التدقیق فی سیر الطریق (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←محتوا) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
محمدعلی سدید السلطنه م‍ی‍ن‍اب‍ی ب‍ن‍درع‍ب‍اس‍ی (۱۲۵۱-۱۳۲۰ش)،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/863615 سفرنامه سدیدالسلطنه ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> اهل بوشهر، در سال ۱۲۹۳ق به دینا آمد.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> در بوشهر به تحصیل زبان و ادبیات و معارف اسلامی پرداخت و پس از تحصیلات به فعالیت اداری و خدمات مشغول شد. او پس از به قدرت رسیدن رضاشاه، به علت ناهماهنگی با حکومت مدتی به زندان افتاد. سدیدالسلطنه، اهل پژوهش و نگارش بود و بیش از ۲۰ کتاب نگاشت.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> برخی از آثار دیگر او عبارتند از: مشوَش‌نامه،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3731736 مشوش‌نامه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.][https://literaturelib.com/books/2461/مشوش‌نامه+ مشوش‌نامه، پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات.]</ref> تاریخ م‍س‍ق‍ط و ع‍م‍ان، ب‍ح‍ری‍ن و ق‍طر و رواب‍ط آنها با ایران<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/521871 تاریخ م‍س‍ق‍ط و ع‍م‍ان، ب‍ح‍ری‍ن و ق‍طر و رواب‍ط آنها با ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> و تاریخ بندرعباس و خلیج‌فارس.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4365041 تاریخ بندرعباس و خلیج‌فارس، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> | محمدعلی سدید السلطنه م‍ی‍ن‍اب‍ی ب‍ن‍درع‍ب‍اس‍ی (۱۲۵۱-۱۳۲۰ش)،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/863615 سفرنامه سدیدالسلطنه ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> اهل بوشهر، در سال ۱۲۹۳ق. به دینا آمد.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> در بوشهر به تحصیل زبان و ادبیات و معارف اسلامی پرداخت و پس از تحصیلات به فعالیت اداری و خدمات دولتی مشغول شد. او پس از به قدرت رسیدن رضاشاه، به علت ناهماهنگی با حکومت مدتی به زندان افتاد. سدیدالسلطنه، اهل پژوهش و نگارش بود و بیش از ۲۰ کتاب نگاشت.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> برخی از آثار دیگر او عبارتند از: مشوَش‌نامه،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3731736 مشوش‌نامه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.][https://literaturelib.com/books/2461/مشوش‌نامه+ مشوش‌نامه، پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات.]</ref> تاریخ م‍س‍ق‍ط و ع‍م‍ان، ب‍ح‍ری‍ن و ق‍طر و رواب‍ط آنها با ایران<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/521871 تاریخ م‍س‍ق‍ط و ع‍م‍ان، ب‍ح‍ری‍ن و ق‍طر و رواب‍ط آنها با ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> و تاریخ بندرعباس و خلیج‌فارس.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4365041 تاریخ بندرعباس و خلیج‌فارس، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
سفرنامه سدید السلطنه بوشهری، در ۵ «بخش» و | سفرنامه سدید السلطنه بوشهری، به ترتیب در ۵ «بخش» و ۱۶ «پیوست» تنظیم شده است. | ||
نویسنده، قسمت‌های مختلفِ «بخش اول» و « بخش دوم» را با «دقیقه» نامگذاری کرده است. برای نمونه، بخش اول به «دقیقه اول» تا «دقیقه هفتم» بخش‌بندی شده است. این شیوه را از «بخش سوم» به بعد ادامه نداده است.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، فهرست مطالب، ص نوزده-بیست و نه.</ref> | نویسنده، قسمت‌های مختلفِ «بخش اول» و « بخش دوم» را با «دقیقه» نامگذاری کرده است. برای نمونه، بخش اول به «دقیقه اول» تا «دقیقه هفتم» بخش‌بندی شده است. این شیوه را از «بخش سوم» به بعد ادامه نداده است.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، فهرست مطالب، ص نوزده-بیست و نه.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
التدقيق فى سير الطريق، گزارش مسافرت نویسنده، به مشهد و عتبات عالیات است. او از تهران به مشهد سفر کرده و | کتاب التدقيق فى سير الطريق، گزارش مسافرت نویسنده، به مشهد و عتبات عالیات است. او از تهران به مشهد سفر کرده و به تهران بازگشته است. مدتى بعد، به زيارت عتبات عاليات و پس از زيارت حرم امامان(ع) در كاظمين، كربلا و نجف به بغداد رفته، با كشتى به ايران بازگشته و در زادگاهش بوشهر، ساکن شده است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، تمام کتاب؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> وی شهرها، مناطق، مردم و مکان‌های تاریخی و مذهبی مسیر راه؛ از جمله حرم امامان(ع) و مزار امامزادگان را توصیف کرده است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، تمام کتاب؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰-۱۴۰.] </ref> | ||
=== مناطق مسیر سفر === | |||
'''تهران-مشهد''' | |||
برخی از شهرها و مناطق مسیر راه تهران-مشهد که در سفرنامه ذکر شده‌اند، به ترتیب، به این شرحند: '''تهران'''، منزل خاتون‌آباد (از توابع ورامین)، شریف‌آباد، ایوان‌کی، ده‌نمک، لاسجرد، '''سمنان'''، منزل آهوان، منزل بی‌توشه، '''دامغان'''، مهمان‌دوست، ده ملا، شاهرود، کارونسرای کربلایی اکبر، خیر‌آباد، حسن‌آباد، میامی، دهنه زید، میان‌دشت، عبا‌آباد، مزینان، سوخرد، ریبد، مهر، '''سبزوار'''، زعفرانیه، شوراب، '''نیشابور'''، قدمگاه، '''مشهد.'''<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، فهرست مطالب، ص نوزده-بیست و نه؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> | |||
'''تهران-عتبات''' | |||
برخی از شهرها و مناطق مسیر راه تهران-عتبات که در این سفرنامه ذکر شده‌اند، به ترتیب، عبارتند از: '''تهران'''، حسن‌آباد، '''قم'''،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٠۵-٣٠٧.</ref> تاج‌خاتون، جیرود، ساوشان، ساروق، دیزآباد، قزان، حمیل‌آباد، فرسفج (از توابع ملایر)، کنگاور، صحنه، بیستون، '''کرمانشاه'''، ماهیدشت، هارون‌آباد، کرند، سر پل ذهاب، '''قصر شیرین'''،<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/133 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۳ و ۱۳۴]</ref> خانقین، قزل‌رباط، یعقوبیه، '''بغداد'''، '''کاظمین'''، مسیب،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٠٨-٣٢۴.</ref> '''کربلا'''، منزل نخیله، کاروانسرای شور، '''نجف'''،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٢٧-٣٢۴.</ref> (بازگشت به کربلا، کاظمین و بغداد از راه:)کوفه، خان مصلی، خان شور، '''کربلا'''، مسیب، '''کاظمین'''، '''بغداد'''، از راه کشتی به عماره، عزیر، بندر بصره، '''بصره'''، از راه کشتی به محمره ('''خرمشهر''')، فاو، لنگرگاه '''بوشهر'''، عباسی.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/133 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۹ و ۱۴۰]</ref> | |||
=== مزارهای مسیر سفر === | |||
برخی از مزارهای امامزادگان و بزرگانی که در این سفرنامه ذکر شده‌اند به این شرح است: حضرت عبدالعظیم حسنی،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ١٩٣ ١٩٢.</ref> امامزاده جعفر (دامغان)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢٠١.</ref> امامزاده یحیی بن موسی(ع) (سبزوار)، ملاهادی سبزواری (سبزوار)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢٠٩.</ref> قدمگاه (نیشابور)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢١٣-٢۴٠.</ref> چند امامزاده در ساروق،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص۳۰۳.</ref> دو طفلان مسلم (مسیب)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٠٨-٣٢۴.</ref> قبرستان وادی‌السلام،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٢٧-٣٢۴.</ref> مسجد سهله،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص۳۲۶ و ۳۲۷.</ref> سلمان فارسى، حذيفه بن يمان،<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/138 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۸.]</ref> نبی‌الله عزیز(ع)،{{یادداشت|درباره این مرقد گفته است: در ساعت ١١ روز ٢٠ ربيع الثانى، به عزير رسيدم كه زيارتگاه يهود است؛ يهود را معبد و مهمان‌خانه در آن‌جاست و آن نقطه در كناره دجله از طرف مغرب واقع و نخلستان‌هايى در آن‌جا بود و عزير از انبياى بنى‌اسرائيل باشد و هر سال يهوديان به زيارت آن روند.<ref>مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۸.</ref>}} <ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> | |||
وى در روز جمعه ۱۳ ربيع الاول ١٣١۵ق. وارد مشهد شده و از حرم امام رضا(ع) و بناهاى ضميمه آن، گزارش‌هايى ارائه داده و تاكيد مى‌كند اين مطالب غير از نكاتى است كه در كتاب مطلع الشمس، آمده است. بناهایی که به توصیف آنها پرداخته به این شرحند: دار السياده، دار الحفاظ، دار السعاده، گنبد خاتم خان، گنبد الله وردى خان، رواق‌هاى حرم، مسجد بالاسر، مسجد پشت سر، مسجد زنانه و صحن جديد.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢٩٩ - ٣٠٢؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/131 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۱ و ۱۳۲.]</ref> | |||
در هنگام اقامت در کاظمین، بررسى‌هايى در باره اوضاع اجتماعى و اقتصادى آن به عمل آورد و گزارشى از اوزان شهر، نرخ ارزاق، مسكوكات رايج در بغداد و كاظمين ارائه داد.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ۳۳۲ - ٣۳۴؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/138 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۸.]</ref> | |||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
* توصيف دقيق و همراه با جزئيات هر منطقه و مردم آن.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> | *توصيف دقيق و همراه با جزئيات هر منطقه و مردم آن.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> | ||
* گزارش او از حرم امامان(ع) و امامزادگان در مسیر سفر.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، ص۱۹۲، ۱۹۳، ۲۰۱، ۲۰۹، ۲۱۳، ۲۴۰.</ref> | *گزارش همراه با جزئیات او از حرم امامان(ع) و امامزادگان در مسیر سفر.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، ص۱۹۲، ۱۹۳، ۲۰۱، ۲۰۹، ۲۱۳، ۲۴۰.</ref> | ||
*دقت نظر در ثبت كتيبه‌ها و الواح تاريخى و ذكر اسلوب معمارى كهن، از مختصات ياداشت‌هاى اوست.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سديد السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۲.]</ref> | |||
==چاپ== | ==چاپ== | ||