در حال ویرایش ابوطالب
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| کنیه = ابوطالب | | کنیه = ابوطالب | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| زادروز/زادگاه = حدود ۸۰ سال قبل از | | زادروز/زادگاه = حدود ۸۰ سال قبل از هجرت در مکه | ||
| محل زندگی = مکه | | محل زندگی = مکه | ||
| مهاجر/انصار = | | مهاجر/انصار = | ||
| نسب/قبیله = قریش | | نسب/قبیله = قریش | ||
| خویشاوندان سرشناس = [[عبدالمطلب]] • [[حضرت محمد (ص | | خویشاوندان سرشناس = [[عبدالمطلب]] • [[حضرت محمد (ص)]] | ||
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = سال دهم | | تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = سال دهم بعثت در مکه | ||
| نحوه درگذشت/شهادت = | | نحوه درگذشت/شهادت = | ||
| مدفن = قبرستان [[جنة المعلاة]] | | مدفن = قبرستان [[جنة المعلاة]] | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| آثار = دیوان ابوطالب | | آثار = دیوان ابوطالب | ||
}} | }} | ||
'''ابوطالب، عبدمناف بن عبدالمطلب'''، پدر [[امام علی(ع)]]، عمو و حامی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] است. ابوطالب پس از پدرش عبدالمطلب به مقام [[سقایت]] حاجیان مکه رسید. وی سرپرستی پیامبر را از هشت سالگی بر عهده گرفت و تا پایان عمر از وی حمایت کرد. | '''ابوطالب، عبدمناف بن عبدالمطلب'''، پدر [[امام علی(ع)]]، عمو و حامی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] است. ابوطالب پس از پدرش عبدالمطلب به مقام [[سقایت]] حاجیان مکه را رسید. وی سرپرستی پیامبر را از هشت سالگی بر عهده گرفت و تا پایان عمر از وی حمایت کرد. | ||
به دلیل بزرگ‌منشی، درایت و نفوذ کلامش در میان قبایل، هنگام | به دلیل بزرگ‌منشی، درایت و نفوذ کلامش در میان قبایل، هنگام اختلافات او را داور قرار می‌دادند. او را بانی سنت سوگند در شهادت‌دادن برای اولیای دم دانسته‌اند که در [[اسلام]] نیز ادامه یافت. ابوطالب از شاعران برجسته زمان خود بود و شعری که با نام قصیده لامیه در حمایت از پیامبر اسلام(ص) در ماجرای حصر در [[شعب ابی‌طالب]] سروده است مشهور است. | ||
پس از دعوت علنی [[پیامبر(ص)]] به اسلام، ابوطالب همواره از پیامبر در مقابل فشار [[قریش]] که خواستار مقابله با پیامبر و یا تسلیم کردن او بودند، ایستادگی کرد. وی در دوران سه ساله محاصره اقتصادی مسلمانان اموال خود انفاق کرد. | پس از دعوت علنی [[پیامبر(ص)]] به اسلام، ابوطالب همواره از پیامبر در مقابل فشار [[قریش]] که خواستار مقابله با پیامبر و یا تسلیم کردن او بودند، ایستادگی کرد. وی در دوران سه ساله محاصره اقتصادی مسلمانان اموال خود انفاق کرد. | ||
[[شیعه|شیعیان]] و برخی از عالمان [[اهل‌سنت]] برپایه روایت‌های [[اهل بیت(ع)]] و برخی شواهد، او را مؤمن می‌دانند و برای | [[شیعه|شیعیان]] و برخی از عالمان [[اهل‌سنت]] برپایه روایت‌های [[اهل بیت(ع)]] و برخی شواهد، او را مؤمن می‌دانند و در این زمینه کتاب‌هایی نگاشته شده است. | ||
ابوطالب در سال دهم بعثت از دنیا رفت و در قبرستان [[جنة المعلاة]] به خاک سپرده شد، پیامبر دستور داد او را [[غسل میت|غسل]] دهند و برای او [[استغفار]] نمود. | |||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
عبدمناف بن عبدالمطَّلب بن هاشم<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱؛ الطبقات، خلیفه، ص۳۰؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱.</ref> که با کنیه‌اش ابوطالب مشهور است.<ref>عمدة الطالب، ص۲۰؛ الاصابه، ج۷، ص۱۹۶.</ref> برخی مورخان ولادت او را بیش از ۸۰ سال قبل از [[هجرت]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> پدرش [[عبدالمطلب]] بزرگ [[مکه]] و رئیس [[قریش]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۲.</ref> و مادرش فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران از قبیله [[بنی‌مخزوم]] بود.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۹۲؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | عبدمناف بن عبدالمطَّلب بن هاشم<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱؛ الطبقات، خلیفه، ص۳۰؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱.</ref> که با کنیه‌اش ابوطالب مشهور است.<ref>عمدة الطالب، ص۲۰؛ الاصابه، ج۷، ص۱۹۶.</ref> برخی مورخان ولادت او را بیش از ۸۰ سال قبل از [[هجرت]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> پدرش [[عبدالمطلب]] بزرگ [[مکه]] و رئیس [[قریش]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۲.</ref> و مادرش فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران از قبیله [[بنی‌مخزوم]] بود.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۹۲؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | ||
=== همسر و فرزندان === | === همسر و فرزندان === | ||
مورخان برای ابوطالب از همسرش، [[فاطمه بنت اسد]]،<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۲؛ ج۸، ص۴۸؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۴.</ref> چهار پسر و سه دختر نام برده‌اند. پسران او [[طالب بن ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]، [[جعفر بن ابی‌طالب|جعفر]] و [[امام | مورخان برای ابوطالب از همسرش، [[فاطمه بنت اسد]]،<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۲؛ ج۸، ص۴۸؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۴.</ref> چهار پسر و سه دختر نام برده‌اند. پسران او [[طالب بن ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]، [[جعفر بن ابی‌طالب|جعفر]] و [[امام علی(ع)]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۲؛ ج۸، ص۵۱؛ مقاتل الطالبیین، ص۳.</ref> و دخترانش ام‌هانی،<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۲؛ ج۸، ص۱۵۱.</ref> جُمانه و رَیطه،<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۲؛ ج۸، ص۴۸.</ref> نام داشتند. برخی گفته‌اند که او از همسری دیگر بنام عَلّه نیز پسری به نام طُلَیق داشته است.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۲؛ ج۸، ص۴۸.</ref> | ||
=== سقایت === | === سقایت === | ||
میزبانی و پذیرایی از حاجیان ([[سقایت]] و [[رفادت]]) در [[مکه|شهر مکه]]، از عوامل مؤثر نفوذ اجتماعی و سیاسی قریش در حجاز شمرده می‌شد. این منصب را هاشم بن عبدمناف بر عهده داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۶۴.</ref> پس از هاشم، فرزندش [[عبدالمطلب]] میزبانی حاجیان را بر عهده داشت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۰۹؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳.</ref> برای سه سال ابوطالب عهده‌دار رفادت و سقایت شد. به گفته مورخان وی توان اقتصادی ادامه این کار را نداشت، از این رو، آن را به برادرش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] واگذار کرد.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۶۴.</ref> | |||
ابوطالب پس از | ابوطالب پس از آسیب دیدن [[کعبه]] توسط سیل، عهده‌دار تعمیر آن شد و دستور داد تا از مالی پاکیزه در بازسازی بنای کعبه استفاده کنند. [[پیامبر(ص)]] در این زمان ۲۵ سال داشت و اختلاف بر سر نصب [[حجرالاسود]] در همین ماجرا رخ داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹.</ref> | ||
=== جایگاه اجتماعی === | === جایگاه اجتماعی === | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۷: | ||
=== خصوصیات === | === خصوصیات === | ||
ابوطالب به سخاوت شهرت داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی همچنین شاعری توانا و برجسته بود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۲۱۹.</ref> اشعار او در سده‌های نخستین اسلامی مورد توجه و استناد شاعران و ادیبان معروف بوده است.<ref>الکتاب، ج۳، ص۲۶۰-۲۶۱؛ البیان و التبیین، ج۳، ص۳۰.</ref> | ابوطالب به سخاوت شهرت داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی همچنین شاعری توانا و برجسته بود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۲۱۹.</ref> اشعار او در سده‌های نخستین اسلامی مورد توجه و استناد شاعران و ادیبان معروف بوده است.<ref>الکتاب، ج۳، ص۲۶۰-۲۶۱؛ البیان و التبیین، ج۳، ص۳۰.</ref> وی در حمایت و پشتیبانی از پیامبر اسلام(ص) شعری سرود که به [[قصیده لامیه]] شهرت یافت.<ref>ایمان ابی طالب، مفید، ص۱۸.</ref> اشعار ابوطالب، توسط ابوهِفّان مهزمی (قرن سوم قمری) تحت عنوان دیوان ابوطالب گردآوری شده است.<ref>دیوان ابی‌طالب، ۲۰۰۳م، ص۳۷ و۴۶.</ref> | ||
=== درگذشت === | === درگذشت === | ||
ابوطالب در ماه [[ذی قعده|ذی‌القعده]] یا نیمه ماه [[شوال]] سال دهم [[بعثت]]، در ۸۶ سالگی و بر پایه گزارشی، ۹۰ سالگی وفات یافت<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۵.</ref> و مانند پدرش [[عبدالمطلب]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در قبرستان [[جنة المعلاة]] واقع در مکه به خاک سپرده شد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> [[پیامبر(ص)]] آن سال را که با وفات ابوطالب و همسرش [[خدیجه]] همراه بود، «[[عام الحزن]]» (سالِ اندوه) نامید.<ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.</ref> با وفات او فشارها بر مسلمانان افزایش یافت.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۸-۶۹؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> قبرستانی که وی را در آن به خاک سپرده‌اند، نزد ایرانیان به «[[قبرستان ابوطالب]]» مشهور است. | ابوطالب در ماه [[ذی قعده|ذی‌القعده]] یا نیمه ماه [[شوال]] سال دهم [[بعثت]]، در ۸۶ سالگی و بر پایه گزارشی، ۹۰ سالگی وفات یافت<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۵.</ref> و مانند پدرش [[عبدالمطلب]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در قبرستان [[جنة المعلاة]] واقع در مکه به خاک سپرده شد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> [[پیامبر(ص)]] آن سال را که با وفات ابوطالب و همسرش [[خدیجه]] همراه بود، «[[عام الحزن]]» (سالِ اندوه) نامید.<ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.</ref> با وفات او فشارها بر مسلمانان افزایش یافت.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۸-۶۹؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> قبرستانی که وی را در آن به خاک سپرده‌اند، نزد ایرانیان به «[[قبرستان ابوطالب]]» مشهور است. | ||
==سرپرستی پیامبر== | ==سرپرستی پیامبر== | ||
ابوطالب پس از مرگ پدرش [[عبدالمطلب|عبدالمطَّلِب]] به وصیت وی، سرپرستی [[پیامبر(ص)]] را که هشت | ابوطالب پس از مرگ پدرش [[عبدالمطلب|عبدالمطَّلِب]] به وصیت وی، سرپرستی [[پیامبر(ص)]] را که هشت سال بیشتر نداشت، عهده‌دار شد.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۱۸؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۲۲.</ref> گزارش شده که ابوطالب بیش از فرزندانش به او محبت می‌کرد، بهترین غذا را برایش فراهم می‌ساخت و بسترش را در کنار بستر خود قرار می‌داد و می‌کوشید همواره او را همراه خود داشته باشد.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در سفرهای تجاری نیز او را با خود می‌برد. ملاقات [[بحیرا|بحیرای راهب]] با پیامبر(ص) و توصیه راهب به ابوطالب درباره وی، در یکی از همین سفرها گزارش شده است.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> | ||
ابوطالب همکاری تجاری با [[خدیجه]] را به محمد(ص) توصیه کرد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> و سپس از سوی وی به خواستگاری خدیجه رفت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۰.</ref> برخی گفته‌اند که خطبه عقد را نیز او خواند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۳۴۱؛ الروض الانف، ج۲، ص۲۳۸؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۷۰.</ref> | ابوطالب همکاری تجاری با [[خدیجه]] را به محمد(ص) توصیه کرد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> و سپس از سوی وی به خواستگاری خدیجه رفت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۰.</ref> برخی گفته‌اند که خطبه عقد را نیز او خواند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۳۴۱؛ الروض الانف، ج۲، ص۲۳۸؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۷۰.</ref> | ||
==حمایت از پیامبر== | ==حمایت از پیامبر== | ||
پس از دعوت آشکار [[پیامبر(ص)]] به اسلام، فشار [[قریش]] بر ابوطالب افزایش یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در [[یوم الانذار]] که دعوت‌شدگان بیشتر از [[بنی‌هاشم]] بودند، برخی از اعضای هاشمی مانند [[ابولهب]] وی را شماتت کردند. وقتی در همین جلسه پیامبر(ص) [[امام علی(ع)]] را برادر، وصی و خلیفه خود خواند، گروهی با تمسخر به ابوطالب گفتند: به تو فرمان داد که از فرزندت اطاعت کنی!<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳.</ref> | پس از دعوت آشکار [[پیامبر(ص)]] به اسلام، فشار [[قریش]] بر ابوطالب افزایش یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در [[یوم الانذار]] که دعوت‌شدگان بیشتر از [[بنی‌هاشم]] بودند، برخی از اعضای برجسته هاشمی مانند [[ابولهب]] وی را شماتت کردند. وقتی در همین جلسه پیامبر(ص) [[امام علی(ع)]] را برادر، وصی و خلیفه خود خواند، گروهی با تمسخر به ابوطالب گفتند: به تو فرمان داد که از فرزندت اطاعت کنی!<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳.</ref> | ||
بنابر گزارش‌های تاریخی بزرگان قریش سه بار نزد ابوطالب آمدند و از وی خواستند یا مانع دعوت پیامبر شود یا | بنابر گزارش‌های تاریخی بزرگان قریش سه بار نزد ابوطالب آمدند و از وی خواستند یا مانع دعوت پیامبر شود یا پیامبر را به قریش تسلیم کند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱.</ref> | ||
وی در برابر قریش کوشید آنان را مجاب سازد و نیز پیامبر(ص) را از خطرهای دعوتش آگاه کند.<ref name=":0">السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> مشرکان قریش حتی به ابوطالب پیشنهاد کردند تا محمد(ص) را با [[عمارة بن ولید مخزومی]] که جوانی زیبا و باذکاوت بود، مبادله کند.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> وی در برابر این پیشنهاد، سخت برآشفت و آنان را با سرودن شعری مؤاخذه<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳.</ref> و بر پایه گزارشی، به قتل تهدید کرد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ نک: تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> | وی در برابر قریش کوشید آنان را مجاب سازد و نیز پیامبر(ص) را از خطرهای دعوتش آگاه کند.<ref name=":0">السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> مشرکان قریش حتی به ابوطالب پیشنهاد کردند تا محمد(ص) را با [[عمارة بن ولید مخزومی]] که جوانی زیبا و باذکاوت بود، مبادله کند.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> وی در برابر این پیشنهاد، سخت برآشفت و آنان را با سرودن شعری مؤاخذه<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳.</ref> و بر پایه گزارشی، به قتل تهدید کرد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ نک: تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۵: | ||
| نویسنده = سیدعلی‌رضا واسعی | | نویسنده = سیدعلی‌رضا واسعی | ||
}} | }} | ||
*'''آینه پژوهش (مجله)''': قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. | *'''آینه پژوهش (مجله)''': قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. | ||
*'''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | *'''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۵: | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
[[رده:بنی‌هاشم]] | [[رده:بنی‌هاشم]] | ||
[[رده:صحابه]] | [[رده:صحابه]] | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۴: | ||
[[رده:مدفونان در مکه]] | [[رده:مدفونان در مکه]] | ||
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]] | [[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]] | ||