مقتل: تفاوت میان نسخه‌ها
←واژه‌شناسی
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
'''مقتل'''، به معنای جای کشته شدن، برای اشاره به [[قتلگاه]] محل منسوب به شهادت [[امام حسین(ع)]]، مقاتل الشهدا، مقتل‌نگاری و مقتل‌خوانی استفاده می‌شود. مقتل، در روایات نیز به کار رفته و گاه معنای مصدری آن اراده شده است. | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
مقتل، واژه‌ای عربی و اسم مکان از «قتل»،<ref>المخصص، ج14، ص193.</ref> به معنای جای کشتن<ref name=":0">فرهنگ ابجدي، ص849.</ref> و جای کشته شدن بوده،<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص93.</ref> گاهی به معنای اسم زمان<ref>النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج4، ص15.</ref> و گاهی به معنای مصدری به کار رفته است.<ref>أساس البلاغة، ص492.</ref> یکی دیگر از معانی این واژه، بخشی از بدن است که اگر صدمه‌ای به آن برسد، باعث کشته شدن انسان می‌شود؛<ref>المحكم و المحيط الأعظم، ج6، ص334.</ref> مانند گیجگاه.<ref name=":0" /> | مقتل، واژه‌ای عربی و اسم مکان از «قتل»،<ref>المخصص، ج14، ص193.</ref> به معنای جای کشتن<ref name=":0">فرهنگ ابجدي، ص849.</ref> و جای کشته شدن بوده،<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص93.</ref> گاهی به معنای اسم زمان<ref>النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج4، ص15.</ref> و گاهی به معنای مصدری به کار رفته است.<ref>أساس البلاغة، ص492.</ref> یکی دیگر از معانی این واژه، بخشی از بدن است که اگر صدمه‌ای به آن برسد، باعث کشته شدن انسان می‌شود؛<ref>المحكم و المحيط الأعظم، ج6، ص334.</ref> مانند گیجگاه.<ref name=":0" /> این واژه، در واژه‌نامه‌های فارسی، به معنای جایی که کسی در آن کشته شده، جای کشتن،<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه مقتل.</ref> کشتن‌گاه و قتلگاه آمده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه مقتل.</ref> | ||
این واژه، در واژه‌نامه‌های فارسی، به معنای جایی که کسی در آن کشته شده، جای کشتن،<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه مقتل.</ref> کشتن‌گاه و قتلگاه<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه مقتل.</ref> | |||
==قتلگاه== | ==قتلگاه== | ||
{{اصلی|قتلگاه}} | {{اصلی|قتلگاه}} | ||
قتلگاه یا گودال قتلگاه ''''''و به عربی المذبح یا المنحر، مکانی زیارتی است، در کربلا، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر، که گفته شده محل به شهادت رسیدن [[امام حسین(ع)]] است.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛ مدينة الحسين(ع)،ج 1 ،ص 54؛ تاریخ جغرافیایی کربلا، ص ۱۱۰.</ref> این مکان، از راه دو پنجره، که بر دیوار آن نصب شده، [[زیارت]] می‌شود.<ref>[http://www.non14.net/7731 نصب شباکین جدیدین من الذهب و الفضة الخالصة فی موقع مذبح]، وکالة نون الخبریة؛ قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref> | قتلگاه یا گودال قتلگاه ''''''و به عربی المذبح یا المنحر، مکانی زیارتی است، در کربلا، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر، که گفته شده محل به شهادت رسیدن [[امام حسین(ع)]] است.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛ مدينة الحسين(ع)،ج 1 ،ص 54؛ تاریخ جغرافیایی کربلا، ص ۱۱۰.</ref> این مکان، از راه دو پنجره، که بر دیوار آن نصب شده، [[زیارت]] می‌شود.<ref>[http://www.non14.net/7731 نصب شباکین جدیدین من الذهب و الفضة الخالصة فی موقع مذبح]، وکالة نون الخبریة؛ قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref> | ||
==مقاتل الشهدا== | ==مقاتل الشهدا== | ||
مقاتل الشهدا، به مزارهایی كه محل شهادت اولياى الهى است، گفته شده است. بر پایه روایتی از [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]]، خدا از همه زمين‌ها شش مكان را برگزيده است كه يكى از آنها «مقاتل الشهداء» است.<ref>ج٩٨، ص ۶۶۶.</ref> | مقاتل الشهدا، به مزارهایی كه محل شهادت اولياى الهى است، گفته شده است. بر پایه روایتی از [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]]، خدا از همه زمين‌ها شش مكان را برگزيده است كه يكى از آنها «مقاتل الشهداء» است.<ref>ج٩٨، ص ۶۶۶.</ref> | ||
== | ==مقتل‌نگاری== | ||
به كتاب‌هايى كه رویدادهای [[عاشورا]] و كيفيت شهادت [[امام حسين(ع)]] را بیان کرده‌اند، مقتل و به نگاشتن آنها مقتل‌نگاری گفته شده است. مقتل خوارزمى، مقتل ابی‌مخنف و مقتل مقرّم برخی از کتاب‌های مقتل‌اند. | |||
< | == مقتل‌خوانی == | ||
مقتل‌خوانى، مرثيه‌خوانى از روى كتاب‌هاى مقتل است. بر پایه روایتی، [[امام علی(ع)]]، ماجراى شهادت [[اهل بیت|اهل‌بيت(ع)]] را از روى صحيفه‌اى كه به املاى [[حضرت محمد(ص)]] نگاشته بود، براى [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] مى‌خواند و هنگامی که به رویداد شهادت امام حسین(ع) و نام قاتلش رسید، بسيار گريست.{{یادداشت|فلمّا قرء مقتل الحسين() وَ مَن يقتُله اكثر البكاء.}}<ref>بحار الأنوار، ج٢٨، ص٧٣.</ref> | |||
==در روایات== | |||
مقتل به معنای جای کشته شدن، در برخی از روایات مانند سخن امام حسین(ع)، هنگام ورود به کربلا آمده است. وی در این روایت، سرزمین کربلا را، «مقتل مردانش» شمرده است.{{یادداشت|هيهنا مناخ ركابنا و محطّ رحالِنا و مقتل رجالِنا و مَسفك دمائنا.}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۴، ص٣٨٣.</ref>مقتل به معناى قتل نیز در برخی از روایات آمده است؛ مانند روایتی از [[حضرت محمد(ص)]]، که از شهادت امام حسین(ع) در آینده خبر داده و از کشته شدن او با واژه مقتل تعبیر کرده است.{{یادداشت|فيرتحل عنها إلى ارض مقتله.}}<ref>بحارالأنوار، ج٢٨، ص٣٩.</ref> رسيدن خبر کشته شدن امام حسين(ع) به مدينه نيز با واژه مقتل در منابع آمده است.<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص١٩٢.</ref> امام حسين(ع) در كربلا به كسى از سپاه دشمن كه سابقه خوبى داشته و دوست نداشت در کشتن او شريك باشد، سفارش کرد از آن مكان دور شده و شاهد مقتل (کشته شدن) او و اصحابش نباشد.{{یادداشت|فَقَالَ الْحُسَيْنُ: فَوَلِّ هَرَباً حَتَّى لَا تَرَى لَنَا مَقْتَلًا فَوَ الَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَا يَرَى مَقْتَلَنَا الْيَوْمَ رَجُلٌ وَ لَا يُغِيثُنَا إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ قَالَ فَأَقْبَلْتُ فِي الْأَرْضِ هَارِباً حَتَّى خَفِيَ عَلَيَّ مَقْتَلُهُ.}}<ref>وقعة صفين، ص141؛ بحارالأنوار، ج۴١ ص٣٣٨ و ج٣٢، ص۴١٩.</ref> | |||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۶: | ||
*'''فرهنگ ابجدى'''، فواد افرام بستانى، اسلامي، تهران، 1375ش. | *'''فرهنگ ابجدى'''، فواد افرام بستانى، اسلامي، تهران، 1375ش. | ||
*'''فرهنگ فارسی'''، حسن عميد، سرپرست تأليف و ويرايش فرهاد قربان‌زاده، اَشجَع، ۱۳۸۹ش. | *'''فرهنگ فارسی'''، حسن عميد، سرپرست تأليف و ويرايش فرهاد قربان‌زاده، اَشجَع، ۱۳۸۹ش. | ||
*'''قتلگاه حسین بن علی(ع)'''، احمد نبوی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، ص119. | |||
*'''لغت نامه'''، علی‌اکبر دهخدا، نظارت جعفر شهیدی، محمد معین، انتشارات دانشگاه تهران، روزنه، تهران، ۱۳۷۳ش. | *'''لغت نامه'''، علی‌اکبر دهخدا، نظارت جعفر شهیدی، محمد معین، انتشارات دانشگاه تهران، روزنه، تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
*'''المحكم و المحيط الأعظم'''، على بن اسماعيل بن سيده، دار الكتب العلمية، بيروت، 1421ق. | *'''المحكم و المحيط الأعظم'''، على بن اسماعيل بن سيده، دار الكتب العلمية، بيروت، 1421ق. | ||