسب و زندگی، لقب‌های عمر، پاسداری‌اش از حقوق [[بیت‌المال]]، اقدامات سیاسی وی در ترویج مسائل مذهبی و [[روزه]] و [[نماز]]، فتاوی [[فقه|فقهی]] و پرسش‌های فقهی از او و [[اجتهاد|اجتهادات]] او آمده و نویسنده بر سختگیری‌های عمر بر شاعران و زنان، سیره وی در پوشش، سفر، وصیت و جز آن تأکید کرده و اشعاری در مدح وی آورده و آگاهی‌هایی گسترده از دوران [[خلافت]] وی و قوانین و احکامی که اجرا کرده و اسلوب فرماندهی او و نیز کوشش در جمع و تدوین [[قرآن]]، ارائه نموده است. نویسنده تصریح می‌کند که پیشنهاد تعیین [[هجرت]] نبوی به منزله مبدأ تقویم قمری، از جانب [[امام علی(ع)]] داده شد و عمر بن خطاب آن را پذیرفت و اجرا کرد. | ||
بخش سوم حاوی دورنمایی روشن از زندگی، اسلام آوردن و خلافت و سیره و اخلاق فردی عثمان بن عفان و تلاشهای وی در جمع و تدوین قرآن و یکسان‌سازی | بخش سوم حاوی دورنمایی روشن از زندگی، اسلام آوردن و خلافت و سیره و اخلاق فردی [[عثمان بن عفان]] و تلاشهای وی در جمع و تدوین قرآن و یکسان‌سازی [[مصحف|مُصحَف‌ها]] و رفع اختلافات آن‌ها است و به تلاشهای دیگر [[صحابه|صحاب پیامبر]] در این زمینه نیز اشاره شده است. نویسنده خبرهای گاه متعارض شاهدان نخست را درباره حرکت مردم [[مصر]] و [[کوفه]] و مسیرهای آن‌ها در آمدن به [[مدینه]] و سرانجام کشته شدن عثمان و شورش عمومی و قضاوت درباره واکنش و نقش هر یک از اصحاب ن بزرگ در این رویداد، آورده است. او گزارش‌های مخالفان خاندان پیامبر را درباره نقش مستقیم امام علی(ع) و فرزندانش در کشتن عثمان و شعله‌ور ساختن این آشوب روایت کرده؛ اما اخبار گوناگون مخالف این دیدگاه را نیز گزارش نموده و بر تلاش امام علی(ع) و [[امام حسن(ع)]] در پیشگیری از این قتل و شورش تأکید کرده است. | ||
==نسخه‌شناسی و چاپ‌ها== | ==نسخه‌شناسی و چاپ‌ها== | ||