پرش به محتوا

استطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۰: خط ۴۰:
استطاعت بر دوگونه است: بالنفس و بالغیر. مقصود از بالنفس آن است که شخص با توانایی خود و بدون یاری گرفتن از دیگران حج بگزارد و بالغیر آن است که شخص ناتوان و پیر که توان مالی دارد، دیگری را اجیر کند تا به جای او حج را ادا نماید.<ref>نک: فتح الباری، ج4، ص59.</ref>  
استطاعت بر دوگونه است: بالنفس و بالغیر. مقصود از بالنفس آن است که شخص با توانایی خود و بدون یاری گرفتن از دیگران حج بگزارد و بالغیر آن است که شخص ناتوان و پیر که توان مالی دارد، دیگری را اجیر کند تا به جای او حج را ادا نماید.<ref>نک: فتح الباری، ج4، ص59.</ref>  


استطاعت شرعی در حج چهار جزء یا عنصر دارد: مالی، امنیتی یا طریقی، بدنی، و زمانی.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص24-65؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص2083.</ref> تعبیر استطاعت در حج برگرفته از آیه 97 آل عمران است: {{قلم رنگ|سبز|﴿...وَ لِلَّهِ عَلیَ النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَیْهِ سَبِیلًا وَ مَن کَفَرَ فَاِنَّ اللهَ غَنیِ عَنِ الْعَالَمِین﴾}} ...و مردم را حج و زیارت آن خانه به امر خدا واجب است بر هر کسی که توانایی برای رسیدن به آنجا دارد، و هر که کافر شود (به خود زیان رسانده و) خدا از جهانیان بی‌نیاز است.
استطاعت شرعی در حج چهار جزء یا عنصر دارد: مالی، امنیتی یا طریقی، بدنی، و زمانی.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص24-65؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص2083.</ref> تعبیر استطاعت در حج برگرفته از آیه 97 آل عمران است که مسلمانان را در صورت استطاعت، به حج گزاردن مکلف کرده است:
 
{{قلم رنگ|سبز|﴿...وَ لِلَّهِ عَلیَ النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَیْهِ سَبِیلًا...﴾}} ...و مردم را حج و زیارت آن خانه به امر خدا واجب است بر هر کسی که توانایی برای رسیدن به آنجا دارد.


==شرط استطاعت در حج==
==شرط استطاعت در حج==
به باور مشهور فقیهان امامی<ref>جواهر الکلام، ج17، ص251؛ العروة الوثقی، ج4، ص362-396.</ref> و بسیاری از فقیهان اهل سنت<ref>المغنی، ج3، ص169-173؛ المجموع، ج7، ص63-71.</ref> حج تنها بر مستطیع واجب است که شرایط خاصی دارد. بر این اساس گفته‌اند: اگر کسی بدون استطاعت و با تکلف حج بگزارد، حج او صحیح است؛ اما از [[حجة الاسلام|حَجَّة الاسلام]] کفایت نمی‌نماید و وجوب را از دوش وی برنمی‌دارد.<ref>جامع المقاصد، ج3، ص131؛ الحدائق، ج14، ص139.</ref>  
به باور مشهور فقیهان امامی<ref>جواهر الکلام، ج17، ص251؛ العروة الوثقی، ج4، ص362-396.</ref> و بسیاری از فقیهان اهل سنت<ref>المغنی، ج3، ص169-173؛ المجموع، ج7، ص63-71.</ref> حج تنها بر مستطیع (کسی که توانایی دارد) واجب است و شرایط خاصی دارد: اگر کسی بدون استطاعت و با تکلف حج بگزارد، حج او صحیح است؛ اما از [[حجة الاسلام|حَجَّة الاسلام]] کفایت نمی‌نماید و وجوب را از دوش وی برنمی‌دارد و باید پس از استطاعت، دوباره به حج برود.<ref>جامع المقاصد، ج3، ص131؛ الحدائق، ج14، ص139.</ref>  


در برابر، شماری از فقیهان امامی و اهل سنت برآنند که استطاعت شرعی در وجوب حج شرط نیست و اگر کسی توان حج گزاردن حتی با پای پیاده یا با طلب کردن هزینه حج از دیگران را داشته باشد، نیز حج بر او واجب است.<ref>المغنی، ج3، ص167؛ مدارک الاحکام، ج7، ص37.</ref>  
در برابر، شماری از فقیهان امامی و اهل سنت برآنند که استطاعت شرعی در وجوب حج شرط نیست و اگر کسی توان حج گزاردن حتی با پای پیاده یا با طلب کردن هزینه حج از دیگران را داشته باشد، نیز حج بر او واجب است.<ref>المغنی، ج3، ص167؛ مدارک الاحکام، ج7، ص37.</ref>  


برخی دیگر گفته‌اند: مقصود از استطاعت در حج، توانایی برای ادای مناسک حج، یعنی استطاعت عقلی است، نه استطاعت شرعی به معنای خاص.<ref>الحدائق، ج14، ص82 .</ref>برخی از فقیهان اهل سنت برای صحت و حتی استحباب حج با تکلف استدلال کرده‌اند<ref>المغنی، ج3، ص170.</ref><ref>کشاف القناع، ج2، ص451.</ref> برخی از فقیهان در حج واجب شده با نذر و نیز [[حج مستقر]]، جز در موارد خاص، استطاعت را شرط ندانسته‌اند.
برخی دیگر گفته‌اند: مقصود از استطاعت در حج، توانایی برای ادای مناسک حج، یعنی استطاعت عقلی است، نه استطاعت شرعی به معنای خاص.<ref>الحدائق، ج14، ص82 .</ref> برخی از فقیهان در حج واجب شده با [[نذر]] و نیز [[حج مستقر]]، جز در موارد خاص، استطاعت را شرط ندانسته‌اند.


==عناصر استطاعت==
==عناصر استطاعت==
۳٬۲۴۱

ویرایش