Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۱۰٬۲۵۲
ویرایش
بارگاه امامان(ع) در بقیع: تفاوت میان نسخه‌ها
←تاریخچه بارگاه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== تاریخچه بارگاه == | == تاریخچه بارگاه == | ||
منابع تاریخی تا سده پنجم قمری به وجود بنا یا گنبدی بر قبور امامان(ع) و عباس بن عبدالمطلب اشاره نکرده‌اند و تنها از قبرها یاد کرده اند. برای نمونه مسعودی، تاریخ‌نگار سده چهارم درگذشته به سال 345 قمری، سنگ قبری را در آنجا خوانده و متن آن را چنین گزارش کرده است: «بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد للَّه مُبِید الامم و محیی الرمم هذا قبر فاطمة بنت رسول الله صلی الله علیه و سلم سیدة نساء العالمین و قبر الحسن بن علی بن ابی‌طالب و علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب و محمد بن علی و جعفر بن محمد رضی الله عنهم». <ref>مروج الذهب، ج3، ص285؛ التنبیه و الاشراف، ص260؛ تذکرة الخواص، ص311.</ref> همچنین از وجود مسجدی در نزدیکی قبور امامان یاد شده<ref>تاریخ المدینه، ج1، ص123.</ref> که همان مسجد فاطمه (بیت الاحزان) است و از قبور امامان فاصله داشته است.<ref>«تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع»، ص121</ref> | منابع تاریخی تا سده پنجم قمری به وجود بنا یا گنبدی بر قبور امامان(ع) و عباس بن عبدالمطلب اشاره نکرده‌اند و تنها از قبرها یاد کرده اند.<ref>[https://miqat.hajj.ir/article_110494.html «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع»، ص 119-121]</ref> برای نمونه مسعودی، تاریخ‌نگار سده چهارم درگذشته به سال 345 قمری، سنگ قبری را در آنجا خوانده و متن آن را چنین گزارش کرده است: «بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد للَّه مُبِید الامم و محیی الرمم هذا قبر فاطمة بنت رسول الله صلی الله علیه و سلم سیدة نساء العالمین و قبر الحسن بن علی بن ابی‌طالب و علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب و محمد بن علی و جعفر بن محمد رضی الله عنهم». <ref>مروج الذهب، ج3، ص285؛ التنبیه و الاشراف، ص260؛ تذکرة الخواص، ص311.</ref> همچنین از وجود مسجدی در نزدیکی قبور امامان یاد شده<ref>تاریخ المدینه، ج1، ص123.</ref> که همان مسجد فاطمه (بیت الاحزان) است و از قبور امامان فاصله داشته است.<ref>«تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع»، ص121</ref> | ||
=== ساخت بارگاه و گنبد === | === ساخت بارگاه و گنبد === | ||
در سده پنجم و احتمالا در حدود سال 490 قمری<ref>«تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع»، ص123</ref> [[مجدالملک براوستانی|مجدالملک براوستانی(م.492ق.)]]، وزیر سلجوقیان، بارگاه و گنبدی بلند بر قبور امامان شیعه و عباس ساخت.<ref>الکامل، ج10، ص352.</ref> مطری به ساخت گنبد بزرگ به فرمان ناصر لدین الله، خلیفه عباسی، (حک: 575-622ق.) اشاره می‌کند<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص119.</ref> اما [[ابن‌نجار]] (م. 643ق.) که هم‌عصر با ناصر عباسی است، به قدمت گنبد تصریح دارد.<ref>الدرة الثمینه، ص166.</ref> از این رو، به نظر می‌رسد که گزارش مطری نادرست است. | در سده پنجم و احتمالا در حدود سال 490 قمری<ref>[https://miqat.hajj.ir/article_110494.html «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع»، ص123]</ref> [[مجدالملک براوستانی|مجدالملک براوستانی(م.492ق.)]]، وزیر سلجوقیان، بارگاه و گنبدی بلند بر قبور امامان شیعه و عباس ساخت.<ref>الکامل، ج10، ص352.</ref> مطری به ساخت گنبد بزرگ به فرمان ناصر لدین الله، خلیفه عباسی، (حک: 575-622ق.) اشاره می‌کند<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص119.</ref> اما [[ابن‌نجار]] (م. 643ق.) که هم‌عصر با ناصر عباسی است، به قدمت گنبد تصریح دارد.<ref>الدرة الثمینه، ص166.</ref> از این رو، به نظر می‌رسد که گزارش مطری نادرست است. | ||
=== تعمیرهای بعدی بنا === | === تعمیرهای بعدی بنا === | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
[[ابن جبیر]] گنبد ساخته شده بر این قبور را بسیار مرتفع شمرده که نزدیک در ورودی بقیع قرار داشت. قبور درون بقعه، بزرگ و از سطح زمین بلندتر بودند. این قبور ضریحی چوبین داشتند که با نقوشی برجسته از جنس مس با میخ‌کوبی‌هایی تزیین شده بود.<ref>رحلة ابن جبیر، ص174.</ref>[[عبدری]] (م. بعد از 700ق.) این بقعه را همراه با بقعه عثمان بن عفان بزرگ‌ترین و زیباترین بارگاه بقیع دانسته است.<ref>رحلة العبدری، ج1، ص423.</ref> ابن‌نجار از وجود دو در برای بقعه یاد می‌کند که تنها یکی از آن دو هنگام زیارت گشوده می‌شد.<ref>الدرة الثمینه، ص166.</ref> از دیگر کسانی که از گنبد و ضریح قبور امامان شیعه یاد کرده‌اند می‌توان از [[ابن‌بطوطه]]، <ref>رحلة ابن بطوطه، ص125.</ref> [[خالد بن عیسی]] (زنده به سال 740ق.) <ref>تاج المفرق، ج1، ص289.</ref> و [[سمهودی]] (م. 911ق.) <ref>وفاء الوفاء، ج3، ص100.</ref> یاد کرد. | [[ابن جبیر]] گنبد ساخته شده بر این قبور را بسیار مرتفع شمرده که نزدیک در ورودی بقیع قرار داشت. قبور درون بقعه، بزرگ و از سطح زمین بلندتر بودند. این قبور ضریحی چوبین داشتند که با نقوشی برجسته از جنس مس با میخ‌کوبی‌هایی تزیین شده بود.<ref>رحلة ابن جبیر، ص174.</ref>[[عبدری]] (م. بعد از 700ق.) این بقعه را همراه با بقعه عثمان بن عفان بزرگ‌ترین و زیباترین بارگاه بقیع دانسته است.<ref>رحلة العبدری، ج1، ص423.</ref> ابن‌نجار از وجود دو در برای بقعه یاد می‌کند که تنها یکی از آن دو هنگام زیارت گشوده می‌شد.<ref>الدرة الثمینه، ص166.</ref> از دیگر کسانی که از گنبد و ضریح قبور امامان شیعه یاد کرده‌اند می‌توان از [[ابن‌بطوطه]]، <ref>رحلة ابن بطوطه، ص125.</ref> [[خالد بن عیسی]] (زنده به سال 740ق.) <ref>تاج المفرق، ج1، ص289.</ref> و [[سمهودی]] (م. 911ق.) <ref>وفاء الوفاء، ج3، ص100.</ref> یاد کرد. | ||
=== | === تخریب بنا در سده سیزدهم === | ||
گنبد ائمه بقیع دو بار تخریب شد. نخستین بار در سال 1220 قمری با حمله آل سعود اول و تصرف مدینه بود. اما این بارگاه بعد از خروج آل سعود به دستور سلطان [[محمود عثمانی]] (حک: 1223-1255ق.) به سال | گنبد ائمه بقیع دو بار تخریب شد. نخستین بار در سال 1220 قمری با حمله آل سعود اول و تصرف مدینه بود. اما این بارگاه بعد از خروج آل سعود به دستور سلطان [[محمود عثمانی]] (حک: 1223-1255ق.) به سال 1233ق. بازسازی شد.<ref>بقیع در آینه نگاره‌های هنری، ص 21</ref> همچنین بازسازی بنا به سال 1292ق. در دوران حکومت [[عبدالعزیز خان عثمانی]] (حک: 1277-1293ق.) گزارش شده است.<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص141.</ref> | ||
[[محمد‌حسین فراهانی]]، از رجال دربار قاجار، در گزارش خود از سفر [[حج]] سال 1302ق. از بقعه هشت ضلعی امامان شیعه و عباس خبر می‌دهد. بر پایه این گزارش، در این بقعه صندوقی بزرگ از جنس چوب مرغوب بود و میان این صندوق بزرگ دو صندوق چوبی دیگر قرار داشت. درون یک صندوق قبر چهار امام شیعیان و درون صندوق دیگر قبر عباس قرار داشته است.<ref>پنجاه سفرنامه، ج5، ص237.</ref> این گزارش که همانند آن در سفرنامه 1292ق. [[فرهاد میرزا]] نیز به چشم می‌خورد، <ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص141.</ref> بیانگر ساخت ضریحی جدید است که در گزارش‌های تا پیش از سده دهم ق. از آن یاد نشده است. | [[محمد‌حسین فراهانی]]، از رجال دربار قاجار، در گزارش خود از سفر [[حج]] سال 1302ق. از بقعه هشت ضلعی امامان شیعه و عباس خبر می‌دهد. بر پایه این گزارش، در این بقعه صندوقی بزرگ از جنس چوب مرغوب بود و میان این صندوق بزرگ دو صندوق چوبی دیگر قرار داشت. درون یک صندوق قبر چهار امام شیعیان و درون صندوق دیگر قبر عباس قرار داشته است.<ref>پنجاه سفرنامه، ج5، ص237.</ref> این گزارش که همانند آن در سفرنامه 1292ق. [[فرهاد میرزا]] نیز به چشم می‌خورد، <ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص141.</ref> بیانگر ساخت ضریحی جدید است که در گزارش‌های تا پیش از سده دهم ق. از آن یاد نشده است. | ||
بارگاه امامان(ع) و عباس بار دیگر در سال 1344 یعنی یک سال پس از تسلط دوم آل سعود بر مدینه تخریب شد و تا کنون بدون گنبد و ساختمان باقی مانده است. | |||
== تخریب گنبد == | == تخریب گنبد == | ||