در حال ویرایش ابوساج

{{جعبه اطلاعات اشخاص
|عنوان = ابوساج
|تصویر =
|توضیح تصویر =
|نام کامل = دیوداد بن دیودست
|کنیه = ابوساج
|لقب =
|نسب = ایرانی
|زادروز =
|کشور تولد = [[ایران]]
|شهر تولد =
|محل زندگی = ایران، [[عراق]]
|مهاجر/انصار =
|نام همسر =
|فرزندان =
|خویشاوندان سرشناس = [[ابوالمسافر بن محمد بن ابوساج]]، [[یوسف بن ابوساج]]
|دین = [[اسلام]]
|مذهب =
|شغل = حاکم ایران
|منصب = راهداری مسیر حج از کوفه
|تاریخ درگذشت = 266ه.ق
|شهر درگذشت =
|کشور درگذشت =
|آرامگاه =

|زمان اسلام آوردن =
|نحوه اسلام آوردن =
|حضور در جنگ‌ها =
|هجرت به =
|دلیل شهرت = سرسلسله حکومت [[بنی‌ساج]]
|نقش‌های برجسته = حاکم ایران، راهدار مسیر حج و سرسلسله حکومت [[بنی‌ساج]]
|دیگر فعالیت‌ها =

|نام زیارتگاه =
|سمت =
|خدمت =
|محل اقدام =
|سفر =
|نوشته‌ها =
|موقوفات =
|بناهای ساخته شده =
|مقام علمی =

|پس از =
|پیش از =

|اساتید =
|شاگردان =
|تالیفات =
|وبگاه رسمی =
|امضا =
}}
'''ابوساج''' دیوداد بن دیودست (درگذشت 266) پایه‌گذار حکومت [[بنی‌ساج]] ـ سلسله‌ای از امیران ایرانی ـ بود. ارتباط ساجیان با [[حجاز]] و عهده‌داری مناصبی همانند منصب عمل الحرمینی از آن‌جا آغاز شد که [[متوکل عباسی]] به‌سبب خدمات ابوساج، در سال 244ق او را به راهداری مکه از مسیر کوفه مامور کرد.

ابوساج برای ایجاد امنیت در راه‌ها، سیاست‌هایی اجرایی کرد از جمله: استقرار نیروی کافی در مناطق مختلف، سامان دادن دسته‌های ویژه کوچک برای بازرسی راه‌ها و منزلگاه‌ها، شناسایی و جلب گروه‌های مشکوک و نبرد با راهزنان و کسانی که موجب ناامنی راه‌ها می‌شدند.
==نسب‌شناسی==
خاستگاه اولیه [[ساجیان]] (بنی ساج) آسیای میانه و به طور دقیق ماوراء النهر بود.<ref>ابن حوقل، 1938، ج2، ص506.</ref> برخی محققان اصالتا آنان را سُغدی و برخی دیگر از فرغانی‌های<ref>نک: پیگولوسکایا، 1348، ص443.</ref> ماوراء النهر دانسته‌اند. نسبت ساجی ناشی از سکونت آنان در خانه‌‌هایی از نی مانند کپرنشینان امروزی است.<ref>ابن مسکویه، 1379، ج5، ص179، «پاورقی». </ref> ساجیان با مسلمان شدن و راه یافتن به دستگاه [[خلافت عباسی]] و جلب توجه خلفای عباسی به مقاماتی دست یافتند.<ref>ابن مسکویه، 1379، ج5، ص9، «مقدمه». </ref>
 

ابوساج سرسلسله این خاندان ماموریت‌هایی را از سوی برخی خلفای عباسی عهده‌دار شد. ساجیان به دنبال خدماتشان به‌دستگاه خلافت عباسی، از سال 276 تا 319ق. و بنا به قول دیگر از سال 279 تا 317ق. در آذربایجان، اَران و گاه ارمنستان و حدود ری حکومت کردند.<ref>پیگولوسکایا، 1348، ص442.</ref> آنان هرچند به طور اسمی تابع و مطیع دستگاه خلافت بودند، اما آنها را می‌توان از قدرتمندترین سلسله‌های ایرانی به‌شمار آورد که در مقابل خلفا علم استقلال برافراشتند.<ref>بنگرید: قدیانی، 1380، ج1، ص439.</ref>
==نگهبانی از مسیر راه‌ حج==
دیوداد پسر دیودست، مشهور به ابوساج (درگذشت 266) از دیگر ایرانیانی بود که در [[حرمین شریفین]] صاحب منصب شد. به سال 242ق. خلیفه [[متوکل عباسی|متوکل]]، او را به راهداری [[مکه]] گماشت.<ref>طبری، 1967، ج9، ص210، 353.</ref> ارتباط ساجیان با [[حجاز]] و عهده‌داری مناصبی همانند منصب عمل الحرمینی از آن‌جا آغاز شد که متوکل عباسی (حک: 232-247ق.) به سبب خدمات ابوساج، در سال 244ق او را به بازرسی راه مکه از مسیر کوفه مامور کرد.<ref>طبری، 1967، ج9، ص210؛ ابن اثیر، 1407، ج7، ص86.</ref>

[[منزلگاه فید]] (منزل 15 از 31منزل) از این‌رو که تقریبا در وسط این راه قرار گرفته بود، به‌سبب داشتن موقعیت مناسب نظامی، بازار و امکانات رفاهی برای حاجیان، به‌عنوان مرکزیتی برای راهداران انتخاب شده بود. حاجیان وسایل و کالاهاشان را در این شهر به امانت می‌گذاشتند.<ref>نک: ابن رسته، 1892، ص174-182؛ بکر، 1981، ص31.</ref> ابوساج در سال 251ق در [[قصر ابن هبیره]] در 12 فرسخی بغداد که تختگاه راهداران محسوب می‌شد مستقر شد<ref>ابن فقیه، 1349، ص145؛ آل خلیفه، 1425، ص649-651.</ref> و با سپاه زیر نظرش به مراقبت و نگهبانی از مسیر طولانی راه‌ حج یاد شده مشغول گردید.
==اقدامات ابوساج برای راه حج==
وی در مدت ماموریتش بر راه کوفه تا حجاز، سیاست‌های اجرایی ویژه به‌کار بست که عبارتند از:

استقرار نیروی کافی در مناطق مختلف به‌همراه فرمانده.

تشکیل دسته‌های نظامی سواره و پیاده برای بررسی قلمرو و موقعیت راه‌ها و دور کردن راهزنان.<ref>نک: طبری، 1967، ج9، ص353. ؛ ابن مسکویه، 1379، ج4، ص347-349.</ref>

جلب گروه‌های مشکوک برای مراقبت بهتر از مسیر حج.<ref>ابن اثیر، 1407، ج7، ص168.</ref>

نبرد با راهزنان و کسانی که موجب ناامنی راه‌ها می‌شدند.<ref>طبری، 1967، ج9، ص327-333؛ ابن مسکویه، 13779، ج4، ص353، 343؛ ابن اثیر، 1407، ج7، ص157 و 168.</ref>
==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{برگرفتگی

|پیش از لینک = کتاب

|منبع = پژوهشنامه حج، شماره ۲، سيدمحمود ساماني،

|پس از لینک = بخش «ابوساج»، ص10-12،

| لینک = http://journal.hzrc.ac.ir/article_33295.html

}}
*'''تاريخ طبري (تاريخ الامم والملوك)'''، طبري، محمد بن جرير (1967م.)، به كوشش محمد ابوالفضل، بيروت، دار احياء التراث العربي.
*'''صورة الارض'''، ابن حوقل، محمد بن حوقل(1938م.)، بيروت، دار صادر.
*'''تاريخ ايران از دوران باستان تا پايان سده هيجدهم'''، پ‍ي‍گ‍ول‍وس‍ک‍اي‍ا، ن‍ي‍ن‍اوي‍ک‍ت‍ورون‍ا (1348ش.)، ترجمه کريم کشاورز، مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي، تهران.
*'''تجارب الامم و تعاقب الهمم'''، ابن مسکويه، احمد بن محمد (1379ق.)، به كوشش ابوالقاسم امامي، تهران، سروش.
*'''فرهنگ جامع تاريخ ايران'''، قدياني، عباس(1380)، تهران، آرون.
*'''الکامل في التاريخ'''، ابن اثير جزري، علي بن محمد(1407ق.)، به کوشش عبدالله قاضي، بيروت، دار الکتب العلميه.
*'''الاعلاق النفيسة'''، ابن رسته، احمد بن عمر (1892م.)، بيروت، دار صادر.
*'''الملامح الجغرافية لدروب الحجيج'''، بکر، سيدعبدالمجيد (1981م.)، جده، تهامه.
*'''البلدان'''، ابن فقيه، احمد بن محمد (1349ش.)، بى جا، انتشارات بنياد فرهنگ ايران.
*'''امراء الکوفه و حکامها'''، آل خليفه، محمد علي(1425ق.)، به کوشش ياسين صلواتي، تهران، مؤسسة الصادق.
{{پایان}}

[[رده:حاکمان ایران]]
[[رده:کارگزاران حکومت عباسی]]
[[رده:افراد تاثیرگذار بر حج]]