| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''آتش‌سوزی آستان عسکریین(ع)'''، چندین بار در طول تاریخ گزارش شده، که برخی از آنها سال‌های ۶۴۰ و ۱۱۰۶ق. بوده است. علت آتش‌سوزی در سال ۱۱۰۶ق. بی‌مبالاتی برخی از خادمان [[آستان مقدس امامین عسکریین(ع)|آن حرم]]، که از رومی‌ها و گروهی از اعراب بودند، گزارش شده است. این آتش‌سوزی، باعث ایجاد سستی در باور برخی از [[شیعه|شیعیان]] نسبت به کرامت امامان و سرزنش مخالفان شیعه، شده است. [[محمدباقر مجلسی]]، در بحارالانوار به اشکالاتی که به این مناسبت به باورهای شیعه مطرح شده، پاسخ گفته است.
| |
|
| |
|
| ==سال ۶۴۰ق.== | | {{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۲۷]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363 }} |
|
| |
|
| ===رویداد===
| | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
| به نوشته مورخان، ساختمانی که ارسلان بساسیری (م.۴۵۱ق) در حدود سال ۴۵۰ق. روی [[آستان مقدس امامین عسکریین(ع)|قبر امامین عسکریین(ع)]] بنا کرده بود، در سال ۶۴۰ق. در آتش سوخت و نام وی که روی بنا ثبت شده بود، در این آتش‌سوزی از بین رفت.<ref name=":1" />
| |
|
| |
|
| ===بازسازی=== | | == رویداد == |
| پس از آتش‌سوزی، به دستور مستنصر عباسی، مطابق وضعیت قبل، بازسازی شده<ref name=":1">الحوادث الجامعة، ص79؛ البدایة والنهایة، ج13، ص186.</ref> و صندوق‌هایی بر قبر آن دو نصب گردید.<ref>مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج1، ص374.</ref>
| | در سال ۱۱۰۶ق. حادثه‌ای، منجر به آتش‌سوزی در [[آستان مقدس امامین عسکریین(ع)]] شد. در این رویداد، فرش‌های [[روضه]]، ضریح، چوب‌ها و درهای حرم سوخت.<ref name=":0">بحارالأنوار ( ج۵٠، ص٣٣٧) </ref> |
|
| |
|
| ==سال ۱۱۰۶ق.== | | == علت == |
| | [[محمدباقر مجلسی]]، عالم [[شیعه|شیعی]]، بی‌مبالاتی رومی‌ها و گروهی از اعراب، که سامرا را در اختیار داشته و به روضه آستان عسکریین کمتر اعتنا می‌کردند دلیل این آتش‌سوزی دانسته است. به باور او، سادات و بزرگان به واسطه ستم‌گری، از سامرا کوچ کرده و آستان آن دو امام به دست این افراد افتاده بود. از جمله بی‌اعتنایی آنها موردی بود که باعث آتش‌سوزی شد و آن این که یک شب چراغی را در محل نامناسب قرار داده بودند، در داخل روضه، از فتیله آتش به فرش اثر گذاشت. کم‌کم به چوب‌ها و سرانجام آتش سوزی ادامه یافت. هیچ کس نبود که خاموش کند. فرش‌ها و ضریح و چوب‌ها و درهای حرم تمام سوخت.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| ===رویداد=== | | == حاشیه == |
| درآتش‌سوزی سال ۱۱۰۶ق، در [[آستان مقدس امامین عسکریین(ع)]] فرش‌های [[روضه]]، [[ضریح]]، چوب‌ها و درهای حرم در آتش سوخت.<ref name=":0">بحارالأنوار، ج۵٠، ص٣٣٧. </ref>
| | این رویداد، حاشيه هايى را در جامعه وقت به وجود آورد كه شعاع آن، دامن اعتقادات و باورها را نيز در خطر انداخت. محمدباقر مجلسی، به این حواشی پاسخ گفته است. |
|
| |
|
| ===علت===
| | اين آتش‌سوزى موجب سستى عقيدۀ بعضى از شيعيان ضعيف الاعتقاد گرديد و مستمسكى براى دشمنان ائمه و مخالفين شد. |
| بی توجهی خدام رومی و عرب حرم که به روضه آستان عسکریین(ع) کم اعتنایی می‌کردند، دلیل این آتش‌سوزی دانسته شده است. سادات و بزرگان، به واسطه ناسازگاری اهالی بومی از سامرا کوچ کرده و آستان آن دو امام(ع)، به دست این افراد افتاده بود. گفته شده که عامل آتش‌سوزی، انتقال آتش از چراغ روشنایی داخل [[روضه]]، به فرش ها صورت گرفته و از فرش ها به در و دیوار چوبی گسترش یافته است و از آنجا که کسی برای مراقبت و نگهبانی در حرم حضور نداشته تا آتش را خاموش کند،فرش‌ها، ضریح، چوب‌ها و درهای حرم در آتش سوخت.<ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| ===حاشیه===
| | با آنكه اينها نمى‌دانستند چنين پيش آمدهايى موجب زيان به مقام ائمۀ گرام نخواهد شد و از جلال و عظمت ايشان نمى‌كاهد. اين وقايع خشم پروردگار است بر مردم و ضرورتى ندارد كه پيوسته معجزه‌اى بكنند؛ زيرا اعجاز تابع مصالح كلّى و اسرار بسيار ريز و مهمى است كه ما نميتوانيم پى به موقعيت و يا عدم موقعيت بروز و ظهور معجزه ببريم. اين خود نوعى امتحان و آزمايش براى مردم است.» |
| این رویداد، حاشیه‌هایی را در جامعه به وجود آورد که شعاع آن، به باورها نیز رسید. [[محمدباقر مجلسی]]، این آتش‌سوزی را موجب سستی عقیده برخی از [[شیعه|شیعیانِ]] ضعیف الاعتقاد و مستمسکی برای دشمنان امامان(ع) دانسته،{{یادداشت|آنان توقع داشتند، آتش‌سوزی با معجزه یا کرامت، خاموش شود. این توقع، باعث ایجاد سستی در برخی موافقان، و سرزنش در برخی مخالفان شده بود.}} و در کتاب بحارالانوار، به این شبهه پاسخ گفته است.
| |
|
| |
|
| وی این پیش‌آمدها را موجب زیان به مقام امامان(ع) ندانسته و آنها را «خشم خدا بر مردم» معرفی کرده است. به باور او، ضرورتی ندارد که خدا پیوسته معجزه کند؛ زیرا اعجاز، تابع مصالح کلّی و اسرار بسیار ریز و مهمی است که ما نمی‌توانیم پی به موقعیت یا عدم موقعیت آن ببریم. وی، خود این را، نوعی امتحان و آزمایش برای مردم دانسته است. سپس رویدادهایی شبیه آتش‌سوزی سامرا را در دیگر اماکن مقدس مانند بارگاه حضرت محمد(ع) و کعبه برشمرده و به آن پرداخته است:
| | چنين پيشآمدى در حرم پيامبر (ص) ، در مدينه نيز اتفاق افتاد؛ شيخ فاضل و دانشمند بزرگ، يحيى بن سعيد، در كتاب خود بهنام «جامع الشرائع» مينويسد: |
|
| |
|
| *یحیی بن سعید، در کتاب خود جامع الشرائع، در رمضان ۶۵۴ق، از آتش گرفتن سقف‌های [[مسجدالنبی(ص)]] و منبر [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] خبر داده است. نویسنده کتاب عیون التواریخ، که از عالمان اهل سنت است، دلیل این آتش‌سوزی را شمعدانی دانسته، که یکی از خادمان در خزانه آویزان کرده و شعله آن به سقف رسیده است. تلاش مردم برای خاموش کردن آن سودی نداشته؛ در نتیجه، تمام سقف‌های مسجد سوخته، برخی از پایه‌ها خراب شده و گچ‌های دیوار ریخته است. سقف حجره پیامبر(ص) نیز سوخته و هرچه باقی بوده روی زمین ریخته است.
| | «در همين سال؛ يعنى ۶۵۴ هجرى، در ماه رمضان، منبر پيامبر و سقفهاى مسجد آتش گرفت. بعد منبرى ديگر ساختند.» |
|
| |
|
| *قرامطه، [[کعبه]] را ویران کردند و [[حجر الأسود]] را از آنجا برداشته و در [[مسجد کوفه]] نصب کردند.
| | صاحب «عيون التواريخ» كه از دانشمندان اهل سنت است، مى‌نويسد: |
|
| |
|
| مجلسی، پس از برشمردن این موارد، تاکید کرده معجزه‌ای که با قدرت غیر عادی از رویدادهای پیش‌گفته، پیش‌گیری کند دیده نشده است؛ البته او معتقد است معمولاً در چنین رخدادهایی، آثار خشم خدا بر مخالفین در آن نواحی، با فاصله زمانی کمی آشکار شده است؛ چنانچه در آتش‌سوزی سامرا نیز خشم خدا بر این گروه، آشکارا دیده شده است.<ref name=":0" />
| | «در سال ۶۵۴، شب جمعه، در ماه رمضان آتش‌سوزى در مسجد پيامبر (ص) در مدينه |
|
| |
|
| ===بازسازی===
| | اتفاق افتاد. ابتداى آتش از زاويۀ شمال غربى بود. يكى از خدمتكاران وارد خزانه شد و در دستش شمعدانى بود، آن را به محلى آويزان كرد، با سرعت آتش به سقف رسيد و پيوسته پيش ميرفت، با اينكه مردم بسيار كوشش در اطفاى حريق كردند. تمام سقف هاى مسجد سوخت و بعضى از پايه‌ها خراب شد و گچهاى ديوار ريخت. هنوز مردم بهخواب نرفته بودند. سقف حجرۀ پيامبر نيز سوخت وهرچه باقيمانده بود روى زمين ريخت و همانطور ماند، فردا صبح كه جمعه بود، مردم محل نماز را تغيير دادند.» |
| وقتی خبر آتش‌سوزی سامرا به سلطان حسین صفوی رسید، دستور داد ویرانی‌ها را با هزینه آن دولت، بازسازی کنند. چهار [[صندوق]] مجلّل و [[ضریح|ضریحی]] مشبک که آن را چون آسمان زیبا و درخشان توصیف کرده‌اند،<ref name=":0" /> در [[ایران|ایران]] ساخته شد و به دست چند تن از عالمان و مشاهیر، به سامرا ارسال شده و در مراسم باشکوهی بر قبور دو امام(ع)، نصب گردید.<ref>مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج1، ص374 و 380.</ref>
| | |
| | «قرامطه نيز كعبه را ويران كردند و حجر الأسود را از آنجا برداشته، در مسجد كوفه نصب كردند.» |
| | |
| | در تمام اين وقايع معجزه‌اى ظهور و بروز نكرد و فورى با قدرت غير عادى پيش‌گيرى نشد، ولى معمولاً در چنين وقايعى، آثار خشم خدا بر مخالفين دراين نواحى با فاصلۀ مختصرى آشكار گرديد؛ چنانچه در همين آتش‌سوزى خشم خدا بر اين گروه آشكارا ديده شد. |
| | |
| | وقتى جريان آتش‌سوزى سامرا به سلطان حسين صفوى رسيد، دستور داد خرابيها را به خرج آن دولت، بسيار عالى ترميم كنند و چهار صندوق مجلّل بسازند و ضريحى مشبك چون آسمان كه زيبا و درخشان است، ساختند.» |
| | |
| | <ref name=":0" /> |
|
| |
|
| ==پانوشت== | | ==پانوشت== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}}
| | |
| {{برگرفتگی | | {{برگرفتگی |
| | پیش از لینک = مقاله | | | پیش از لینک = مقاله |
| | منبع = حاشیه‌های «آتش سوزی سامرا» | | | منبع = حاشيه هاى «آتش سوزى سامرا» |
| | پس از لینک = محمد باقر پور امینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره اول، زمستان ۸۸، ص۵۷ | | | پس از لینک = محمد باقر پور امينى، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره اول، زمستان 88، ص57 |
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/929/1/51 | | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/929/1/51 |
| }} | | }} |
|
| |
| *'''بحار الأنوار'''، تحقیق و تصحیح جمعی از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
| |
| *'''البدایة والنهایة'''، ابوالفداء اسماعیل بن کثیر الدمشقی (ابن کثیر)، تحقیق علی شیری، دار احیاء التراث العربی، یروت، ۱۴۰۸ق. (۱۹۸۸م).
| |
| *'''الحوادث الجامعة والتجارب النافعة فی المائة السابعة'''، عبدالرزاق بن احمد (ابن الفوطی البغدادی)، دار الفکر الحدیث، بیروت، ۱۴۰۷ق.
| |
| *'''مآثر الکبراء فی تاریخ سامرا'''، ذبیح الله المحلاتی، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۶ق.
| |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
|
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
| [[رده:حرم عسکریین(ع)]]
| |
