پرش به محتوا

سفرنامه‌های فارسی حج: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۹: خط ۹:
برخی از سفرنامه‌های مهم فارسی چنین‌اند:   
برخی از سفرنامه‌های مهم فارسی چنین‌اند:   


===سفرنامه ناصرخسرو===
* [[سفرنامه ناصرخسرو]]، که در سده پنجم قمری نگاشته شده و کهن‌ترین سفرنامه حج در زبان فارسی است. ناصر خسرو در این سفرنامه، گزارشی از سفر خود به حج در سال‌های ۴۳۷ تا ۴۴۴ق. ارائه کرده و آگاهی‌هایی از جغرافیای مکه و مدینه و راه‌های حج در اختیار خواننده قرار داده است.<ref>نک: سفرنامه ناصر خسرو.</ref>
{{اصلی|سفرنامه ناصرخسرو}}
در قلمرو نثر فارسی، سفرنامه ناصر خسرو که از نثر فارسی در سده پنجم ق. به شمار می‌رود، کهن‌ترین سفرنامه حج در زبان فارسی است. ناصر خسرو در این سفرنامه، گزارشی از سفر خود به حج در سال‌های ۴۳۷ تا ۴۴۴ق. ارائه کرده و آگاهی‌هایی فراوان از جغرافیای مکه و مدینه و راه‌های حج در اختیار خواننده قرار داده است.<ref>نک: سفرنامه ناصر خسرو.</ref>


===حجازیه===
* [[حجازیه (کتاب)|حجازیه]]، که نوشته ابوالاشرف یزدی (زاده ۷۶۲ق) است.<ref>معجم ما کتب فی الحج، ص126.</ref>
{{اصلی|حجازیه (کتاب)}}
سفرنامه‌نویسی به نثر فارسی در سده‌های پسین چندان رونقی نداشت. تنها سفرنامه‌های حج منثور که در این دوران به فارسی نگاشته شده، کتابی است از ابوالاشرف یزدی (م. ۷۶۲ق) با عنوان حجازیه<ref>معجم ما کتب فی الحج، ص126.</ref>


===بیان واقع===
* [[بیان واقع]]، که توسط عبدالکریم کشمیری نگاشته شده است. این کتاب هر چند قرار بوده سفرنامه حج باشد، بیشتر آن، تاریخ رویدادهای دوران سلطنت نادرشاه افشار است.<ref>بیان واقع، ص5-114؛ معجم ما کتب فی الحج، ص126.</ref>
{{اصلی|بیان واقع}}
و سفرنامه‌ای دیگر با عنوان [[بیان واقع]] نوشته عبدالکریم کشمیری که هر چند قرار بوده سفرنامه حج باشد، بخشی عمده از آن، تاریخ رویدادهای دوران سلطنت نادر شاه افشار است.<ref>بیان واقع، ص5-114؛ معجم ما کتب فی الحج، ص126.</ref>
===سفرنامه فرهادمیرزا===
{{اصلی|سفرنامه فرهادمیرزا}}
این سفرنامه، گزارش سفر حج فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳-۱۳۰۵ق)،<ref>چهل سال تاریخ ایران، ج1، ص۲۶۳.</ref> برادر محمدشاه قاجار در سال ۱۲۹۲ق. است.<ref>سفرنامه فرهادمیرزا، پیشگفتار، ص۷.</ref> بازدید و گزارش از امامزاده‌ها و مرقدهای بزرگان در مسیره راه، یکی از ویژگی‌های این سفرنامه است.<ref>سفرنامه فرهادمیرزا، ص231 ـ 242  و 257 و 309.</ref>  


===سفرنامه امین الدوله===
* [[سفرنامه فرهادمیرزا]]، که گزارش سفر حج فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳-۱۳۰۵ق)،<ref>چهل سال تاریخ ایران، ج1، ص۲۶۳.</ref> برادر محمدشاه قاجار در سال ۱۲۹۲ق. است.<ref>سفرنامه فرهادمیرزا، پیشگفتار، ص۷.</ref> بازدید و گزارش از امامزاده‌ها و مرقدهای بزرگان در مسیره راه، یکی از ویژگی‌های این سفرنامه است.<ref>سفرنامه فرهادمیرزا، ص231 ـ 242  و 257 و 309.</ref>
{{اصلی|سفرنامه امین‌الدوله}}


=== میرزا علی‌خان اعتماد السلطنه ===
* [[سفرنامه امین الدوله]]،
{{اصلی|سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه}}این سفرنامه، گزارش سفر حج علی‌خان اعتمادالسلطنه از درباریان دولت قاجاریه،<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتمادالسلطنه، ص ۱۶ و ۱۷.</ref> در سال ۱۲۶۳ق. است.<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، ص۳۰.</ref> نویسنده که برای زیارت عتبات عالیات به عراق رفته،<ref>سفرنامه حاج‌علی‌خان اعتمادالسلطنه، مقدمه مؤلف، ص۳۲.</ref> گزارش سفر خود را از بغداد آغاز کرده، به [[موصل]]، حلب، حمص، مدینه و مکه ادامه داده و در بازگشت به خوی و تبریز پایان داده است.<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، فهرست.</ref>


=== تذکرة الطریق ===
<br />
{{اصلی|سفرنامه امین‌الدوله}}


[[تذکرة الطریق]] نوشته [[میرزا داود میر وظایف]]،  
* [[سفرنامه اعتماد السلطنه]]، که گزارش سفر حج علی‌خان اعتمادالسلطنه از درباریان دولت قاجاریه،<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتمادالسلطنه، ص ۱۶ و ۱۷.</ref> در سال ۱۲۶۳ق. است.<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، ص۳۰.</ref> نویسنده که برای زیارت عتبات عالیات به عراق رفته،<ref>سفرنامه حاج‌علی‌خان اعتمادالسلطنه، مقدمه مؤلف، ص۳۲.</ref> گزارش سفر خود را از بغداد آغاز کرده، به [[موصل]]، حلب، حمص، مدینه و مکه ادامه داده و با بازگشت به خوی و تبریز پایان داده است.<ref>سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، فهرست.</ref>


=== سفرنامه مکه حسام‌السلطنه ===
* [[تذکرة الطریق (کتاب)|تذکرة الطریق]]، که نوشته محمد عبدالحسین کربلایی کرناتکی هندی (زنده در 1242ق) است. او گزارش سفر حج خود را از [[کربلا]] در سال ۱۲۳۰ق. آغاز کرده و به همان جا پایان داده است. <ref>تذکرة الطریق، ص15-16.</ref>
{{اصلی|سفرنامه مکه حسام‌السلطنه}}این سفرنامه گزارش سفر حج حسام‌السلطنه (۱۲۳۳-۱۳۰۰قاز چهره‌های قاجاری در سال ۱۲۹۷ق. است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، درآمد، ص۱۱.</ref> گفته شده، اگر چه نویسنده به مسائل شخصى خود فراوان پرداخته؛ ولی آگاهى‌هاى درخوری از آنچه ديده به دست داده است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، درباره سفرنامه، ص۱۶.</ref> این سفرنامه از «حرکت از ایران» آغاز شده و با اسلامبول، مکه، مدینه، دمشق، بیت‌المقدس و مصر ادامه یافته و با «بازگشت به اسلامبول» و «بازگشت به ایران» پایان یافته است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، فهرست.</ref>


=== سفرنامه محمد حسین فراهانی ===
* [[سفرنامه میرزا داود وزیر وظایف]]، که نویسنده آن، میرزا داود حسینی، معروف به «وزیر وظایف آستان قدس رضوی» است. او در سال ۱۳۲۲ق. سفر حج را آغاز کرده است. وی از مسیر مشهد، عشق‌آباد، باکو، اسلامبول و کانال سوئز به [[جده]] رفته و پس از انجام مناسک حج و زیارت مدینه به عتبات عالیات رفته و از راه خانقین به [[ايران|ایران]] بازگشته است.<ref>سفرنامه میرزا داوود وزیر وظایف، پیشگفتار، ص۱۶.</ref>
{{اصلی|سفرنامه امین‌الدوله}}


=== سفرنامه نایب‌الصدر شیرازی ===
* [[سفرنامه حسام‌السلطنه]]، این سفرنامه گزارش سفر حج حسام‌السلطنه (۱۲۳۳-۱۳۰۰ق)، از چهره‌های قاجاری در سال ۱۲۹۷ق. است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، درآمد، ص۱۱.</ref> گفته شده، اگر چه نویسنده به مسائل شخصى خود فراوان پرداخته؛ ولی آگاهى‌هاى درخوری از آنچه ديده به دست داده است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، درباره سفرنامه، ص۱۶.</ref> این سفرنامه از «حرکت از ایران» آغاز شده و با اسلامبول، مکه، مدینه، دمشق، بیت‌المقدس و مصر ادامه یافته و با «بازگشت به اسلامبول» و «بازگشت به ایران» پایان یافته است.<ref>سفرنامه مکه حسام‌السلطنه، فهرست.</ref>
{{اصلی|سفرنامه امین‌الدوله}}<br />
 
* [[سفرنامه محمد حسین فراهانی]]،
 
<br />
 
* [[سفرنامه نایب‌الصدر شیرازی]]،
 
<br />
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۵۹: خط ۵۲:


'''[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/774 سفرنامه مکه حسام السلطنه: دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الحرام]'''، مرادمیرزا حسام السلطنه، به کوشش رسول جعفریان، نشر مشعر، ۱۳۷۴ش.
'''[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/774 سفرنامه مکه حسام السلطنه: دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الحرام]'''، مرادمیرزا حسام السلطنه، به کوشش رسول جعفریان، نشر مشعر، ۱۳۷۴ش.
[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/634 '''سفرنامه میرزا داوود وزیر وظایف''']، داود بن علینقی وزیر وظایف، به کوشش علی قاضی عسکر، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.


<br />
<br />
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
۱۵٬۶۱۴

ویرایش