پرش به محتوا

امارت حج: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۱۹ بایت اضافه‌شده ،  ۳۱ مارس
خط ۴۱: خط ۴۱:
=== عصر عثمانی‌===
=== عصر عثمانی‌===
[[حکومت عثمانی|عثمانی‌ها]](923ـ 1343ق) نیز به نصب امیرالحاج اهتمام داشتند. آنان معمولاً فردی قوی را به این مسؤولیت می‌گماشتند و سپاهی از سربازان در کاروان‌های حج حضور می‌یافتند و در میان راه وظیفه پاسداری از جان و مال مسافران در برابر دستبرد سارقان و راهزنان و گاه تعدّی قبایلِ را بر عهده داشتند. مسؤولیت سنگین امیرالحاج، موجب می‌شد که گاهی میان کار‌گزاران عثمانی اختلاف‌های فراوان بر سر تعیین فرد دارای صلاحیت تصدّی این منصب درگیرد.<ref>شؤون الحرمین، ص22-23؛ دانشنامه جهان اسلام، ج12، ص597، «حج. </ref>
[[حکومت عثمانی|عثمانی‌ها]](923ـ 1343ق) نیز به نصب امیرالحاج اهتمام داشتند. آنان معمولاً فردی قوی را به این مسؤولیت می‌گماشتند و سپاهی از سربازان در کاروان‌های حج حضور می‌یافتند و در میان راه وظیفه پاسداری از جان و مال مسافران در برابر دستبرد سارقان و راهزنان و گاه تعدّی قبایلِ را بر عهده داشتند. مسؤولیت سنگین امیرالحاج، موجب می‌شد که گاهی میان کار‌گزاران عثمانی اختلاف‌های فراوان بر سر تعیین فرد دارای صلاحیت تصدّی این منصب درگیرد.<ref>شؤون الحرمین، ص22-23؛ دانشنامه جهان اسلام، ج12، ص597، «حج. </ref>
گزارش‌ها از عصر عثمانی شیوه انتخاب امیر حج و ساختار و وظایف نهاد امارت حج را آشکار می‌کند. امیر حج در این دوران همکارانی داشت از جمله «دوادار» که نائب امیر حج بود، کاتب دیوان امارت حج، عسس که به گفته‌اند وظیفه پولیس مخفی را بر عهده داشت و قاضی محمل که مامور اجرای حدود و امور شرعی بود. <ref name=":1">مرآه الحرمین الشریفین، ج۲، ص ۳۰۰-۳۰۱</ref><ref name=":1" />


=== امرای حج در دوره معاصر ===
=== امرای حج در دوره معاصر ===
خط ۵۷: خط ۵۹:


[[شیعه|شیعیان]]، تعیین امیر الحاج را از حقوق و شایستگی‌های [[معصومان(ع)|امامان(ع)]] دانسته‌اند؛ ولی با روی کار آمدن خلفای [[بنی‌امیه|اموی]] و [[بنی‌عباس|عباسی]]، امامان(ع) اختیار و دخالتی در شؤون حکومتی نداشتند.<ref name=":3">امارت حج و زعامت حجاج، فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۸۱.</ref> آنها، در مراسم [[حج]] حضور یافته، مناسک آن را به جا آورده و مخالفتی از سوی آنان با امیران حج گزارش نشده است.<ref name=":4">امارت حج و زعامت حجاج، فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۸۲.</ref> در پاره‌ای از موارد، تأیید نسبی آنها نیز وجود دارد.<ref name=":5">وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۳۹۹، ح۴.</ref>
[[شیعه|شیعیان]]، تعیین امیر الحاج را از حقوق و شایستگی‌های [[معصومان(ع)|امامان(ع)]] دانسته‌اند؛ ولی با روی کار آمدن خلفای [[بنی‌امیه|اموی]] و [[بنی‌عباس|عباسی]]، امامان(ع) اختیار و دخالتی در شؤون حکومتی نداشتند.<ref name=":3">امارت حج و زعامت حجاج، فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۸۱.</ref> آنها، در مراسم [[حج]] حضور یافته، مناسک آن را به جا آورده و مخالفتی از سوی آنان با امیران حج گزارش نشده است.<ref name=":4">امارت حج و زعامت حجاج، فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۸۲.</ref> در پاره‌ای از موارد، تأیید نسبی آنها نیز وجود دارد.<ref name=":5">وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۳۹۹، ح۴.</ref>
==وظایف و شرایط امیرالحج==
==وظایف و شرایط امیرالحج در فقه اسلامی==


فقیهان [[شیعه]] و سنی مواردی چون عدالت، آگاهی از مسائل و مناسک حج، شجاع بودن، اطاعت‌پذیری، صاحب‌نظری، کفایت، و قدرت راهنمایی حاجیان را از شرایط امیرالحاج یاد کرده‌اند.<ref>الاحکام السلطانیه، ج1، ص193؛ الدروس، ج1، ص495.</ref>در منابع شیعه<ref>لوامع صاحبقرانی، ج8، ص198؛ الحدائق، ج16، ص354؛ جواهر الکلام، ج19، ص7.</ref>و [[اهل سنت]]، از امیرالحاج به عنوان «امام» یاد شده است.<ref>المغنی، ج3، ص436-437.</ref>  
فقیهان [[شیعه]] و سنی مواردی چون عدالت، آگاهی از مسائل و مناسک حج، شجاع بودن، اطاعت‌پذیری، صاحب‌نظری، کفایت، و قدرت راهنمایی حاجیان را از شرایط امیرالحاج یاد کرده‌اند.<ref>الاحکام السلطانیه، ج1، ص193؛ الدروس، ج1، ص495.</ref>در منابع شیعه<ref>لوامع صاحبقرانی، ج8، ص198؛ الحدائق، ج16، ص354؛ جواهر الکلام، ج19، ص7.</ref>و [[اهل سنت]]، از امیرالحاج به عنوان «امام» یاد شده است.<ref>المغنی، ج3، ص436-437.</ref>  


ماوردی در احکام السلطانیه ولایت حج را دوگونه شمرده است. یکی ولایت در حرکت دادن حاجیان و دیگری ولایت بر اقامه حج در ایام موسم و برای هر یک وظایف و ویژگی‌هایی را بر شمرده است.<ref>الاحکام السلطانیه، ص193؛ الدرر الفرائد، ج1، ص134-135.</ref> برای نمونه جمع کردن مردم هنگام حرکت و توقف آنان برای جلوگیری از دستبرد راهزنان و سارقان به اموال حجاج، نظم بخشیدن به حرکت و توقف کاروان، تعیین راهنما برای هرگروه، تهیه منزلگاه مناسب و عبور دادن حاجیان از بهترین و آسان‌‌ترین راه‌ها از جمله وظایف امیر حج در انجام گونه نخست ولایت است. به گفته ماوردی، ولایت بر حاجیان در اقامه حج مانند امامت نمازها است و شامل راهنمایی حاجیان در زمان و شیوه انجام مناسک است.<ref>الاحکام السلطانیه، ص194-197</ref>  
ماوردی در احکام السلطانیه و دیگران به تبع او ولایت حج را دوگونه شمرده است. یکی ولایت در حرکت دادن حاجیان و دیگری ولایت بر اقامه حج در ایام موسم و برای هر یک وظایف و ویژگی‌هایی را بر شمرده است.<ref>الاحکام السلطانیه، ص193؛ الدرر الفرائد، ج1، ص134-135؛ مراة الحرمین، ج۲، ص 297</ref> برای نمونه جمع کردن مردم هنگام حرکت و توقف آنان برای جلوگیری از دستبرد راهزنان و سارقان به اموال حجاج، نظم بخشیدن به حرکت و توقف کاروان، تعیین راهنما برای هرگروه، تهیه منزلگاه مناسب و عبور دادن حاجیان از بهترین و آسان‌‌ترین راه‌ها از جمله وظایف امیر حج در انجام گونه نخست ولایت است. به گفته ماوردی، ولایت بر حاجیان در اقامه حج مانند امامت نمازها است و شامل راهنمایی حاجیان در زمان و شیوه انجام مناسک است.<ref>الاحکام السلطانیه، ص194-197</ref>  


=== وظایف امیرالحاج در فقه شیعه ===
=== وظایف امیرالحاج در فقه شیعه ===