بکائین: تفاوت میان نسخه‌ها

این واژه از «ب ـ ک ـ ی» به معنای گریستن با صدای بلند است<ref>مفردات، ص141، «بکی. </ref>و در اصطلاح، به برخی صحابه تهیدست رسول خدا(ص) اطلاق می‌شود که به سال نهم ق. هنگامی که او رهسپار نبرد تبوک بود، نزد وی آمدند تا با دریافت زاد و توشه و مَرکب، امکان حضور در آن غزوه را بیابند؛ اما پیامبر توان تجهیز آن‌ها را نیافت؛ زیرا غزوه تبوک* هزینه فراوان داشت و اوضاع مسلمانان نیز مساعد نبود. از این رو، آنان که از توفیق شرکت در جهاد محروم شده بودند، گریستند.<ref>المغازی، ج3، ص399؛ السیرة النبویه، ج4، ص945؛ الطبقات، ج2، ص125.</ref> به گزارش برخی مفسران، آیه 92 توبه/9 درباره آنان نازل شد و به مرتبه ایمان ایشان اشاره کرد و جهاد را از آن‌ها ساقط دانست: <ref>جامع البیان، ج10، ص269؛ اسباب النزول، ص174؛ مجمع البیان، ج5، ص104-105.</ref>  (وَ لا عَلَی الَّذِینَ اِذا ما اَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا اَجِدُ ما اَحْمِلُکُمْ عَلَیْهِ تَوَلَّوْا وَ اَعْیُنُهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً اَلَّا یَجِدُوا ما یُنْفِقُونَ).  گویند هنگامی که آن‌ها از رفتن خود نومید شدند، گریان از نزد پیامبر بازگشتند. یامین/ابن یامین از بنی‌نضیر، دو تن از آن‌ها به نام ابولیلی عبدالرحمن بن کعب و عبدالله بن مغفل<ref>سبل الهدی، ج5، ص439.</ref> را تجهیز کرد و آن دو با پیامبر(ص) رهسپار تبوک شدند.<ref>السیرة النبویه، ج4، ص945؛ سیر اعلام النبلاء، ج2، ص234.</ref> عباس بن عبدالمطلب و عثمان بن عفان نیز هر یک دو تن را تجهیز کردند.<ref>التبیان، ج5، ص280؛ مجمع البیان، ج5، ص91.</ref> بر پایه گزارش واقدی، عثمان سه نفر را آماده نبرد نمود.<ref>المغازی، ج3، ص399.</ref>

سیره‌نویسان و مفسران درباره تعداد و نام‌های بکائین اتفاق نظر ندارند. برخی شمار آن‌ها را شش<ref>اسد الغابه، ج2، ص248؛ زاد المسیر، ج3، ص329.</ref> و بعضی نُه نفر<ref>البحر المحیط، ج5، ص483.</ref> نوشته‏اند؛ اما مشهور، آن‌ها را هفت تن دانسته‏اند.<ref>المغازی، ج3، ص399؛ السیرة النبویه، ج4، ص945؛ اسد الغابه، ج2، ص248.</ref> نیز در این زمینه که بکائین از یک قبیله یا قبایل گوناگون هستند، منابع همداستان نیستند. برخی آن‌ها را از قبیله مُزینه، از فرزندان مُقرن بن عامر مزنی<ref>اسباب النزول، ص212؛ تفسیر قرطبی، ج8، ص235.</ref> و بعضی از تیره‏های گوناگون دانسته‏اند.<ref>المغازی، ج3، ص399؛ جامع البیان، ج10، ص270؛ التبیان، ج5، ص280.</ref>

به گزارشی، نام آن‌ها چنین است: سالم بن عمیر از بنی‌عمرو بن عوف و از صحابه حاضر در بدر، حرمی بن عمرو از بنی‌واقف، عبدالرحمن بن کعب از بنی‌مازن بن نجار از خزرج، سلمان بن صخر<ref>جمهرة انساب العرب، ص356.</ref> از بنی‌المعلی، عبدالرحمن بن یزید از بنی‌حارثه، عمرو بن غنم از بنی‌سلمه، و عبدالله بن عمرو از مُزینه.<ref>جامع البیان، ج10، ص270؛ الدر المنثور، ج4، ص263.</ref> در گزارشی دیگر، نام‌های آن‌ها چنین یاد شده است: معقل بن یسار، سالم بن عمیر، عبدالله بن مغفّل از بیعت‌کنندگان و اصحاب شجره، عبدالله بن کعب، عرباض بن ساریه، عَلَبة بن زید از بنی‌جاریه، و عمرو بن حمام بن جموح.<ref>المغازی، ج3، ص399؛ الطبقات، ج2، ص165؛ السیرة النبویه، ج4، ص945.</ref> افزون بر اینان، از کسانی دیگر مانند هلال بن امیة بن عامر اوسی از بدری‌ها، هِرَمی بن عبدالله بن رفاعه<ref>جمهرة انساب العرب، ص344.</ref> و عَلَبة بن زید حارثی انصاری<ref>الطبقات، ج4، ص370.</ref> یاد شده است.<ref>زاد المسیر، ج3، ص485؛ اسد الغابه، ج2، ص248.</ref>

بر پایه نوشته بلاذری، کسانی که بعدها با نام بکائین از آن‌ها یاد شده، در غزوه خندق (5ق.)  نیز حضور داشتند.<ref>انساب الاشراف، ج11، ص331.</ref> نظر به اهمیت و اثر‌گذاری رفتار ارزشمند بکائین، در بیشتر منابع سیره‌ و روایت و تاریخ، بدانان اشاره شده و عنوانی به آن‌ها اختصاص یافته است.<ref>نک: المحبر، ص281.</ref>

در برخی منابع شیعی، مقصود از بکائین را کسانی جز افراد یاد شده دانسته‌اند؛ چنان‌که از هشت تن با عنوان «راس البکائین» شامل چند تن از پیامبران الهی (آدم، نوح، یعقوب، یوسف، شعیب، داود) و حضرت فاطمه(س) و امام زین العابدین(ع) در این شمار نام برده‌اند.<ref>المناقب، ج3، ص104.</ref>