سفرنامه های اندلس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
==سفرنامه نویسان اندلس== | ==سفرنامه نویسان اندلس== | ||
'''<br /> [[ابن جبير]]'''(م.614ق.) [[تذکرة الاخبار]]* را نگاشته و از اديبان و دانشوران اندلسي است. به سال 579ق. در نوجواني از [[غرناطه]] عزيمت [[حج]] كرد.[6] وي از [[سبته]] گذشت و از سواحل [[ساردني]] و [[سيسيل]] تا [[بندر اسكندريه]] رفت. سفرنامه او به [[رحلة الکناني]]* و نام‌هاي ديگر از جمله [[اعتبار الناسك في ذكر الآثار الكريمة]] و [[المناسك]] شهرت دارد.[7] اين سفرنامه که بيان‌کننده رخدادها و روابط مردمان ميان راه با حاجيان است، درباره وضع مکه و مدينه و مکان‌هاي مقدس آن ديار گزارش مي‌دهد.[8] | |||
او قصيده‌اي درباره ستم ماليات‌بگيران به حاجيان، سروده و به [[صلاح الدين ايوبي]] داده است.[9] در سروده‌اي ديگر، از صلاح الدين ايوبي خواسته تا به وضع [[مدينه]] نگريسته، بدعت‌هايي را كه در شهر پيغمبر رواج يافته، از ميان ببرد. | |||
'''[[ابومروان باجي]]'''(م.635ق.) '''،''' سفرنامه [[رحله باجي اشبيلي]]* را نوشته است كه تنها تلخيصي از آن در دست است.[10] | |||
'''[[الامام علم الدين القاسم ابن احمد الاندلسي]]،''' [[قصيدة في وصف رحلة]] را نگاشته است. این اثر بازگو‌کننده سفر اين دانشور اندلسي سده هفتم (661ق.) است که از [[مُرسيه]] به زيارت [[بیت‌الله|کعبه]] و [[حرم نبوي]] آمد و در اين مسير با هر دانشور و شيخي که ديدار کرد، آن را ثبت و گزارش نمود.[11] | |||
'''[[ابن سعيد اندلسي]]''' (م.685ق.) به سال 638ق. همراه پدرش به [[حج]] رفت و شمال افريقا و مصر را ديد. او آثاري معتبر در تاريخ و جغرافيا دارد و درباره سبک جغرافيانويسي او پژوهش کرده‌اند.[12] سفرنامه وي با عنوان [[النفحة المسکية في الرحلة المکيه]]* حاوي ديده‌هايش از شهرها و محيط فرهنگي هر ناحيه، وصف کتاب‌ها و مذاکراتش با دانشوران مشرق است.[13] | |||
'''[[محمد بن محمد عَبْدري]]''' (م.689ق.) که قصد مجاورت در [[مکه|مكه]] را داشت[14]، با كاروان شام همراه شد و با گذر از شهر تبوک، به [[حجاز]] رفت و [[الرحلة المغربيه]]* را نوشت. يادداشت‌هاي وي پيرامون مسير حرکتش از عقبه ايله، بستن [[احرام]] از رابغ، رسيدن به مکه، وصف راه‌ها، وضع [[مکه]] و مساجد آن، و بناي [[بیت‌الله|کعبه]] است.[15] | |||
'''[[ابن رُشَيد فِهْري]]''' سفرنامه(م.721ق.) يک سفرنامه اندلسي مهم از سده هشتم ق. است. او در [[بُسته]] به سال 657ق. تولد يافت و از آلمريا براي [[حج]] بيرون رفت و در پي بازگشت، چندي در [[غرناطه]] تدريس كرد.[16] او در کتابش با عنوان بلند [[ملء العيبة في ما جمع بطول الغيبة في الوجهة الواجهة الي الحرمين مكّة و طيبة*]] احوال و اوضاع [[حجاز]] و [[حرمین|حرمين]] را بازگو کرده و گزارش ديدار و گفت‌وگوهايش با دانشوران مصر، شام، [[حجاز]] و [[تونس]] را آورده است. اهميت اين سفرنامه در وصف وضع فکري و موقعيت فرهنگي اين سرزمين‌ها و به ويژه نام بردن از شيوخ و دانشوران [[حرمين]] است.[17] | |||
'''[[قاسم بن يوسف تُجَيبي سِبْتي]]''' (م.3-730ق.) [[مستفاد الرحله و الاغتراب]] را نوشته است. وقتی که او به مصر رسيد، خلافت فاطميان رو به زوال داشت و وی از اين وضع گزارش داده است. از مسير سفر حاجيان غرب آفريقا و منازل و مناطق ميان راه سخن گفته و گزارشي از [[بیت‌الله|کعبه]] و تاريخ [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] و ابواب آن و مشايخ مجاور حرم داده است.[18] | |||
'''[[ابراهيم نميري]]''' سفرنامه (713-768ق.) که پس از بازگشت در [[بِجايه]] اقامت کرد و سپس کاتب دولتمردان بني‌مَرين شد، گويا گم شده است. | |||
'''[[ابواسحق ساحلي]]''' از سفرنامه این شاعر و اديب اندلسي که به [[حجاز]] سفر نمود و آن‌جا اقامت کرد، آگاهي در دست نيست.[19] | |||
'''[[ابن الحاج غرناطي]]'''(م. پس از 768ق.) . ابن الحاج غرناطي به سال 734ق. سفر خود را آغاز کرد و به حجاز رفت و حج به جاي آورد و سپس به افريقيه بازگشت و نزد برخي حکمرانان خدمت نمود و در بجايه سفرنامه‌اش را تدوين کرد. [[مَقَري]] نسخه‌اي از رحله ابن الحاج را در دست داشته و آن را وصف کرده است.[20] | |||
'''[[خالد بن عيسي بلوي]]'''(713-765ق.) [[تاج المفرق في تحلية علماء المشرق]]*را نگاشته است. این اثر حاوي بسياري از قطعات، قصايد، و ابيات است.[21] | |||
'''[[ابن بطوطه]]''' (703-779ق.) [[تحفة النظار]]* را نوشته است. او اهل طنجه بود و شش بار به حج رفت. مرتبه نخست سفرش به حج را در 725ق. آغاز کرد و [[حج]] ششم او در749ق. انجام پذيرفت.[22] سلطان ابوعنان مراکش به ابن جزي اندلسي، صاحب ديوانش، فرمان داد که تحريري منظم از اين خاطرات بنگارد و [[ابن بطوطه]] گزارش دور و دراز خود و ديده‌هايش از شگفتي‌هاي جهان را بر او املا کرد.[23] | |||
'''[[عبدالله بن صباح معروف به ابن الصباح]]''' (سده نهم ق.) [[منشاب الاخبار]] را نوشته که این اثر از جنبه اجتماعي و تاريخي مهم است.[24] نسخه‌اي از آن در دارالمکتبة الوطنيه تونس نگهداري مي‌شود.[25] | |||
'''[[ابوالحسن علي قلصادي اندلسي]]''' (م.891ق.) سفرنامه [[قَلصادي]]* نوشته است. او در شهر [[بسطه]] از مناطق اندلس زاده شد و به سال 840ق. براي فرا‌گيري دانش و ادب به [[تونس|مغرب]] و مشرق اسلامي سفر کرد و سال 851ق. تونس را به قصد سفر [[حج]] ترک نمود.[26] وي مناسک [[حج]] را بر پايه فقه مالکي اجرا مي‌کرد.[27] | |||
'''[[ابوعباس احمد حجري اندلسي مشهور به اَفُوقاي]]''' (م.1051ق.) که مسلماني‌اش را در اندلس مسيحي پنهان مي‌کرد، به بخش‌هايي از اروپا سفر کرد و نيز به [[حرمین|حرمين]] رفت و در کتابش [[ناصر الدين علي القوم الکافرين]] درباره [[حرمین|حرمين]] آگاهي‌هايي داده است.[28] | |||
'''[[محمد بن علي رافعي اندلسي تطواني]]''' (زنده در1110ق.) سفرنامه [[المعارج المرقية في الرحلة الشرقيه]] را نوشت و مراحل و منازل سفرش را در سروده‌اي تنظيم کرد. وي همراه کاروان [[تونس|مغربي]] پس از سپردن سي و چهار مرحله و منزل به [[مکه]] رسيد و کنار گزارش از [[حرمین|حرمين]]، به وصف محمل مصر، محمل شامي و کاروان بغدادي و بصري پرداخته است.[29] | |||
از | '''[[حاج موريسکي]]''' (سده 16م.) سفرنامه [[رباعیات حاج ییوی منسون]] را نوشت. این سفرنامه پس از سلطه مسیحیان نوشته شده و در شمار سروده‌ها درباره [[حج]] و وصف [[حرمین|حرمين]] بوده است.[30] | ||
'''[[اناشيد الحاج]]''' * (سده 17م.) سفرنامه منظومی نگاشت که از واپسين سفرنامه‌هاي اندلسيان است. این سفرنامه پس از سلطه مسيحيان و کاهش جمعيت مسلمانان نوشته شده است. (<sub>←</sub> اناشيد الحاج) | |||
'''[[ابن عاشر اندلسي]]''' (م.1040ق.) ارجوزه‌اي در وصف منازل [[حج]] دارد.[31]، | |||
'''[[احمد بن محمد هَشْتُوکي]]''' رحله ای با عنوان [[هداية الملک العلام الي بيت الله الحرام]]* نگاشت.[32]، | |||
'''[[عبدالرحمن غنامي شاوي]]''' [33] | |||
'''[[محمد فاطمي بن حسين صقلي]]''' [34] | |||
----[1]. نک: رحالة الغرب، ص23-25. | ----[1]. نک: رحالة الغرب، ص23-25. | ||