در حال ویرایش اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر''' کتابی است در آداب و احکام زیارت مرقد نبوی(ص) نوشته ابوالیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب بن عساکر دمشقی شافعی (۶۱۴-۶۸۶ق.)<ref>ملء العیبه، ص۱۴۵؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۲.</ref> | |||
'''اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر''' کتابی است در آداب و احکام زیارت | |||
این کتاب که نامش به معنای «ارمغانی برای زائر و هدیه‌ای از مقیم مدینه به مسافر آن» است، درباره آداب و احکام زیارت مرقد نبوی(ص) نگاشته شده و راهنمای سفرهای زیارتی به مدینه و در بر دارنده تشویق زائران به اعمال و مستحبات این شهر مقدس است. | این کتاب که نامش به معنای «ارمغانی برای زائر و هدیه‌ای از مقیم مدینه به مسافر آن» است، درباره آداب و احکام زیارت مرقد نبوی(ص) نگاشته شده و راهنمای سفرهای زیارتی به مدینه و در بر دارنده تشویق زائران به اعمال و مستحبات این شهر مقدس است. | ||
| خط ۳۳: | خط ۵: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|ابن عساکر}} | {{اصلی|ابن عساکر}} | ||
عبدالصمد بن عبدالوهاب بن عساکر دمشقی شافعی، معروف به ابن عساکر، | امین الدین ابوالیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب بن ابی‌البرکات بن حسن بن عساکر دمشقی شافعی، معروف به ابن عساکر، در دمشق زاده شد.<ref>الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳؛ شذرات الذهب، ج۵، ص۳۹۵-۳۹۶.</ref> وی از عموزادگان ابن عساکر، صاحب تاریخ دمشق، است.<ref>وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۰۹؛ البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۶۱.</ref> آموختن فقه و روایت را نزد ابن قدامه مقدسی (م.۶۲۰ق.)، مجد الدین قزوینی (م.۶۲۲ق.)، ابوالقاسم صرصری (م.۶۲۶ق.) و جدش ابوالبرکات بن عساکر (م.۶۲۷ق.) آغاز کرد.<ref>الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳.</ref> در ۲۰ سالگی عازم بغداد شد و از استادان نامی آن دیار بهره برد و در سال ۶۴۱ق. از ابن نجار (م.۶۴۳ق.) اجازه روایت الدرة الثمینة فی اخبار المدینه را گرفت. (ص۴۶-۴۷) در سال ۶۳۵ق. برای حج از بغداد راهی حجاز شد و از آنجا به شام بازگشت و از دانشمندان بزرگ دمشق، حمات، حلب، و حِمْص همچون ابوالوفاء (م.۶۴۱ق.) (نک: ص۱۷۵)، علم‌الدین سخاوی (م.۶۴۳ق.) (نک: ص۱۷۵) و شمس‌الدین دمشقی (م.۶۴۸ق.) (ص۶۷) بهره‌گرفت. بار دیگر به بغداد رفت و از آنجا به مصر سفر کرد. | ||
== اهمیت == | در مدت اقامتش در مصر، در نبرد صلیبی هفتم معروف به دمیاط شرکت کرد و مجروح شد.<ref>ملء العیبه، ص۲۱۳-۲۱۹.</ref> پس از نبرد به سال۶۴۸ق. به حجاز سفر کرد و باقی عمرخود را نزدیک ۴۰ سال در مکه و مدینه گذراند.<ref>العبر، ج۳، ص۳۶۲؛ شذرات الذهب، ج۵، ص۳۹۶.</ref> از احوال شخصی او گزارشی دیگر در دست نیست.<ref>الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۳-۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۲-۴۳۳.</ref> وی در این کتاب از ۶۵ تن روایت کرده که از ۱۸ تن آنان اجازه گزارش حدیث دارد. (ص۲۶-۳۷، «مقدمه») | ||
اتحاف الزائر از مهم‌ترین و نخستین کتاب‌های زیارتی مناسکی است که در آن شیوه‌ای نو برای راهنمایی زائران به کار رفته است. کتاب‌های پسین در موضوع مکه و مدینه مانند [[التعریف بما آنست الهجره]]<ref>التعریف، ص۱۰، ۱۷، ۲۰، ۲۲.</ref> و [[تحقیق النصره]]<ref>تحقیق النصره، ص۲۶-۲۷، ۹۴، ۱۰۱، ۱۰۳-۱۰۴، ۱۱۱.</ref> و [[وفاء الوفاء]]<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۹۴؛ ج۲، ص۱۰۷، ۱۱۸، ۱۲۹، ۲۹۸، ۳۰۹.</ref> به این کتاب استناد کرده‌اند. اصرار راویان پرشمار برای گرفتن اجازه از ابن عساکر و حتی شاگردان او برای روایت این کتاب، گویای منزلت آن نزد محدثان است.<ref>التحفة اللطیفه، ج۴، ص۳۶۲؛ ج۵، ص۱۰۲، ۵۳۸-۵۳۹.</ref> | |||
ابن عساکر نزد مردم مصر، یمن و شام محبوبیت داشت و حکمرانان این سرزمین‌ها از او دعوت کردند؛ اما درخواست آنان را نپذیرفت و حجاز را ترک نکرد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۵۸؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۴؛ عقد الجمان، ص۳۶۷.</ref> او مدرّس علوم دینی بود و وصف مجالس فراوان درسش که در کتاب ملء العیبه آمده، نشان از توفیق او در تدریس و شاگردپروری دارد.<ref>ملء العیبه، ص۱۴۷، ۱۹۳.</ref> محمد بن احمد مطری، نویسنده التعریف بما آنست الهجره، کتابی مستقل در موضوع مدینه، از شاگردان اوست.<ref>التعریف، ص۱۰؛ التحفة اللطیفه، ج۴، ص۳۶۲.</ref> | |||
نگاشته‌های ابن عساکر فراوان است؛ از جمله حاشیه بر الدرة الثمینه<ref>التعریف، ص۵۶.</ref> و غزوة دمیاط.<ref>العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۴؛ التاریخ و المورخون، ص۵۱.</ref> او در سال ۶۸۶ق.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۵۸؛ العبر، ج۳، ص۳۶۲؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳.</ref> یا ۶۸۷ق.<ref>الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ السلوک، ج۲، ص۲۰۹.</ref> درگذشت و در بقیع پشت قبة العباس به خاک سپرده شد.<ref>العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳؛ التحفة اللطیفه، ج۵، ص۳۶۲-۳۶۳.</ref> | |||
== اهمیت کتاب == | |||
اتحاف الزائر از مهم‌ترین و نخستین کتاب‌های زیارتی مناسکی است که در آن شیوه‌ای نو برای راهنمایی زائران به کار رفته است. کتاب‌های پسین در موضوع مکه و مدینه مانند [[التعریف بما آنست الهجره]]<ref>التعریف، ص۱۰، ۱۷، ۲۰، ۲۲.</ref> و [[تحقیق النصره]]<ref>تحقیق النصره، ص۲۶-۲۷، ۹۴، ۱۰۱، ۱۰۳-۱۰۴، ۱۱۱.</ref> و [[وفاء الوفاء]]<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۹۴؛ ج۲، ص۱۰۷، ۱۱۸، ۱۲۹، ۲۹۸، ۳۰۹.</ref> به این کتاب استناد کرده‌اند. اصرار راویان پرشمار برای گرفتن اجازه از ابن عساکر و حتی شاگردان او برای روایت این کتاب، گویای منزلت آن نزد محدثان است.<ref>التحفة اللطیفه، ج۴، ص۳۶۲؛ ج۵، ص۱۰۲، ۵۳۸-۵۳۹.</ref> | |||
ابن عساکر دقتی فراوان در گزارش اسناد حدیث‌ها داشته است. برخی منابع وی [[صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم]]، [[جامع ترمذی]]، مسند طیالسی، [[اخبار المدینه ابن زباله]] و [[الدرة الثمینه]] هستند. او سلسله سند را کامل یاد می‌کند و درباره راوی و نام او (ص۸۶)، مفاهیم و اصطلاحات حدیث (ص۸۴) و نکات لغوی و نحوی آن (ص۲۷، ۹۷، ۹۹، ۱۴۱، ۱۵۰، ۱۸۵، ۱۹۹) مباحثی پیش می‌کشد. او از تکرار حدیث پروا ندارد و حدیث‌های دارای مضمون واحد را با سندهای مختلف یاد می‌کند. (۱۵۹-۱۶۵) | ابن عساکر دقتی فراوان در گزارش اسناد حدیث‌ها داشته است. برخی منابع وی [[صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم]]، [[جامع ترمذی]]، مسند طیالسی، [[اخبار المدینه ابن زباله]] و [[الدرة الثمینه]] هستند. او سلسله سند را کامل یاد می‌کند و درباره راوی و نام او (ص۸۶)، مفاهیم و اصطلاحات حدیث (ص۸۴) و نکات لغوی و نحوی آن (ص۲۷، ۹۷، ۹۹، ۱۴۱، ۱۵۰، ۱۸۵، ۱۹۹) مباحثی پیش می‌کشد. او از تکرار حدیث پروا ندارد و حدیث‌های دارای مضمون واحد را با سندهای مختلف یاد می‌کند. (۱۵۹-۱۶۵) | ||
== | == محتوای کتاب == | ||
کتاب را می‌توان به دو بخش قسمت کرد: | کتاب را می‌توان به دو بخش قسمت کرد: | ||
=== زیارت و آداب و احکام آن === | === زیارت و آداب و احکام آن === | ||
این بخش با موضوعات و مباحثی در تشویق و ترغیب خواننده به زیارت [[مدینه]] و [[مسجدالنبی]] آغاز می‌شود؛ مانند [[شفاعت]] پیامبر گرامی(ص) برای [[زیارت|زائران]] قبر ایشان (ص۷-۲۱)، فضیلت سفر فقط برای سه مسجد ([[مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]] و [[مسجد الاقصی]]) (ص۲۳-۲۷) و فضیلت نماز در مسجدالنبی(ص). (ص۳۰-۳۸) سپس اعمال، مناسک و آداب زیارت مرقد نبوی را از نیت تا وداع، گام به گام همراه مستندات روایی آورده است. او بر استجابت دعا، طلب شفاعت و پذیرش توبه در مسجدالنبی(ص) تأکید دارد. (ص۵۷-۶۱) [[صلوات]] بر [[پیامبر(ص)]]، تلاوت [[قرآن]] و حمد و شکر خداوند از اعمالی هستند که در جای جای کتاب بر آنها تأکید رفته است. وی در کنار یادکرد آداب و سنن زیارت، به اموری می‌پردازد که آنها را [[بدعت]] می‌داند و نیز از مکروهات و محرّمات زیارت سخن می‌گوید. (برای نمونه: ص۶۶، ۶۹-۷۰) | این بخش با موضوعات و مباحثی در تشویق و ترغیب خواننده به زیارت [[مدینه]] و [[مسجدالنبی]] آغاز می‌شود؛ مانند [[شفاعت]] پیامبر گرامی(ص) برای [[زیارت|زائران]] قبر ایشان (ص۷-۲۱)، فضیلت سفر فقط برای سه مسجد ([[مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]] و [[مسجد الاقصی]]) (ص۲۳-۲۷) و فضیلت نماز در مسجدالنبی(ص). (ص۳۰-۳۸) سپس اعمال، مناسک و آداب زیارت مرقد نبوی را از نیت تا وداع، گام به گام همراه مستندات روایی آورده است. او بر استجابت دعا، طلب شفاعت و پذیرش توبه در مسجدالنبی(ص) تأکید دارد. (ص۵۷-۶۱) [[صلوات]] بر [[پیامبر(ص)]]، تلاوت [[قرآن]] و حمد و شکر خداوند از اعمالی هستند که در جای جای کتاب بر آنها تأکید رفته است. وی در کنار یادکرد آداب و سنن زیارت، به اموری می‌پردازد که آنها را [[بدعت]] می‌داند و نیز از مکروهات و محرّمات زیارت سخن می‌گوید. (برای نمونه: ص۶۶، ۶۹-۷۰) | ||
| خط ۵۵: | خط ۳۲: | ||
== چاپ‌ها == | == چاپ‌ها == | ||
نخستین بار حسین محمد علی شکری کتاب را در شرکت دار الارقم بن ابی‌ارقم [[لبنان]] با ۲۰۰ صفحه در قطع وزیری و با استفاده از دو نسخه خطی در سال ۱۴۱۷ق. چاپ کرد. بار دیگر مصطفی عمار آن را در مرکز بحوث و دراسات مدینه به سال ۱۴۲۶ق. در ۳۷۶ صفحه در قطع وزیری و با استفاده از یک نسخه خطی تصحیح و چاپ نمود. او افزون بر این نسخه، به منابعی که ابن عساکر از آنها گزارش کرده، مراجعه و گزارش وی را با آنها سنجیده است. (ص۵۶، «مقدمه») | نخستین بار حسین محمد علی شکری کتاب را در شرکت دار الارقم بن ابی‌ارقم [[لبنان]] با ۲۰۰ صفحه در قطع وزیری و با استفاده از دو نسخه خطی در سال ۱۴۱۷ق. چاپ کرد. بار دیگر مصطفی عمار آن را در مرکز بحوث و دراسات مدینه به سال ۱۴۲۶ق. در ۳۷۶ صفحه در قطع وزیری و با استفاده از یک نسخه خطی تصحیح و چاپ نمود. او افزون بر این نسخه، به منابعی که ابن عساکر از آنها گزارش کرده، مراجعه و گزارش وی را با آنها سنجیده است. (ص۵۶، «مقدمه») | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۸: | خط ۳۹: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||
| آدرس = | | آدرس = | ||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| نویسنده = سید مجتبی حسینی | | نویسنده = سید مجتبی حسینی | ||
}} | }} | ||
| خط ۸۷: | خط ۵۸: | ||
* '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م.۶۸۱ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر. | * '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م.۶۸۱ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||