مسجد سقیا: تفاوت میان نسخهها
اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی
(اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی) |
|||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
بنابر گزارش عباسی، عمر بن خطاب در منطقه سقیا، به وسیله عباس بن عبدالمطلب آب میطلبید و سپس باران میبارید. <ref>عمدة الاخبار، ص189.</ref> | بنابر گزارش عباسی، عمر بن خطاب در منطقه سقیا، به وسیله عباس بن عبدالمطلب آب میطلبید و سپس باران میبارید. <ref>عمدة الاخبار، ص189.</ref> | ||
== | ==تاریخ مسجد سقیا== | ||
ابن شبه این مسجد را از مساجدی میشمارد که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده است. ابن شبه، تاریخ المدینة المنورة، ج1، ص72. بنابر گزارش سمهودی، عمر بن عبدالعزیز این مسجد را در محل نماز پیامبر(ص) ساخته است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. بنابر عبارت سمهودی به نقل از ابوعبدالله اسدی، از مورخان سدههای نخست، این مسجد، به عنوان یکی از مساجد تاریخی مدینه، مشهور بوده است. وفاء الوفا، ج3، ص843. | |||
گزارش سمهودی درباره مسجد سقیا | |||
در زمان سمهودی، این مسجد معروف نبوده است. او به محل مسجد میرود و پس از دیدن یک سنگ بزرگ ساختمانی، دستور میدهد آن موقعیت را حفاری کنند. پس از کاوش، محراب و چهار گوشه مسجد سقا ظاهر شده است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. | |||
بنابر گزارش سمهودی، ساخت این مسجد با سنگ کندهکاری شده همراه با گچ بوده و از ساختمان آن، بیش از نیم ذراع باقی مانده بود. اثر آهک و گچ مسجد در آن وجود داشت، طوریکه بیننده میفهمید این ساختمان، معماری عمری است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. | |||
بنابر گزارش سمهودی، مسجد سقیا، روی همان پایههای اولیهاش که مربعی به مساحت حدود هفت ذراع در هفت ذراع بود، ساخته شد. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. گزارش احمد عباسی در قرن یازدهم نیز مساحت این مسجد را تایید میکند. عباسی، عمدة الاخبار، ص188-189. بنابر گفتار شیخ عبدالجلیل افندی، مسجد سقیا، همان گنبدی است که خارج باب عنبریه است. چاه سقیا نزدیکی آن قرار دارد. عمدة الاخبار، ص188 و 189. | |||
در سال سال 1073 هجری/ 1662 میلادی، بنایی مستحکم داشته که افراد غریب گهگاه به آن پناه میبرند؛ به ویژه در موسم حج. عیاشی، المدینة المنورة فی رحلة العیاشی، ص121 و122. | |||
در اواسط قرن چهاردهم هجری، انصاری میگوید: «درست این است که مسجد سقیا یا قبةالرئوس داخل حصار ساختمان ایستگاه راهآهن در جنوب این سازه قرار دارد. چاه سقیا در جنوب آن است و راه مکه، آن دو را از هم جدا میکند». انصاری، آثار المدینة المنورة، ص136. | |||
علی حافظ میگوید: «و امروزه مسجد سقیا داخل حصار ساختمان ایستگاه راهآهن عنبریه در جنوب شرقی آن ایستگاه قرار میگیرد. ساختمان آن امروزه قبةالرئوس نام دارد. وقتی از میدان عنبریه خارج میشوی، طرف راست مسیر، مسجد را میبینی». حافظ، فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص145-146. | |||
ابراهیم عیاشی (م.1400ق.) میگوید: و مسجد سقیا، که از آن و آثارش محافظت میشود، داخل ایستگاه راهآهن قرار دارد و به قبةالرئوس معروف است. معروف شدن این مسجد به قبةالرئوس، اثر بدی دارد که آن را شایسته مسجد نمیبینم. نام این مکان فقط همان مسجد سقیاست. عیاشی، المدینة المنورة بین الماضی و الحاضر، ص192. | |||
غالی محمد شنقیطی درباره آن میگوید: «داخل ساختمانهای ایستگاه راهآهن از جهت جنوب، مسجد سقیا دیده میشود که دارای گنبدهای سهگانه است. گنبد میانی بزرگتر است». شنقیطی، الدر الثمین، ص237. | |||
این مسجد در گزارش اداره اوقاف و مساجد مدینه منوره در سالهای 1409 و 1413 هجری چنین آمده است: «مسجد سقیا در مسیر حره غربیه قرار دارد. محل امروزی آن، گنبد مشهوری است که در زمان دولت ترکیه بازسازی شد. این مسجد با سنگ ساخته شده و سقفش گنبدیشکل است». وزارة الأوقاف، دلیل الإنجازات السنوی، ص40؛ اسبوع المساجد، ص134. | |||
====وجه نامگذاری به قبةالرئوس==== | ====وجه نامگذاری به قبةالرئوس==== | ||
از قرن | از قرن یازدهم به بعد، این مسجد به قبةالرئوس نیز معروف بوده است. <ref>عمدة الاخبار، ص188 و 189؛ وصف المدینة المنورة، ص17 و 36؛ مرآة الحرمین، ج1، ص418.</ref> | ||
برخی کشتهشدگان عرب در زمان حکومت ترکها در آن دفن شدند. یعنی گنبدی که در آن سرهای کشتگان عرب در اواخر دولت عثمانی در آن دفن شده است. بنابر گزارش علی حافظ، به این دلیل قبةالرئوس نامیده شده که ترکها سرهای راهزنهای صحرا را قطع میکردند و در آن میگذاشتند.<ref>ر.ک: آثار المدینة المنورة، ص136؛ فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص146.</ref> | برخی کشتهشدگان عرب در زمان حکومت ترکها در آن دفن شدند. یعنی گنبدی که در آن سرهای کشتگان عرب در اواخر دولت عثمانی در آن دفن شده است. بنابر گزارش علی حافظ، به این دلیل قبةالرئوس نامیده شده که ترکها سرهای راهزنهای صحرا را قطع میکردند و در آن میگذاشتند.<ref>ر.ک: آثار المدینة المنورة، ص136؛ فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص146.</ref> | ||
==توصیف مسجد== | |||
== | ساختمان مسجد دارای برشهای عمودی و افقی و از سه فضای خالی یا شکاف تشکیل شده که با سه گنبد پوشیده شدهاند. گنبد میانی از همه گنبدها بزرگتر است. محرابش در دیوار قبله است. در نیمه دیوار شمالی، شرقی و غربی ساختمان آن، دریچه قوسدار و هلالیشکلی با قوسی دایرهایشکل تعبیه شده است. دیوارها با گچ سفید گچکاری شدهاند. <ref>المدینة المنورة و تطورها العمرانی، ص209-210.</ref> | ||
ساختمان مسجد | |||
==پانویس== | ==پانویس== |