حج انبیا: تفاوت میان نسخه‌ها

حج انبیاء، گزارش حج پیامبران در روایات

حج گزاردن پیامبران الهی در روایات پرشماری مطرح شده است؛ در برخی جوامع روایی بابی با عنوان «حج الانبیاء» این روایات را گرد آورده است<ref>الکافی، ج4، ص212؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص229؛ بحار الانوار، ج96، ص28.</ref>شماری از این روایات در ذیل آیاتی آمده که کعبه را نخستین خانه در روی زمین معرفی کرده «إِنَّ أَوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکهَ» (آل عمران /۳، 96)<ref>تفسیر عیاشی، ج 1، ص60، 186.</ref> و آن را «بیت العقیق» دانسته است<ref>علل الشرائع، ج2، ص399؛ الخلاف، ج6، ص58.</ref> (حج /۲۲، ۳۴) همچنین برخی روایات در ذیل آیه «وَلِکلِّ أُمَّهٍ جَعَلْنَا مَنسَکا» مناسک حج را از جمله مناسک واجب برای همه امت‌ها شمرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج 7، ص134؛ تفسیر قرطبی، ج12، ص58.</ref>

===حضرت آدم===

پس از اینکه حضرت آدم به زمین انتقال یافت، وی به فرمان خداوند مأمور بنای کعبه و برگزاری مراسم حج گردید.<ref>اخبار مکه، ج1، ص34-36؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص332.</ref> درباره حج آدم(ع) روایت شده که پس از خروج از بهشت وی بر کوه صفا فرود آمد سپس جبرئیل مناسک حج را به او آموخت و آدم همه اعمال حج از جمله طواف، رمی جمرات، قربانی، حلق، سعی و طواف نساء را بجا آورد.<ref>الکافی، ج4، ص190-191؛ علل الشرائع، ج2، ص400.</ref> برخی روایات از ۷۰۰ حج و ۳۰۰ عمره آدم با پای پیاده گزارش کرده‌اند.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص229.</ref> پس از آدم شیث فرزند او کعبه را بازسازی و حج عمره بجای آورد.<ref>تاریخ الطبری، ج1، ص162؛ عمده القاری، ج15، ص217؛ بحار الانوار، ج11، ص261.</ref> مراسم حج‌گزاری پس از آدم(ع) در میان فرزندانش تداوم یافت<ref>تاریخ الطبری، ج1، ص162؛ عمده القاری، ج15، ص217؛ بحار الانوار، ج11، ص261.</ref> و پیامبران پس از وی به برگزار نمودن حج اهتمام ویژه‌ای داشتند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص51، 68 – 69، 72-74؛ تفسیر قرطبی، ج2، ص130؛ سبل الهدی، ج1، ص210.</ref>

نوح(ع) نیز پیش از سیل، حج انجام داد<ref>مستدرک الوسائل، ج8، ص9؛ اخبار مکه، ج1، ص72.</ref> و درجریان طوفان کشتی مأموریت یافت تا سرنشینانش را گرد خانه کعبه طواف داده و به منا ببرد. این کشتی در بازگشت دوباره بر گرد کعبه طواف نمود و سرنشینان کشتی‌سوار بر آن سعی میان صفا و مروه انجام دادند.<ref>الکافی، ج4، ص212- 213؛ تفسیر عیاشی، ج2، ص149؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص230.</ref>

براساس برخی گزارش‌ها در طوفان نوح(ع) کعبه ناپدید شد. پیامبران الهی بدون آنکه مکان دقیق کعبه را بدانند حج بجا می‌آوردند<ref>اخبار مکه، ج 1، ص38؛ التبیان، ج1، ص463؛ مجمع الزوائد، ج3، ص288.</ref> تا زمانی که ابراهیم(ع) مأمور به بازسازی کعبه و احیای آئین حج گردید. (حج/۲۲، ۲۶، بقره/۲، ۱۲۷ -۱۲۸)پس از پایان بازسازی کعبه آن حضرت از خدا خواست که مناسک (اعمال، جایگاه) حج را به وی نشان دهد: «وَأَرِنَا مَنَاسِکنَا» (بقره/۲، ۱۲۸) که جبرئیل نزد ایشان آمد و مناسک حج را یک به یک به او آموخت<ref>الکافی، ج4، ص205؛ سنن الکبری، ج5، ص145.</ref> و پس از فرمان فراخوانی انسان‌ها به انجام حج (حج/ ۲۲، ۲۷) ابراهیم بر مکان بلندی (کوه ابوقبیس، یا سنگی که بعد به مقام ابراهیم معروف شد) ایستاد و با صدای بلند مردم را به حج فراخواند<ref>مجمع البیان، ج7، ص128- 129؛ تفسیر ابن ابی حاتم، ج8، ص2487.</ref> و خود و پسرش اسماعیل و گروهی از جرهمیان حج بجای آوردند.<ref>اخبار مکه، ج 1، ص66- 72؛ تاریخ الطبری، ج1، ص260-262؛ وسائل الشیعه، ج11، ص8.</ref> پس از آن حج به عنوان سنتی مقدس با اعمالی مخصوص از سوی دیگر پیامبران الهی و پیروان آن‌ها تداوم یافت.<ref>اخبار مکه، ج1، ص68؛ در راه‌بر پائی حج ابراهیمی، ص200.</ref>

پس از ابراهیم و اسماعیل دیگر پیامبران حج بجای آوردند چنان‌که در روایتی نقل شده که حضرت موسی(ع) همراه با ۷۰ تن از پیامبران برای انجام حج بر شتری سرخ‌موی پس از گذشتن از منطقه «صفاح الروحا» لبیک‌گویان «لبیک یا کریم لبیک» احرام بست.<ref>الکافی، ج4، ص213-214؛ تفسیر عیاشی، ج1، ص186؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص234- 235.</ref> در روایتی ابن عباس از پیامبر(ص) نقل کرده است که ۷۰ پیامبر از جمله موسی(ع)به منا آمده و در مسجد خیف نمازگزاردند.<ref>المعجم الکبیر، ج11، ص358؛ مجمع الزوائد، ج3، ص221؛ کنز العمال، ج12، ص228.</ref>

حضرت عیسی(ع) نیز حج یا عمره را با گفتن لبیک عبدک و ابن امتک لبیک آغاز کرد<ref>مسند الامام احمد بن حنبل، ج2، ص240؛ علل الشرائع، ج2، ص419.</ref> داود(ع) نیز در عرفات هنگامی که موج عظیم حج‌گزاران را دید دست بدعا برداشت.<ref>الکافی، ج4، ص214؛ الوافی، ج12، ص162-163.</ref> سلیمان(ع) هم همراه انس و جن و پرندگان حج گزارد و کعبه را با پارچه مصری پوشاند.<ref>الکافی، ج4، ص213؛ الوافی، ج12، ص162-163.</ref> برابر روایاتی یونس(ع) با سر دادن تلبیه «لبیک کشاف الکرب العظیم لبیک»، خضر و الیاس با حضور هر ساله در موسم مقرر حج انجام می‌دهند.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص234- 235؛ کمال الدین، ص390- 391؛ بحار الانوار، ج14، ص387، ج96، ص185.</ref> در پاره‌ای از روایات از حج‌گزاری هود و صالح نیز یاد شده است.<ref name=":0" />