پرش به محتوا

شرطة الخمیس: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ اکتبر ۲۰۱۹
خط ۴۱: خط ۴۱:


==اعضا==
==اعضا==
چهره‌های سرشناس شرطة الخمیس، در قالب دو گروه زیر، عبارتند از:
چهره‌های سرشناس شرطة الخمیس، عبارتند از:‌ [[سلمان]]، [[مقداد]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[عمار یاسر]]، ابوساسان، ابو عمره،<ref name=":1" /><ref name=":2" /> [[قيس بن سعد انصارى]]<ref name=":6" /> که پیشتر، از اصحاب [[حضرت محمد(ص)]] بودند و ابوالرضى عبدالله بن يحيى حضرمى؛<ref>رجال البرقى، ص ٣؛ الاختصاص، ص ۴.</ref> يحيى حضرمى؛<ref>رجال البرقى، ص ٣.</ref> عبيدة السلمانى المرادى؛<ref>الاختصاص، ص ۴.</ref> [[حبيب بن مظاهر أسدى]]؛<ref>معجم رجال الحديث، ج۵، ص ٢٠٢</ref> عبدالله بن اُسَيد كِندى؛<ref>بحارالأنوار، ج۵٣، ص ١٠٨.</ref> ابويحيى حكيم بن سعيد حنفى؛<ref>رجال البرقى، ص۴؛ الاختصاص، ص ٢؛ بحارالأنوار ج ٣۴، ص ٢٧٢ و ر. ك: خطيب بغدادى، تاريخ بغداد، ج٨، ص ٢۶٨.</ref> [[سليم بن قيس هلالى]]؛<ref>رجال البرقى، ص ۴؛ الإختصاص، ص ٢؛ ر. ك: حلى، خلاصة الأقوال (رجال العلامة) ، ص ٨٣.</ref> اصبغ بن نباته تميمى مجاشعى؛<ref>الطبقات الكبرى، ج ۶، ص ٢٢۵؛ الاختصاص، ص ۶۵.</ref> عباد بن نسيب، که از اصحاب [[امام علی(ع)‌]] بودند.<ref>محمد بن اسماعيل بخارى، التاريخ الصغير، ج١، ص ٢٧۵.</ref>


===اصحاب پيامبر(ص)===
[[برقی]] (م.۲۸۰ق)<ref name=":1">رجال البرقى، ص ۴.</ref> رجال‌نگار [[شیعه]] و [[شیخ مفید]]،<ref name=":2">الاختصاص ص ٣.</ref> نام سلمان، مقداد و ابوذر را جزو شرطة الخمیس ذکر کرده‌اند؛ با این‌که [[ابوذر غفاری|ابوذر]] (م.٣٢ق)،<ref>ابن اثير، أسدالغابة، ج١، ص٣۵٨.</ref> [[مقداد]] (م.33ق)<ref>ابن عبدالبر، الاستيعاب، ج۴، ص١۴٨١.</ref> و [[سلمان فارسى]] (آخر ٣۶ق){{یادداشت|توفى بالمدائن فى خلافة عثمان بن عفان.}}<ref>الطبقات الكبرى، ج۶، ص ٩۵.</ref> اگر چه از ياران ویژه امام علی(ع) به شمار مى‌روند ولی در دوره شكل‌گيرى شرطة الخميس حضور نداشتند، مگر آن‌كه آنان در زمره کسانی باشند كه با امام علی(ع) هم‌شرط و هم‌پيمان شدند؛ شرط و پيمانى كه بر محور پيروى از امام و عطاى بهشت شكل گرفت.{{یادداشت|امام علی(ع): تشرطوا، فإنا أشارطكم على الجنة و لست أشارطكم على ذهب و لا فضة، إن نبينا(ص) فيما مضى قال لأصحابه: تشرطوا، فإنى لست أشارطكم إلّا على الجنة.}} به باور برخی، گويا شرطة الخميس كه در دوره خلافت امام(ع) گسترده شد، همان ياران نخست، هم‌شرط و هم‌پيمان با امام(ع) همچون سلمان، مقداد و ابوذر بودند که بعدها گسترده شد.<ref name=":3">شرطة الخمیس در دوران خلافت امیرمؤمنان، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۲، ص۷۰.</ref>
برخی از اعضای این گروه، پيشتر، از همراهان [[حضرت محمد(ص)]] بودند و در زمان [[امام على(ع)]] جزو شرطة الخميس شدند. نام برخی از آن‌ها از این قرار است.
 
'''سلمان، مقداد و ابوذر'''
 
[[برقی]] (م.۲۸۰ق)<ref name=":1">رجال البرقى، ص ۴.</ref> رجال‌نگار [[شیعه]] و [[شیخ مفید]]،<ref name=":2">الاختصاص ص ٣.</ref> نام این سه نفر را جزو شرطة الخمیس ذکر کرده‌اند؛ با این‌که [[ابوذر غفاری|ابوذر]] (م.٣٢ق)،<ref>ابن اثير، أسدالغابة، ج١، ص٣۵٨.</ref> [[مقداد]] (م.33ق)<ref>ابن عبدالبر، الاستيعاب، ج۴، ص١۴٨١.</ref> و [[سلمان فارسى]] (آخر ٣۶ق){{یادداشت|توفى بالمدائن فى خلافة عثمان بن عفان.}}<ref>الطبقات الكبرى، ج۶، ص ٩۵.</ref> اگر چه از ياران ویژه امام علی(ع) به شمار مى‌روند ولی در دوره شكل‌گيرى شرطة الخميس حضور نداشتند، مگر آن‌كه آنان در زمره کسانی باشند كه با امام علی(ع) هم‌شرط و هم‌پيمان شدند؛ شرط و پيمانى كه بر محور پيروى از امام و عطاى بهشت شكل گرفت.{{یادداشت|امام علی(ع): تشرطوا، فإنا أشارطكم على الجنة و لست أشارطكم على ذهب و لا فضة، إن نبينا(ص) فيما مضى قال لأصحابه: تشرطوا، فإنى لست أشارطكم إلّا على الجنة.}} به باور برخی، گويا شرطة الخميس كه در دوره خلافت امام(ع) گسترده شد، همان ياران نخست، هم‌شرط و هم‌پيمان با امام(ع) همچون سلمان، مقداد و ابوذر بودند که بعدها گسترده شد.<ref name=":3">شرطة الخمیس در دوران خلافت امیرمؤمنان، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۲، ص۷۰.</ref>
 
'''عمار یاسر'''


برقی (م.۲۸۰ق)<ref name=":1" /> و مفید،<ref name=":2" /> نام [[عمار یاسر]] را جزو شرطة الخمیس ذکر کرده‌اند.
برقی (م.۲۸۰ق)<ref name=":1" /> و مفید،<ref name=":2" /> نام [[عمار یاسر]] را جزو شرطة الخمیس ذکر کرده‌اند.
'''ابو سنان یا ابوساسان'''


برقی (م.۲۸۰ق)، ابو سنان را جزو این گروه دانسته<ref name=":1" /> و شیخ مفید، به جای او ابوساسان را یاد کرده است.<ref name=":2" /> در نگاه [[سید محسن امین عاملی|امین عاملی]]، سرگذشت‌نگار [[شیعه|شیعی]]، در نسخه‌های حدیثی و رجالی، درباره نام او اختلاف بوده<ref>سيدمحسن امين عاملى، أعيان‌الشيعة، ج٢، ص ٣۶٠.</ref> و به باور او، اين دو يكى هستند و در اين مورد، به دليل شباهت لفظ اين دو اسم، تصحيف صورت گرفته است.<ref>أعيان‌الشيعة، ج٢، ص ٣۵٣.</ref>  
برقی (م.۲۸۰ق)، ابو سنان را جزو این گروه دانسته<ref name=":1" /> و شیخ مفید، به جای او ابوساسان را یاد کرده است.<ref name=":2" /> در نگاه [[سید محسن امین عاملی|امین عاملی]]، سرگذشت‌نگار [[شیعه|شیعی]]، در نسخه‌های حدیثی و رجالی، درباره نام او اختلاف بوده<ref>سيدمحسن امين عاملى، أعيان‌الشيعة، ج٢، ص ٣۶٠.</ref> و به باور او، اين دو يكى هستند و در اين مورد، به دليل شباهت لفظ اين دو اسم، تصحيف صورت گرفته است.<ref>أعيان‌الشيعة، ج٢، ص ٣۵٣.</ref>  
خط ۶۱: خط ۵۲:


ابوساسان، كنيه «حُضَين بن المُنْذِر شيبانى رقاشى» است. او معروف به ابوساسان يا اباليقظان است و بزرگ [[قبیله ربیعه|قبيله ربيعه]] بود. [[محمد بن احمد ذهبی|ذهبى]]، رجال‌نگار [[سلفیه|سلفی]]، او را از شرطة الخميس دانسته است.<ref>تاريخ‌الإسلام، ج۶، ص۵٢٠.</ref> او از امرا<ref>المعرفه و التاريخ، ج٣، ص ٣١۵.</ref> و پرچمداران سپاه امام(ع) در [[نبرد صفین|صفين]] بود<ref>وقعة صفين، ص٣٠١.</ref> و پرچم قبيله ربيعه به دست او قرار داشت.<ref>وقعة صفين، ص٣٣١.</ref> در «معجم رجال الحديث» ضمن اشاره به حضور ابوساسان در شرطه، از صحابى بودن او نیز گزارش داده شده است.<ref>معجم رجال الحديث، ج٧، ص ١٣۵.</ref>
ابوساسان، كنيه «حُضَين بن المُنْذِر شيبانى رقاشى» است. او معروف به ابوساسان يا اباليقظان است و بزرگ [[قبیله ربیعه|قبيله ربيعه]] بود. [[محمد بن احمد ذهبی|ذهبى]]، رجال‌نگار [[سلفیه|سلفی]]، او را از شرطة الخميس دانسته است.<ref>تاريخ‌الإسلام، ج۶، ص۵٢٠.</ref> او از امرا<ref>المعرفه و التاريخ، ج٣، ص ٣١۵.</ref> و پرچمداران سپاه امام(ع) در [[نبرد صفین|صفين]] بود<ref>وقعة صفين، ص٣٠١.</ref> و پرچم قبيله ربيعه به دست او قرار داشت.<ref>وقعة صفين، ص٣٣١.</ref> در «معجم رجال الحديث» ضمن اشاره به حضور ابوساسان در شرطه، از صحابى بودن او نیز گزارش داده شده است.<ref>معجم رجال الحديث، ج٧، ص ١٣۵.</ref>
'''ابو عمره یا ابوعمرو'''


برقی (م.۲۸۰ق)، یکی از اعضای شرطة الخمیس را ابو عمره دانسته است.<ref name=":1" /> شیخ مفید،<ref name=":2" /> به جای او از ابو عمرو یاد کرده است. درباره نام واقعى ابوعمره انصارى اختلاف است؛ گويا نامش عامر بن مالك بن النجار انصارى است؛<ref name=":4">أسدالغابة، ج۵، ص٢٣١؛ الاستيعاب، ج۴، ص١٧٢١.</ref> ولی كنيه مشهورش، همان ابوعمره (نه ابوعمر) مى‌باشد. وى را از صحابه [[غزوه بدر|بدر]] مى‌دانند كه در صفين به شهادت رسيد.<ref name=":4" />
برقی (م.۲۸۰ق)، یکی از اعضای شرطة الخمیس را ابو عمره دانسته است.<ref name=":1" /> شیخ مفید،<ref name=":2" /> به جای او از ابو عمرو یاد کرده است. درباره نام واقعى ابوعمره انصارى اختلاف است؛ گويا نامش عامر بن مالك بن النجار انصارى است؛<ref name=":4">أسدالغابة، ج۵، ص٢٣١؛ الاستيعاب، ج۴، ص١٧٢١.</ref> ولی كنيه مشهورش، همان ابوعمره (نه ابوعمر) مى‌باشد. وى را از صحابه [[غزوه بدر|بدر]] مى‌دانند كه در صفين به شهادت رسيد.<ref name=":4" />


'''قيس بن سعد انصارى'''
[[قیس بن سعد انصاری]] از اصحاب سرشناس حضرت محمد(ص)،<ref>الاستيعاب، ج٣، ص١٢٩٠.</ref> يار باوفاى امام علی(ع) و فرمانده شرطة الخميس به شمار مى‌رفت.<ref name=":6">رجال كشى، ص ١١٠، ح ١٧٧.</ref> او سالارى سپاه امام(ع) تا زمان شهادت وی را بر عهده داشت.<ref>تاريخ طبرى، ج۵، ص ١۵٩.</ref> يريم بن سعد، از قيس بن سعد گزارش کرده، كه وی در حالى كه فرمانده شرطة الخميس بوده كنار [[نهر دجله|دجله]] وضو گرفته و سپس پيش رفته و با مردم نماز گزارده است.<ref>الطبقات الكبرى، ج۶، ص ١٢٢.</ref> قيس، در آغاز خلافت [[امام حسن(ع)]] فرماندهى سپاه را عهده‌دار بود.<ref>الطبقات‌الكبرى، خامسة١، ص٣٢١.</ref>
 
[[قیس بن سعد انصاری]] از اصحاب سرشناس حضرت محمد(ص)،<ref>الاستيعاب، ج٣، ص١٢٩٠.</ref> يار باوفاى امام علی(ع) و فرمانده شرطة الخميس به شمار مى‌رفت.<ref>رجال كشى، ص ١١٠، ح ١٧٧.</ref> او سالارى سپاه امام(ع) تا زمان شهادت وی را بر عهده داشت.<ref>تاريخ طبرى، ج۵، ص ١۵٩.</ref> يريم بن سعد، از قيس بن سعد گزارش کرده، كه وی در حالى كه فرمانده شرطة الخميس بوده كنار دجله وضو گرفته و سپس پيش رفته، با مردم نماز گزارده است.<ref>الطبقات الكبرى، ج۶، ص ١٢٢.</ref> قيس، در آغاز خلافت [[امام حسن(ع)]] فرماندهى سپاه را عهده‌دار بود.<ref>الطبقات‌الكبرى، خامسة١، ص٣٢١.</ref>
 
===اصحاب امام علی(ع)===
'''ابوالرضى عبدالله بن يحيى حضرمى'''؛<ref>رجال البرقى، ص ٣؛ الاختصاص، ص ۴.</ref>
 
'''يحيى حضرمى'''؛<ref>رجال البرقى، ص ٣.</ref>
 
'''عبيدة السلمانى المرادى'''؛<ref>الاختصاص، ص ۴.</ref> او از كارگزاران امام علی(ع) بود.{{یادداشت|عبيدة السلمانى المرادى؛ و ولى على بن أبى‌طالب عبيدة السلمانى من مراد الفرات.}}<ref>أنساب الأشراف، ج٢، ص١٧٧.</ref> وی را فقيه و مفتى‌ رشد یافته در مكتب امام(ع) نامیده‌اند. برخى او را در قضاوت هم‌سنگ [[شريح قاضى]] دانسته‌اند؛<ref>ابن العماد حنبلى، شذرات‌الذهب، ج١، ص٣٠۴</ref> به گونه‌اى كه هر گاه مسئله‌اى بر شريح دشوار مى‌شد، به عبيده ارجاع مى‌داد. عبیده در [[نهروان]] در صف ياران امام(ع) جاى داشت.<ref>ابن‌جوزى، المنتظم، ج۶، ص١٢٣.</ref>
 
[[حبيب بن مظاهر أسدى]]؛<ref>معجم رجال الحديث، ج۵، ص ٢٠٢</ref>
 
عبدالله بن اُسَيد كِندى؛<ref>بحارالأنوار، ج۵٣، ص ١٠٨.</ref>
 
ابويحيى حكيم بن سعيد حنفى؛<ref>رجال البرقى، ص۴؛ الاختصاص، ص ٢؛ بحارالأنوار ج ٣۴، ص ٢٧٢ و ر. ك: خطيب بغدادى، تاريخ بغداد، ج٨، ص ٢۶٨.</ref>


[[سليم بن قيس هلالى]]؛<ref>رجال البرقى، ص ۴؛ الإختصاص، ص ٢؛ ر. ك: حلى، خلاصة الأقوال (رجال العلامة) ، ص ٨٣.</ref>
عبيدة السلمانى المرادى؛<ref>الاختصاص، ص ۴.</ref> از كارگزاران امام علی(ع) بود.{{یادداشت|عبيدة السلمانى المرادى؛ و ولى على بن أبى‌طالب عبيدة السلمانى من مراد الفرات.}}<ref>أنساب الأشراف، ج٢، ص١٧٧.</ref> وی را فقيه و مفتى‌ رشد یافته در مكتب امام(ع) نامیده‌اند. برخى او را در قضاوت هم‌سنگ [[شريح قاضى]] دانسته‌اند؛<ref>ابن العماد حنبلى، شذرات‌الذهب، ج١، ص٣٠۴</ref> به گونه‌اى كه هر گاه مسئله‌اى بر شريح دشوار مى‌شد، به عبيده ارجاع مى‌داد. عبیده در [[نهروان]] در صف ياران امام(ع) جاى داشت.<ref>ابن‌جوزى، المنتظم، ج۶، ص١٢٣.</ref>


اصبغ بن نباته تميمى مجاشعى؛<ref>الطبقات الكبرى، ج ۶، ص ٢٢۵؛ الاختصاص، ص ۶۵.</ref> او از ياران خاص و مورد اعتماد اميرمؤمنان (ع) بود كه پس از ضربت خوردن امام، توفيق عيادت از حضرت را يافت.<ref>الأمالى للطوسى، ص ١٢٣، ح ١٩١.</ref> بنا بر نقل نصر بن مزاحم، اصبغ به عنوان يكى از فرماندهان صفين، در محضر على (ع) اين سخن را بيان كرد: اى امير مؤمنان! تو مرا به شرطة الخميس گماشته‌اى و اعتمادى به من كردى كه به ديگران نكرده‌اى؛ من امروز از پايدارى و پيروزى‌آفرينى خوددارى نمى‌كنم؛ اما درباره شاميان (بايد بگويم) كه آنها از ما شكست خورده‌اند (و سرداران نامدارشان هلاك شده‌اند) در حالى كه در ميان ما هنوز دلاورانى باقى مانده‌اند؛ اجراى فرمانت را از ما بخواه و اجازه ده تا ما پيش‌روى كنيم. على (ع) به او فرمود: «به نام خدا پيشروى كن».<ref>وقعة صفين، ص ۴٠۶.</ref> اصبغ بن نباته از أصحاب إمام حسن (ع) نيز به شمار مى‌آمد.<ref>رجال الطوسى، ص ٩٣، الرقم ٩١٩.</ref>
اصبغ بن نباته تميمى مجاشعى؛<ref>الطبقات الكبرى، ج ۶، ص ٢٢۵؛ الاختصاص، ص ۶۵.</ref> او از ياران خاص و مورد اعتماد اميرمؤمنان (ع) بود كه پس از ضربت خوردن امام، توفيق عيادت از حضرت را يافت.<ref>الأمالى للطوسى، ص ١٢٣، ح ١٩١.</ref> بنا بر نقل نصر بن مزاحم، اصبغ به عنوان يكى از فرماندهان صفين، در محضر على (ع) اين سخن را بيان كرد: اى امير مؤمنان! تو مرا به شرطة الخميس گماشته‌اى و اعتمادى به من كردى كه به ديگران نكرده‌اى؛ من امروز از پايدارى و پيروزى‌آفرينى خوددارى نمى‌كنم؛ اما درباره شاميان (بايد بگويم) كه آنها از ما شكست خورده‌اند (و سرداران نامدارشان هلاك شده‌اند) در حالى كه در ميان ما هنوز دلاورانى باقى مانده‌اند؛ اجراى فرمانت را از ما بخواه و اجازه ده تا ما پيش‌روى كنيم. على (ع) به او فرمود: «به نام خدا پيشروى كن».<ref>وقعة صفين، ص ۴٠۶.</ref> اصبغ بن نباته از أصحاب إمام حسن (ع) نيز به شمار مى‌آمد.<ref>رجال الطوسى، ص ٩٣، الرقم ٩١٩.</ref>
۱۵٬۶۱۴

ویرایش