در حال ویرایش اخبار دارالهجره

{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۲۲]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Ahmad  }}

ابوالحسن رَزِین بن معاویة بن عَمار عَبدری سَرَقُسطِی اندلسی مالکی از [[حدیث|مُحَدِّثان]] اندلس و امامان [[حرمین]] به شمار می‌رود. از آن‌جا که امامِ مقام [[مذهب مالکی|مالکیان]] در [[مسجدالحرام]] بوده، به امام الحرمین شناخته شده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج20، ص204-205؛ شذرات الذهب، ج6، ص175؛ الاعلام، ج3، ص20.</ref> جست‌وجو و پژوهش درباره زندگی و رویدادهای زندگانی او نتیجه ثمربخشی ندارد و در منابع تنها نام شماری از استادان و راویان او مشخص شده است. رزین عبدری در [[مکه]]، [[صحیح بخاری]] را از ابی‌‌مکتوم عیسی بن ابی‌‌ذر هروی و [[صحیح مسلم]] را از حسین بن علی طبری فراگرفت.<ref>العقد الثمین، ج4، ص399.</ref> ابن عساکر، ابوموسی مدینی و ابومظفر شیبانی طبری از او روایت کرده‌اند.<ref>العقد الثمین، ج4، ص399.</ref> آگاهی‌ها درباره او در همین حد است که از دانشوران و محدثان اندلس بوده و گویا در سَرَقُسطِه (زاراگُزا) زاده شده و پس از سفر [[حج]]، مدتی مجاور [[مدینه]] و سپس [[مکه]] شده و زمانی دراز در مکه مانده و همان جا درگذشته است.<ref>العقد الثمین، ج4، ص398-399؛ شذرات الذهب، ج6، ص175.</ref> ضُبی او را محدثی سرقسطی معرفی کرده که در 524ق. وفات یافته است.<ref>بغیة الملتمس، ص293.</ref> در برخی منابع، سال وفات او 525ق. و در برخی دیگر، 535ق. ثبت شده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج20، ص205؛ شذرات الذهب، ج6، ص175.</ref><br />

[[ذهبی|ذَهَبی]] جز کتاب تجرید الصحاح السته، اثری دیگر برای رزین عبدری معرفی نکرده و این کتاب را هم نقد کرده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج20، ص205.</ref> این اثر از منابع ابن حجر در ‌نگارش فتح الباری بوده است.<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص34، «مقدمه».</ref> از دیگر آثار رزین عبدری، کتابی در تاریخ مکه است که به گفته تقی الدین فأسی (م.853ق.) خلاصه‌ای از اخبار مکه ازرقی (حدود 225ق.) بوده است.<ref>العقد الثمین، ج4، ص399.</ref>

 

 

آگاهی‌هایی مستند از اصل اخبار دار الهجره، و نیز زمان گم شدن و محتوا و موضوعات آن در دست نیست. تا چند سده پس از وفات رزین عبدری، نشانه‌ای از این کتاب در منابع تاریخی و کتاب‌شناسی‌ها و شرح‌حال‌نامه‌ها نیامده است. گویا نخستین بار از سده نهم ق. نام کتاب و اهمیت آن به منزله مرجع و مأخذی در مدینه‌شناسی، با عناوین مختلف، آمده است. در برخی از این منابع، آن را اخبار دار الهجره<ref>تحقیق النصره، ص23؛ معجم ما الف عن المدینه، ص22.</ref> و در شماری دیگر تاریخ رُزَین<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص314.</ref> ثبت کرده اند.<ref>تحقیق النصره، ص23؛ معجم ما الف عن المدینه، ص22.</ref>

 

گویا اخبار دار الهجره از منابع فیروزآبادی (م.817ق.) در ‌نگارش المَغانِم المَطابه بوده و او درباره بنای مسجدالنبی، مقبره بقیع و سقیفه بنی‌ساعده و مسجد عَرَصه، آگاهی‌هایی از این کتاب برگرفته است<ref>المغانم المطابه، ص253.</ref>. همچنین سخاوی (م.902ق.) آن را ذیل کتاب‌های فضیلت‌های مدینه ثبت کرده است.<ref>الاعلان بالتوبیخ، ص274.</ref>

==محتوای کتاب==

بیشترین ‌گزارش‌ها و قطعات باقیمانده از اخبار دار الهجره، در وفاء الوفاء سمهودی (م.911ق) آمده ‌است.<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص125، 311-315، 451-459.</ref> شاید با گردآوری و تدوین نقل شده‌های سمهودی بتوان مباحث اصلی کتاب را بازسازی کرد. این ‌گزارش‌ها مباحثی متنوع را در بر می‌گیرند؛ همچون: اخبار و آگاهی‌هایی درباره فضیلت‌های [[مدینه]]، نخستین ساکنان مدینه از [[یهود]] و [[انصار]] و نسب انصار، درگیری [[قبیله اوس|اوس]] و [[قبیله خزرج|خَزرَج]] با یهود، [[هجرت]] پیامبر اسلام(ص)و منازل و راه طی شده از [[مکه]] تا مدینه، سکونت [[پیامبر(ص)]] در خانه [[ابوایوب انصاری]]، [[عقد اخوت|پیمان برادری]] انصار و [[مهاجران]]، سنت‌های نبوی از سال اول تا دهم قمری و برخی از مهم‌ترین رخدادهای سال‌های هجرت تا [[حجة الوداع|حَجَّةُ الوِداع]]، مکان نخست [[مسجدالنبی]] و چگونگی ساخت آن، توسعه آن در روزگار [[عمر بن خطاب]]، فضیلت [[منبر]] و [[روضه]]، حجره‌های [[همسران پیامبر]]، و تَخلیق (خوشبو کردن) مسجدالنبی. همچنین بخشی از ‌گزارش‌های رزین عبدری درباره این مباحث است: مساجد مدینه، فضیلت‌های [[مسجد قبا]]، [[قبرستان بقیع]]، [[مقبره شهدای احد|مقبره شهدای اُحُد]] و کسانی که در آن دفن شده‌اند، نام برخی از چاه‌های مدینه مانند [[بئر اریس|بئر اُریس]] و [[عقبه|عَقَبه]]، صدقاتُ النبی، و مناطق و روستاهای مدینه. ‌گزارش سیره [[فاطمه زهرا(س)]] در زیارت قبور بقیع که در [[الدرة الثمینه]] ابن نجار و کتاب‌های پس از او بازتاب یافته، گویا نخست در کتاب اخبار دار الهجره آمده است.<ref>تحقیق النصره، ص133.</ref> مبحث سنت‌ها و تشریعات نبوی در سال‌های پس از [[هجرت]] در [[مدینه]]، از طریق رزین عبدری در کتاب‌های بعد بازتاب یافته است.<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص462.</ref> <br />

گزارش‌های تاریخ‌‌نگارانی مانند مراغی (م.816ق.)، فیروزآبادی (م.817ق.) و سمهودی (م.911ق.) از کتاب اخبار دار الهجره و تحلیل و مقایسه آن‌ها نشان می‌دهد که عمده آگاهی‌ها و ‌گزارش‌های این کتاب از تاریخ قدیم [[مدینه]] است و تاریخ تحلیلی، سیاسی، طبیعی و جغرافیای مدینه در سده‌های نزدیک به مؤلف را در بر نداشته است. نگاه رزین معطوف به تاریخ [[هجرت]] [[پیامبر اسلام(ص)]] و پیامدها و تغییراتی است که در پی داشته است؛ از جمله تغییر نظام سیاسی مدینه، تحول در نظام فکری مردم و نوسازی یثرب کهن و تغییر آن به مدینة النبی و شکل‌گیری نخستین شهر اسلامی در تاریخ گسترش [[اسلام]]. ‌گزارش او از مجموعه رفتارهای سیاسی ‌ـ‌ نظامی پیامبر(ص) در این شهر، نتیجه اهمیتی است که در پی تحولات این شهر در اذهان تاریخ‌‌نگاران اسلامی پدید آمده است. وی بیشتر به تاریخ معنوی مدینه و تحولاتی پرداخته که بر اثر ورود پیامبر(ص) به مدینه، در این شهر رخ داده است.

| آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9267

| عنوان = اخبار دارالهجره

|نویسنده = علی احمدی میرآقا

*'''الاعلام''': الزرکلی (م.1396ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، 1997م.

*''' الاعلان بالتوبیخ''': شمس الدین السخاوی (م.902ق.)، به کوشش فرانس روزنتال، بیروت، دار الکتب العلمیه.

*''' بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس''': احمد بن یحیی الضبی (م.599ق.)، دار الکتاب العربی، 1967م.

*''' تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره''': ابوبکر بن الحسین المراغی (م.816ق.)، به کوشش الاصمعی، مدینه، المکتبة العلمیه، 1401ق.

*''' سیر اعلام النبلاء''': الذهبی (م.748ق.)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، 1413ق.

*''' شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (م.1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق.

*''' العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفأسی (م.832ق.)، به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، 1406ق.

*''' معجم ما الف عن المدینة المنوره''': عبدالرزاق فراج الصاعدی، جده، المکتبة القصریة الذهبیه، 1417ق.

*''' المغانم المطابه''': محمد الفیروزآبادی (م.817ق.)، به کوشش حمد الجاسر، ریاض، دار الیمامه، 1389ق.

*''' وفاء الوفاء''': السمهودی (م.911ق.)، به کوشش السامرائی، مؤسسة الفرقان، 1422ق.

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]