در حال ویرایش ابوذر غفاری

ابوذر پس از غزوه [[غزوه احد|اُحُد]] یا [[غزوه خندق|خندق]]<ref>الطبقات، ج‌۴، ص‌۱۶۸؛ ج‌۳، ص‌۴۱۹؛ الاستیعاب، ج۱، ص۲۵۲.</ref> به [[مدینه]] رفت و چون سکونت‌گاهی نداشت، در مکانی به نام [[صفه|صفّه]] در قسمت شمالی [[مسجد النبی|مسجد پیامبر(ص)]] اقامت گزید.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۲۷۲.</ref> ذیل آیات ۲۷-۲۸ [[سوره کهف]] نقل شده که عده‌ای از همنشینی با [[صحابه]] تهیدست مانند ابوذر پرهیز می‌کردند و از پیامبر خواستند تا از فقیران دوری کند. اما این آیات، آن اصحاب تهیدست را کسانی دانست که هر صبح و شام [[خدا]] را خالصانه یاد می‌کنند و پیامبر را به همراهی با آنان فرمان داد و از پذیرش پیشنهاد اشراف بازداشت.<ref>جامع البیان، ج۱۵، ص۲۹۴؛ زاد المسیر، ج۳، ص۷۹.</ref> ابوذر در سال اول که [[پیمان برادری]] برقرار شد، در مدینه حضور نداشت<ref>الطبقات، ج‌۴، ص‌۱۷۰؛ ج۳، ص۴۱۹.</ref> ؛ اما کسانی مانند [[عبدالله بن‌ مسعود]]<ref>اعلام الوری، ج۱، ص۳۶۳؛ مناقب، ج‌۲، ص‌۲۲.</ref> ، [[هلال مولی مغیرة بن شعبه]]<ref>الآحاد و المثانی، ج۲، ص۹۲؛ تاریخ دمشق، ج۱۹، ص۴۱۷.</ref> ، [[سلمان فارسی|سلمان]]<ref>الکافی، ج۱، ص۴۰۱؛ ج۸، ص۱۶۲.</ref> و [[منذر بن عمرو]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۵۰۶؛ المنتظم، ج۳، ص۷۶.</ref> را برادر او یاد کرده‌اند. می‌توان حدس زد که پیامبر به صورت غیابی برای او، مانند [[جعفر بن ابی طالب|جعفر طیار]]، برادری برگزیده است.<ref>المنتظم، ج۳، ص۷۲؛ السیرة الحلبیه، ج۲، ص۲۹۳.</ref> برخی محققان با تکیه بر شواهد و ادله بر این باورند که پیمان برادری او با سلمان بوده است.<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۲۴۲-۲۴۴.</ref> او تا پایان حیات پیامبر(ص) با ایشان همراه بود.<ref>الاستیعاب، ج‌۱، ص‌۲۵۲.</ref> در شب زنده‌داری می‌کوشید. همگام با برخی مسلمانان، پس از نزول آیه ۱۷ [[سوره ذاریات]]: {کانُوا قَلِیلا مِنَ اللَّیلِ مَا یهْجَعُونَ} بر خود سخت می‌گرفت و از شدت خستگی با تکیه بر عصا نماز می‌گزارد و تنها اندکی از شب را به استراحت می‌پرداخت. با نزول آیه ۲۰ [[سوره مزمل|سوره مزمّل]] از عنایت خاص خداوند به آنان یاد گشت و برای استراحت بیشتر به آنان رخصت داده شد.<ref>تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۳۶؛ الدر المنثور، ج۹، ص۱۱۳؛ روح المعانی، ج۱۴، ص۹.</ref> به نقل [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، مقصود از {طَائِفَةٌ مِنَ الَّذِینَ مَعَک} (سوره مزمل، ۲۰) [[امام علی(ع)]] و ابوذر هستند که مانند پیامبر(ص) نزدیک به دو سوم یا یک نیمه و یا یک سوم شب را به بیداری و عبادت می‌گذراندند.<ref>شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۷؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۵.</ref>  

ابوذر در [[غزوه ذات الرقاع]] به سال چهارم قمری<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۰۳.</ref> ، [[غزوه بنی‌مصطلق|بنی‌مصطلق]] به سال ششم قمری<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۹.</ref> و [[عمرة القضاء]] به سال هفتم قمری<ref>مناقب، ج۱، ص۱۴۱.</ref> و بر پایه گزارشی، در [[فتح مکه]] و [[غزوه حنین]] به سال هشتم قمری<ref>مناقب، ج۱، ص۱۴۱.</ref> امامت جماعتِ [[مدینه]] و جانشینی پیامبر(ص) را بر عهده داشت. اما برخی او را پرچمدار بنی‌غفار در این دو جنگ دانسته‌اند.<ref>المغازی، ج‌۲، ص‌۸۱۹؛ ج‌۳، ص‌۸۹۶‌.</ref> ابوذر در [[غزوه تبوک]] به سال نهم قمری حضور داشت؛ ولی به سبب ضعف مرکب، با تأخیر و پیاده به حضور پیامبر(ص) رسید.<ref>المغازی، ج۳، ص۱۰۰۰؛ الطبقات، ج‌۲، ص‌۱۲۵.</ref> در این حال، پیامبر(ص) از زندگی و مرگ او در تنهایی یاد کرد و او را کسی دانست که تنها وارد [[بهشت]] خواهد شد.<ref>المستدرک، ج۳، ص۵۱؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۹۹؛ بحار الانوار، ج۲۲، ص۳۹۸.</ref>  

حاکم بودن جوّ عثمانی‌گری در دوران [[بنی‌امیه]] تا سده دوم باعث شد تا بسیاری از راویانِ وابسته به اکثریت حاکم، در تلاشی هماهنگ سخن تند ابوذر را موجب اخراج وی از [[مدینه]] و به مصلحت خود او و اصحاب و نیز دین بدانند و با همین رویکرد، اقامت ابوذر در ربذه را به خواست خود وی و اعتراضش به عثمان را نادرست جلوه دهند<ref>الکامل، ج‌۳، ص‌۱۱۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ق۲، ص۱۳۹.</ref> ؛ با این توجیه که او تنهایی را دوست می‌داشت و فقط برای گریز از اعرابی شدن که پیامبر(ص) آن را بد شمرده بود، به [[مدینه]] رفت و آمد داشت.<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۳۳۶‌.</ref> اما بیشتر مورخان، به استناد داده‌های تاریخی<ref>الطبقات، ج‌۴، ص‌۱۷۲؛ تاریخ یعقوبی، ج‌۲، ص‌۱۷۲.</ref> ، اقامت ابوذر در آن‌جا را ناچاری و طبق تصمیم عثمان دانسته، معتقدند برخلاف خواست ابوذر که می‌خواست به [[مکه]]، [[بصره]] یا [[شام]] برود، وی را به ربذه تبعید کردند. بدین روی، رفتار خشم‌آلود عثمان با صحابی بزرگ پیامبر(ص) را به نقد می‌کشند.<ref>مروج الذهب، ج‌۲، ص‌۳۷۶-۳۷۷؛ الشافی، ج۴، ص‌۲۹۳- ۲۹۴.</ref>  

ابوذر سرانجام در [[ربذه]]، از منزلگاه‌های کاروان‌های [[حج]] در طول تاریخ<ref>نک: الاخبار الطوال، ص۳۸۵؛ معجم البلدان، ج۳، ص۲۴؛ المنتظم، ج۱۱، ص۳۲۰.</ref> ، در تنهایی و سختی همان‌گونه که پیامبر(ص) خبر داده بود<ref>المغازی، ج‌۳، ص‌۱۰۰۱.</ref> ، در کنار همسر یا تنها دخترش به سال ۳۲ق درگذشت<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۳۵۴‌.</ref> و به دست کاروانی که از [[عراق]] می‌آمد و [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] و تنی چند از اصحاب آن ‌را همراهی می‌کردند<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۳۵۴‌.</ref> ، تجهیز شد. [[مالک اشتر]] بر او نماز گزارد<ref>رجال کشی، ج۱، ص۲۸۲.</ref> و وی را همان جا به خاک سپردند.<ref>المعجم الکبیر، ج‌۶، ص‌۱۲۶؛ تفسیر قمی، ج۱، ص۲۹۶؛ معجم البلدان، ج۳، ص۲۴.</ref> اکنون اثری از مدفن وی نیست.<ref>مجمع البحرین، ج۲، ص۱۳۱، «ربذ»؛ اعیان الشیعه، ج۴، ص۲۲۵.</ref> پیشتر مسجدی به نام ابوذر بوده که گویا قبرش همان جا قرار داشته است.<ref>المناسک، ص۳۲۷.</ref> [[زیارت]] وی در ربذه از مستحبات شمرده شده است.<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۲۲۲؛ ج۹۹، ص۲۷۹؛ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۱۰۳.</ref> از او نسلی نمانده است.<ref>جمهرة انساب العرب، ص‌۱۸۶.</ref>  

  | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9380/%d8%a7%d8%a8%d9%88%d8%b0%d8%b1-%d8%ba%d9%81%d8%a7%d8%b1%d9%8a

[[رده:اصحاب امام علی(ع)]]