حرم مدنی

از ویکی حج
محدوده حرم مدنی از سوی شمال و جنوب که دو کوه ثور و عیر است.
اطلاعات جغرافیایی
مکان حجاز، مدینه.
باورها و آیین‌ها
بزرگ‌داشته
شده نزد
مسلمانان
احکام فضیلت طهارت و غسل هنگام ورود به آن.

حرم مدنی، محدوده‌ای از شهر مدینه در حجاز است که در دین اسلام دارای احترام بوده و آداب و احکام ویژه‌ای دارد. این محدوده، از سوی شرق و غرب، میان حَرّه شرقی و حره غربی و از سوی شمال و جنوب، از کوه ثَور تا کوه عَیر است.

حرم مدنی دارای احکام و آدابی، مانند استحباب غسل و طهارت هنگام ورود به آن بوده و مشابه با احکام و آداب حرم مکی است. برخی، علت حرم شدن مدینه را مصونیت‌بخشی به مدینه و ساکنان آن و برخی، علت آن را وجود حضرت محمد(ص) دانسته‌اند.

حدود[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حرم مدنی محدوده‌ای از شهر مدینه در حجاز است. این حرم، از سوی شرق و غرب، میان حَرّه شرقی و حره غربی[۱] و بر پایه روایتی، از سوی شمال و جنوب، از کوه ثَور تا کوه عَیراست.[۲] در روایات، تعبیرهای گوناگونِ دیگری نیز برای تعیین محدوده شمالی و جنوبی آن گفته شده است.[۳]

برخی، وجود کوه عیر و ثور را انکار،[۴] برخی اثبات[۵] و برخی کوه ثور را پشت کوه احد دانسته‌[۶] و شماری، فاصله ثور و عیر تا مسجد نبوی را نزدیک به ۸ کیلومتر تعیین کرده‌اند.[۷]

چرایی حرم شدن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای حرم شدن شهر مدینه، علت‌های گوناگونی گفته شده است. برخی از آنها چنین است:

  • مصونیت‌بخشی به مدینه و ساکنان آن؛[۸]
  • احترام به حضرت محمد(ص)؛
  • شهود انوار الهی توسط پیامبر(ص) در این محدوده؛
  • نزول فرشتگان نگاهبانِ پیامبر(ص) در این محدوده؛
  • قداست مکانی که پیامبر(ص) در آن دفن شده است.[۹]

آداب و احکام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه منابع روایی شیعه، حرم مدنی آداب و احکامی مشابه با حرم مکی دارد؛ مانند فضیلت غسل و طهارت هنگام ورود به مدینه و برای زیارت حرم نبوی(ص). برخی فقیهان اهل سنت نیز، به استحباب غسل هنگام ورود به حرم مدنی فتوا داده‌اند.[۱۰]

در روایات شیعه، درباره شکار و بریدن درختان، روایاتی بر جواز[۱۱] و روایاتی بر عدم جواز[۱۲] دلالت دارند. در روایاتی از اهل سنت، بریدن درختان حرم مدنی غیرجایز دانسته شده است.[۱۳]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. الکافی، ج4، ص564-565؛ نیز نک: مسند الامام احمد بن حنبل، ج3، ص23؛ صحیح مسلم، ج4، ص113.
  2. صحیح مسلم، ج4، ص115؛ صحیح البخاری، ج8، ص10.
  3. رک: الکافی، ج4، ص564؛ مرآة العقول، ج18، ص279؛ جواهر الکلام، ج20، ص75؛ معانی الاخبار، ص337.
  4. معجم ما استعجم، ج1، ص348.
  5. معجم ما استعجم، ج1، ص350.
  6. تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص238.
  7. احکام و خصائص الحرمین، ج2، ص760.
  8. رک: صحیح مسلم، ج4، ص117-118؛ السنن الکبری، ج5، ص198؛ المعجم الکبیر، ج6، ص92؛ مسند الامام احمد بن حنبل، ج4، ص55-56؛ مجمع الزواید، ج3، ص306؛ التهذیب، ج10، ص216.
  9. وفاء الوفاء، ج1، ص117-118.
  10. الدر المختار، ج1، ص184؛ المجموع، ج8، ص273؛ فتح الوهاب، ج1، ص257.
  11. قرب الاسناد، ص301.
  12. معانی الاخبار، ص337.
  13. معانی الاخبار، ص337.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل [ حرمین، ج۷].
  • احکام و خصائص الحرمین المکی و المدنی، علی احمد یحیی القاعدی، بیروت، الریان، ۱۴۲۹ق.
  • تاریخ مکة المشرفه، محمد ابن الضیاء (م. ۸۵۴ق)، به کوشش العدوی، مکه، مکتبة التجاریة مصطفی احمد الباز، ۱۴۱۶ق.
  • تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، به کوشش سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
  • جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محمد حسین نجفی (م. ۱۲۶۶ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  • الدر المختار، محمد بن علی الحصکفی (م. ۱۰۸۸ق)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
  • السنن الکبری، احمد بن الحسین البیهقی (۳۸۴–۴۵۸ق)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۶ق.
  • صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل البخاری (م. ۲۵۶ق)، به کوشش عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق.
  • صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری (۲۰۶–۲۶۱ق)، تصحیح محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۹ق.
  • قرب الاسناد، عبدالله بن جعفر حمیری (م. ۳۰۰ق) قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۳ق.
  • الکافی، محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۹ق)، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۷۵ش.
  • مراة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، محمد باقر المجلسی (۱۰۳۷–۱۱۱۰ق)، به کوشش سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
  • مسند الامام احمد بن حنبل، احمد بن حنبل (م. ۲۴۱ق)، بیروت، دارالصادر، بی‌تا.
  • معانی الاخبار، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) (۳۱۱–۳۸۱ق)، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۱ش.
  • مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن ابی‌بکر الهیثمی (م. ۸۰۷ق)، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۲ق.
  • المجموع شرح المهذب، یحیی بن شرف النووی (۶۳۱–۶۷۶ق)، بیروت، دارالفکر.
  • المعجم الکبیر، سلیمان بن احمد الطبرانی (۲۶۰–۳۶۰ق)، به کوشش حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
  • معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، عبدالله بن عبدالعزیز البکری (م. ۴۸۷ق)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق.
  • وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، علی بن عبدالله السمهودی (م. ۹۱۱ق)، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.