مسجد فضیح: تفاوت میان نسخه‌ها
←پیشینه
(←منابع) |
(←پیشینه) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
و مسجد فضيح، ميان مسجد قبا و مشربه ام ابراهيم است؛<ref name=":1">هدیة الزائرین، ص۷۲.</ref> | و مسجد فضيح، ميان مسجد قبا و مشربه ام ابراهيم است؛<ref name=":1">هدیة الزائرین، ص۷۲.</ref> | ||
== رد الشمس == | == نام == | ||
گفته‌اند كه در اين محل جمعى از مسلمانان در اوايل ظهور اسلام، زمانى‌كه هنوز آيۀ حرمت شرب خمر نازل نشده بود، به باده گسارى مشغول بودند و در اثر زياده روى و مستى، به جان هم افتادند. در همين زمان آيۀ حرمت خمر نازل شد و چون خبر حرمت شراب مسكر به آنان رسيد، توبه كرده و خمره‌هاى شراب شكستند و آن محل را به مسجد تبديل كردند و چون فضيخ در لفظ عرب به معناى شرابى است كه از خرما مى‌گيرند، اين مسجد را مسجد فضيخ ناميدند.<ref>صفا در صفا، ص۸۲.</ref> | |||
البته از صحت اين داستان آگاهى نداريم ولى آقاى دكتر شهيدى از قول مؤلف «تاريخ معالم‌المدينه» مى‌نويسد: آن را مسجد شمس مى‌گويند چون بر تپه‌اى قرار داشته و به سبب آن، هنگام طلوع خورشيد اوّلين محلى بوده كه نور خورشيد بر آن مى‌تابيده است و اين مسمّاى اين مسجد است. | |||
به هر حال، در مسجد فضيخ نماز تحيّت خوانديم و روحانى كاروان تاريخچه‌اى از اين مسجد و محلّ بعدى، كه مشربۀ امّ ابراهيم است، بيان كرد و مصيبتى از حضرت رضا عليه السلام خواند. مشهور است كه مشربۀ امّ ابراهيم محلّ دفن مادر حضرت امام رضا عليه السلام است.<ref>صفا در صفا، ص۸۳، به نقل از دکتر شهیدی، به نقل از تاریخ معالم المدینه.</ref> | |||
بر پایه گزارشی در حدود سال ۱۳۰۷ق.<ref name=":2">میقات حج، ش ۸۷ و ۸۹، بخش ذراع مدینه، ص۷۷.</ref> «مسجد شمس» ، آن در حد شرقى قبا است، جانب عوالى. مشهور آن است كه نماز ديگر در اول وقت از حضرت - صلّى الله عليه [وآله] و سلّم - فوت شده بود و آفتاب به حدّ غروب رسيده، حضرت - صلّى الله عليه [وآله] و سلّم - به آفتاب توجه كرده‌اند، از محل خود رجعت كرده به جايى كه نماز عصر را در وقت مستحبّه توان ادا كرد رسيده و ايستاده. ايشان در آن مكان صلات عصر را در وقت مستحبّه به اركان ادا كرده‌اند. بعد از فراغ نماز آن آفتاب كمال اين آفتاب زوال شده، و بى‌واسطه آن همان جا به غروب رفته و آن را مسجد فضيح <sup>۴</sup>گويند به<ref>میقات حج، ش ۸۷ و ۸۹، بخش ذراع مدینه، ص۱۴۷.</ref> | |||
فاى مفتوحه و به سكون ضاد معجمه، به معنى وضوح و ظهور، چنانچه در قاموس گفته كهفضح الصبح؛ أي ظهر و بدأ و ابتدأ.<ref name=":3">میقات حج، ش ۸۷ و ۸۹، بخش ذراع مدینه، ص۱۴۸.</ref> | |||
نام اين مسجد فضيخ است نه فضيح. بنابراين اين استناد به لغت نيز از اساس نامربوط است.<ref>میقات حج، ش ۸۷ و ۸۹، بخش ذراع مدینه، پاورقی، ص۱۴۷.</ref> | |||
==رد الشمس== | |||
این مسجد، در منابع [[شیعه]] و [[سنی]]، به‌عنوان یکی از مساجد ساخته شده در محل نماز خواندن [[حضرت محمد(ص)]] دانسته شده<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق.، ج4، ص560؛ تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص69.</ref> و نزد شیعه این باور وجود داشته که در محل این مسجد، معجزه ردّ شمس به وقوع پیوسته است.<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، ج4، ص562.</ref> | این مسجد، در منابع [[شیعه]] و [[سنی]]، به‌عنوان یکی از مساجد ساخته شده در محل نماز خواندن [[حضرت محمد(ص)]] دانسته شده<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق.، ج4، ص560؛ تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص69.</ref> و نزد شیعه این باور وجود داشته که در محل این مسجد، معجزه ردّ شمس به وقوع پیوسته است.<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، ج4، ص562.</ref> | ||
| خط ۱۵: | خط ۳۰: | ||
همچنین از سوی دیگر، [[حسین بن حمدان خصیبی]] (م.334ق) پس از نقل روایتی مبنی بر اینکه در محل وقوع معجزه ردّ شمس مسجدی ساخته شد، محل این مسجد را در زمان خود یعنی سال 273ق. زمین پست و همواری در غرب مدینه تعیین کرده و آن را زیارتگاه مشهوری دانسته‌که همواره بازسازی می‌شود و به محل ردّ شمس برای علی(ع) شهرت دارد و گفته است که او خود این مسجد را دیده و در آن نماز خوانده است.<ref>الهدایه الکبری، الخصیبی، حسین بن حمدان، 1423ق/2002م، ص121- 120.</ref> | همچنین از سوی دیگر، [[حسین بن حمدان خصیبی]] (م.334ق) پس از نقل روایتی مبنی بر اینکه در محل وقوع معجزه ردّ شمس مسجدی ساخته شد، محل این مسجد را در زمان خود یعنی سال 273ق. زمین پست و همواری در غرب مدینه تعیین کرده و آن را زیارتگاه مشهوری دانسته‌که همواره بازسازی می‌شود و به محل ردّ شمس برای علی(ع) شهرت دارد و گفته است که او خود این مسجد را دیده و در آن نماز خوانده است.<ref>الهدایه الکبری، الخصیبی، حسین بن حمدان، 1423ق/2002م، ص121- 120.</ref> | ||
== پیشینه == | |||
در انتهاى شارع على ابن ابى‌طالب عليه السلام وارد يكى از خيابان‌هاى فرعى شديم و پس از گذار از چند كوچه پس كوچه، از ميان نخلستان‌ها به مسجد فَضيخ رسيديم. از مسجد فضيخ بيشتر با نام مسجد ردّالشمس ياد مى كنند و تصور مى‌كنند نام ديگر مسجد فضيخ ردّالشمس است.<ref>صفا در صفا، ص۸۱.</ref> | |||
== مستحبات == | |||
محمدباقر مجلسی عالم [[شیعه|شیعی]]، نماز خواندن در مسجدهای [[مدینه]] از جمله مسجد فضیح را سنت دانسته است.<ref>بیست و پنج رساله فارسی، ص۵۰۵.</ref> | |||
==پیشینه== | |||
بر پایه گزارشی حدود سال ۱۳۲۱ق.<ref>هدیة الزائرین، مقدمه مصحح، ص۹.</ref> این مسجد، طولانى است، تقريباً بيست زرع طول دارد و قدرى از آن مسجد را به چوب خرما پوشانيده‌اند.<ref name=":1" /> | بر پایه گزارشی حدود سال ۱۳۲۱ق.<ref>هدیة الزائرین، مقدمه مصحح، ص۹.</ref> این مسجد، طولانى است، تقريباً بيست زرع طول دارد و قدرى از آن مسجد را به چوب خرما پوشانيده‌اند.<ref name=":1" /> | ||
بر پایه گزارشی در سال ۱۳۷۵ش.<ref>صفا در صفا، پیش‌گفتار، ص۱۱.</ref> بر بالاى درِ مسجد، كتيبۀ كوچكى نصب است كه بر روى آن «مسجد فضيخ» نگاشته شده و نامى از ردّ الشمس نيست.<ref>صفا در صفا، ص۸۱.</ref> | |||
بر پایه گزارشی در حدود سال ۱۳۰۷ق.<ref name=":2" /> اما طول مسجد شمس يازده گز و عرضش نيز يازده گز است.<ref name=":3" /> | |||
==اشتباه با مسجد بنوقریظه== | ==اشتباه با مسجد بنوقریظه== | ||
| خط ۳۹: | خط ۶۷: | ||
'''بحار الانوار'''، محمّد باقر بن محمّد تقى مجلسى، بيروت، مؤسّسة الوفاء، ١۴٠۴ ق. | '''بحار الانوار'''، محمّد باقر بن محمّد تقى مجلسى، بيروت، مؤسّسة الوفاء، ١۴٠۴ ق. | ||
'''بیست و پنج رساله فارسی'''، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، گردآورنده محمود بن شهاب‌الدین مرعشی، تحقیق مهدی رجایی، قم، کتابخانه حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی، 1412ق. (1370ش). | |||
'''تاریخ المدینه المنورة'''، ابن شبّه، عمر بن زید، تحقیق فهیم محمد شلتوت، بی‌تا، بی‌جا، بی‌نا. | '''تاریخ المدینه المنورة'''، ابن شبّه، عمر بن زید، تحقیق فهیم محمد شلتوت، بی‌تا، بی‌جا، بی‌نا. | ||
'''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة'''، المطری، محمد بن احمد، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، داره الملک عبدالعزیز، 1426ق. (2005م). | '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة'''، المطری، محمد بن احمد، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، داره الملک عبدالعزیز، 1426ق. (2005م). | ||
'''صفا در صفا'''، منصور گتمیری، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش. | |||
'''قصص الانبياء'''، قطب الدين راوندى (م.۵٧٣ق)، مشهد، بنياد پژوهش‌هاى آستان قدس، ١۴٠٩ق. | '''قصص الانبياء'''، قطب الدين راوندى (م.۵٧٣ق)، مشهد، بنياد پژوهش‌هاى آستان قدس، ١۴٠٩ق. | ||