اخبار مکه (فاکهی): تفاوت میان نسخهها
←درباره کتاب
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==درباره کتاب== | ==درباره کتاب== | ||
===نامهای کتاب=== | ===نامهای کتاب=== | ||
ابن ندیم از این کتاب با عنوان کتاب | [[ابن ندیم]] از این کتاب با عنوان '''کتاب مکه و اخبارها فی الجاهلیة و الاسلام''' یاد کرده است.<ref>نک: الفهرست، ص۱۲۲.</ref> اما بیشتر منابع نام کتاب را به '''اخبار مکه'''<ref>العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۰-۴۱۱؛ الاصابه، ج۱، ص۱۷۸، ۲۶۵؛ ج۲، ص۴۷۸؛ ج۵، ص۲۸۵؛ ج۸، ص۴۸۰؛ کشف الظنون، ج۱، ص۳۰۶.</ref> و کتاب مکه<ref>المنمق، ص۲۵۸؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۱۵۴؛ ج۷، ص۱۳۲؛ معجم البلدان، ج۱، ص۲۹۸، ۳۰۲.</ref> خلاصه کردهاند. نسخه چاپی کتاب، عنوان '''اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه''' را بر خود دارد. | ||
===اعتبار علمی و میزان اهمیت=== | ===اعتبار علمی و میزان اهمیت=== | ||
اخبار مکه فاکهی همواره از منابع مهم تاریخنگاران و سیرهنویسان بوده است و به لحاظ قدمت پس از اخبار مکه ابوالولید ازرقی (م. حدود۲۵۰ق.) جای دارد. پیش از ازرقی و فاکهی، کسانی دیگر نیز آثاری درباره مکه نگاشتهاند؛ اما آثارشان از میان رفته است.<ref>نک: الفهرست، ص۱۲۴-۱۲۵؛ اخبار مکه، ازرقی، ص۱۰؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۷، «ازرقی».</ref> | اخبار مکه فاکهی همواره از منابع مهم تاریخنگاران و سیرهنویسان بوده است و به لحاظ قدمت پس از [[اخبار مکه ازرقی|اخبار مکه ابوالولید ازرقی]] (م. حدود۲۵۰ق.) جای دارد. پیش از ازرقی و فاکهی، کسانی دیگر نیز آثاری درباره مکه نگاشتهاند؛ اما آثارشان از میان رفته است.<ref>نک: الفهرست، ص۱۲۴-۱۲۵؛ اخبار مکه، ازرقی، ص۱۰؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۷، «ازرقی».</ref> | ||
در اخبار مکه نمایی از پیشینه مذهبی، اجتماعی، سیاسی، قضایی، ادبی، معماری و عمرانی مردم مکه از آغاز تا روزگار زندگانی نویسنده آمده است. بسیاری از منابع مکتوب تاریخی و نیز روایی، تفسیری و فقهی وامدار این کتاب هستند. نویسندگان این آثار، به گزارشهای فاکهی استناد جسته یا بخشهایی از کتاب او را گزارش کردهاند. شماری از این آثار عبارتند از: الاستیعاب نوشته ابوعمر بن عبدالبرّ القرطبی (م.۴۶۳ق.)، معجم ما استعجم نوشته ابوعبید بکری (م.۴۸۷ق.)، معجم البلدان نوشته یاقوت حموی (م.۶۲۶ق.)، العقد الثمین و نیز شفاءالغرام بأخبار البلد الحرام نوشته | در اخبار مکه نمایی از پیشینه مذهبی، اجتماعی، سیاسی، قضایی، ادبی، معماری و عمرانی مردم مکه از آغاز تا روزگار زندگانی نویسنده آمده است. بسیاری از منابع مکتوب تاریخی و نیز روایی، تفسیری و فقهی وامدار این کتاب هستند. نویسندگان این آثار، به گزارشهای فاکهی استناد جسته یا بخشهایی از کتاب او را گزارش کردهاند. شماری از این آثار عبارتند از: [[الاستیعاب]] نوشته [[ابن عبدالبر|ابوعمر بن عبدالبرّ القرطبی]](<small>م.۴۶۳ق.</small>)، [[معجم ما استعجم]] نوشته [[ابوعبید بکری]](<small>م.۴۸۷ق.</small>)، [[معجم البلدان]] نوشته [[یاقوت حموی]](<small>م.۶۲۶ق.</small>)، [[العقد الثمین]] و نیز [[شفاءالغرام بأخبار البلد الحرام]] نوشته [[محمد بن احمد فأسی|تقیالدین محمد بن احمد فأسی]]<ref>نک: شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳؛ العقد الثمین، ج۱، ص۱۸-۱۹.</ref> <small>(م.۸۳۲ق.</small>)، [[فتح الباری]]، [[الاصابه]]، [[تهذیب التهذیب]] و [[تغلیق التعلیق]] نوشته [[ابن حجر عسقلانی]](<small>م.۸۵۲ق.</small>)، [[الدر المنثور]]، [[تاریخ الخلفاء]] و [[الجامع الکبیر]] نوشته [[جلال الدین سیوطی]]<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ص۳۵-۳۹.</ref>(<small>م.۹۱۱ق.</small>). | ||
آن چه امروز از اخبار مکه فاکهی در دست است، تنها نیمه دوم آن است. همین نیمه موجود به ۴۲۵ موضوع و مسئله میپردازد و نزدیک به ۳۰۰۰ گزارش دارد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۳.</ref> برخی منابع مکتوبِ کتاب فاکهی، اکنون در دسترس نیستند و بخش عمده آنها تنها به واسطه گزارشهای او محفوظ مانده است. مصحح در مقدمه کتاب، از این منابع و موضوع آنها یاد کرده و اخباری را نشان داده که تنها فاکهی گزارش نموده و بدین طریق آنها را از نابودی رهانیده است. از آن جمله است برخی منابع در موضوع مکه؛ همانند آثاری از محمد بن عمر واقدی (۱۳۰ـ۲۰۷ق.) و زبیر بن بکار (۱۷۲ـ۲۵۶ق.) و نیز منابعی در حدیث و سیره و شعر و ادب.<ref>نک: اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴-۳۵، ۵۰.</ref> | آن چه امروز از اخبار مکه فاکهی در دست است، تنها نیمه دوم آن است. همین نیمه موجود به ۴۲۵ موضوع و مسئله میپردازد و نزدیک به ۳۰۰۰ گزارش دارد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۳.</ref> برخی منابع مکتوبِ کتاب فاکهی، اکنون در دسترس نیستند و بخش عمده آنها تنها به واسطه گزارشهای او محفوظ مانده است. مصحح در مقدمه کتاب، از این منابع و موضوع آنها یاد کرده و اخباری را نشان داده که تنها فاکهی گزارش نموده و بدین طریق آنها را از نابودی رهانیده است. از آن جمله است برخی منابع در موضوع مکه؛ همانند آثاری از [[محمد بن عمر واقدی]](<small>۱۳۰ـ۲۰۷ق.</small>) و [[زبیر بن بکار]] (<small>۱۷۲ـ۲۵۶ق.</small>) و نیز منابعی در حدیث و سیره و شعر و ادب.<ref>نک: اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴-۳۵، ۵۰.</ref> | ||
===مقایسه با اخبار مکه ازرقی=== | ===مقایسه با اخبار مکه ازرقی=== |