در حال ویرایش اثارة الترغیب و التشویق

'''إثارة الترغیب والتشویق الی المساجد الثلاثة والبیت العتیق''' کتابی است نوشته [[شمس الدین خوارزمی|شمس الدین محمد بن اسحاق خوارزمی]] (م ۸۲۷ق) در بیان فضیلت‌ها، مناسک و آداب زیارت [[مکه]]، [[مدینه]] و [[بیت المقدس]].

خوارزمی از دانشوران [[مذهب حنفیه|حنفی]] است که در [[فقه]] و نحو به فضیلت از او یاد شده است.<ref>العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲؛ الضوء اللامع، ج۷، ص۱۳۳؛ معجم المؤلفین، ج۹، ص۴۰.</ref> از زمان ولادت او گزارشی در دست نیست؛ ولی با توجه به این که فاسی وفات وی را در حدود ۶۰ سالگی دانسته<ref>العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲.</ref> و سال وفات او ۸۲۷ق. است، می‌توان زمان تولدش را در حدود سال ۷۶۷ق. تخمین زد. علت انتساب او به [[خوارزم]] و نیز محل تولدش معلوم نیست؛ ولی روشن است که در [[مکه]] اقامت داشته است.<ref>بغیة الوعاة، ج۱، ص۵۴؛ العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲.</ref>  

خوارزمی علوم عربی را از پدر همسرش، شمس‌الدین معروف به مُعید، فراگرفت و سال‌های بسیار به نیابت از او و پسرش، شهاب‌الدین احمد، به امامت مقام حنفی در [[مسجدالحرام]] مشغول بود.<ref>الضوء اللامع، ج۷، ص۱۳۳؛ العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲.</ref> او برای کسب درآمد مدتی به [[هند]] مسافرت کرد و سپس به [[مکه]] بازگشت.<ref>العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲؛ الضوء اللامع، ج۷، ص۱۳۳.</ref> از کارهای او در مکه، ترسیم نقشه مسجدالحرام و [[کعبه]] و راهنمایی زائران هندی و دیگران با این نقشه‌ها بوده است.<ref>العقد الثمین، ج۱، ص۴۱۲.</ref>  

عاتق بن غیث بلادی ضمن بیان سرگذشت محمد بن محمود خوارزمی (م.۸۱۳ق.) یاد کرده که به ظاهر شرح حال وی با محمد بن اسحاق خوارزمی که معاصر او بوده و شرح حال آن دو با هم بسیار مشابهت دارد، اشتباه شده و می‌توان این شرح حال را به هر دو نسبت داد.<ref>نشر الریاحین، ج۲، ص۷۳۰.</ref>  

دسته‌بندی و تبویب مطالب از نقاط قوت اثارة الترغیب است و کتاب از نظمی درخور بهره دارد. نویسنده نخست عناوین بخش‌های کتاب را برگزیده و سپس برای هر عنوان فصل‌هایی گشوده و ذیل هر فصل، آیات، روایت‌ها و سخنان متناسب با آن را بیان کرده است. با توجه به این که اثارة الترغیب از کتب «فضایل» به شمار می‌آید، نویسنده در چهار بخش به فضیلت‌های اماکن مساجد سه‌گانه و قبر [[حضرت ابراهیم(ع)]] پرداخته که منظور از فضیلت گاه ثواب [[زیارت]] و گاه ارزش و برتری آن‌جای‌هاست. محمد بن احمد زَمْلَکانی به سال ۸۳۱ق. خلاصه‌ای از این کتاب را نگاشته<ref>تاریخ الادب العربی، ج۱۰، ص۱۵۱.</ref> که به گزارش زِرِکْلی، به چاپ رسیده<ref>الاعلام، ج۶، ص۳۰.</ref> و نسخه خطی آن در استانبول موجود است.<ref>المدینة المنوره، ج۱، ص۳۳۳-۳۳۸.</ref>  

سید حسن کسروی اثارة الترغیب را با استفاده از نسخه خطی کتابخانه الازهریه قاهره تصحیح کرده و در انتشارات دارالکتب العلمیه بیروت به سال ۱۴۲۰ق. در ۴۴۸ صفحه و قطع وزیری به چاپ رسانده است. تصحیح دیگر کتاب از مصطفی محمد حسین الذهبی است. او کتاب را به سال ۱۴۱۸ق. با استفاده از همان نسخه الازهریه تصحیح و بسیاری از اسرائیلیات و حدیث‌های ضعیف را حذف کرده و در انتشارات مکتبة نزار مصطفی الباز در دو جلد و ۵۰۰ صفحه به چاپ رسانده است. نیز رساله‌ای از [[ابن تیمیه]] به نام زیارة بیت المقدس بر آن افزوده و علت این افزایش را رواج بعضی عقاید باطل درباره [[بیت المقدس]] در میان [[اهل سنت]]، همچون [[وقوف در عرفه|وقوف]] عصر عرفه در آن‌جا و طواف بر صخره شمرده و اثارة الترغیب را مشتمل بر برخی از آن عقاید دانسته است. او در مقدمه‌اش سخنان برخی از دانشوران را در برائت از طواف بر صخره یا سایر بدعت‌ها بیان و کتاب‌هایی را در این موضوع معرفی کرده است.<ref>اثارة الترغیب، ص۸-۱۱، «مقدمه ذهبی».</ref>  

[[رده:کتاب‌های قرن نهم قمری]]

[[رده:کتاب‌های درباره آداب زیارت حرم نبوی]]

[[رده:فضائل‌نگاری مکه]]