در حال ویرایش افاضه از منا به مکه

'''افاضه از منا به مکه'''، چهارمین و آخرین جابجاشدن [[حاجی|حاجیان]] در [[حج]] و از اعمال [[ایام تشریق]] است. در آیه ۲۰۳ [[سوره بقره]] درباره این افاضه آمده است. این حرکت در روزهای ۱۲ یا ۱۳ [[ذی‌‌الحجة]] انجام می‌شود. رفتن در روز دوازدهم، شرایط خاصی دارد و باید پیش از غروب آفتاب انجام گیرد و الا حاجی باید شب را در منا بماند. بر رفتن پیش از ظهر روز سیزدهم تاکید شده است.  

== احکام ==
بر پایه فقه اسلامی، کوچ از منا به مکه که بیشتر با عنوان «[[نفر|نَفْر]]*» از آن یاد می‌شود، در روزهای دوازدهم و سیزدهم ذی‌حجه صورت می‌پذیرد که به ترتیب «[[روز نفر اول|روز نَفْر اول]]» و «[[روز نفر دوم]]» نام دارد.<ref>غنیة النزوع، ص186؛ بدائع الصنائع، ج2، ص138.</ref> در آیه 203 سوره بقره/2 آمده که با انتخاب هر یک از دو گزینه تعجیل ([[نفر روز دوازدهم]]) و تاخیر ([[نَر روز سیزدهم|نفر روز سیزدهم]])، [[حاجی|حج‌گزار]] گناهی انجام نمی‌دهد:<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص138؛ المجموع، ج8، ص249.</ref> {{قلم رنگ|سبز|... فَمَنْ تَعَجَّلَ فِی یَوْمَیْنِ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ وَمَنْ تَاَخَّرَ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اتَّقَی...}} . البته به تصریح بسیاری از فقیهان امامی<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص380؛ الکافی فی الفقه، ص198؛ الدروس، ج1، ص458.</ref> و اهل سنت،<ref>مغنی المحتاج، ج1، ص506؛ نیل الاوطار، ج5، ص137.</ref> تاخیر فضیلتی بیشتر دارد.

فقیهان امامی<ref>الجامع للشرائع، ص218؛ الدروس، ج1، ص458؛ کفایة الاحکام، ج1، ص358.</ref> بر پایه حدیث‌های تفسیری<ref>التهذیب، ج5، ص273.</ref> بر آنند که مقصود از «مَنِ اتَّقَی» کسی است که در حال [[احرام]]، از کشتن [[صید]] و آمیزش با همسر پرهیز کرده باشد. از این‌رو، افاضه از منا در روز دوازدهم تنها برای کسانی جایز است که در حال احرام از این دو کار خودداری کرده باشند.<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص380؛ الوسیله، ص188؛ شرائع الاسلام، ج1، ص207.</ref> برخی نیز افاضه در روز دوازدهم را مشروط به پرهیز از همه محرماتی دانسته‌اند که موجب کفاره است.<ref>السرائر، ج1، ص605.</ref> همچنین گفته شده نَفْر اول را برای کسی که نخستین بار [[حج واجب]] می‌گزارد (صَروره)<ref>الکافی فی الفقه، ص198؛ غنیة النزوع، ص186؛ اصباح الشیعه، ص160.</ref>  و برخی برای [[امیر الحاج]] جایز ندانسته‌اند.<ref>فقه القرآن، ج1، ص300.</ref>

فقیهان امامیه به پشتوانه روایات،<ref name=":0" /> افاضه را پیش از ظهر روز سیزدهم جایز و حتی برتر شمرده‌اند.<ref name=":1" /> آنان این نظر را دارند که افاضه در روز دوازدهم باید پیش از غروب آفتاب انجام پذیرد و اگر [[حج‌گزار]] هنگام غروب در منا باشد، [[بیتوته شب سیزدهم]] در آن‌جا بر او واجب می‌گردد، مگر آن‌که پیش از غروب، از منا بیرون رفته و برای انجام دادن کاری دیگر به منا برگشته باشد.<ref>التبیان، ج2، ص176؛ فقه القرآن، ج1، ص300؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص373.</ref>

== فتوای فقیهان اهل‌سنت ==
شماری از مفسران اهل سنت مقصود از [[تقوا]] در این آیه را پرهیز از [[صید در احرام|صید در حال احرام]]<ref>تفسیر سمرقندی، ج1، ص162؛ تفسیر ثعلبی، ج2، ص119.</ref> و شماری دیگر پرهیز از آمیزش، فسوق و [[جدال]] دانسته‌اند.<ref>نک: البحر المحیط، ج2، ص324؛ التحریر و التنویر، ج2، ص248.</ref> با این همه، فقیهان اهل سنت جواز رفتن را در روز دوازدهم، مشروط به این امور نکرده و تنها برخی از آنان، افاضه امیر الحاج را در کوچ نخست مجاز ندانسته‌اند.<ref>کشاف القناع، ج2، ص594؛ مغنی المحتاج، ج1، ص506.</ref>

از دیدگاه فقیهان امامی<ref>المقنعه، ص422؛ شرائع الاسلام، ج1، ص207؛ تحریر الاحکام، ج2، ص13.</ref> و اهل سنت،<ref>الهدایه، ج1، ص146؛ بدائع الصنائع، ج2، ص138.</ref> افاضه در روز دوازدهم باید پس از زوال صورت گیرد. شماری از فقیهان اهل سنت فتوا داده‌اند نفر در روز سیزدهم نیز باید پس از زوال باشد.<ref>نک: الهدایه، ج1، ص146؛ کشاف القناع، ج2، ص594.</ref> فقیهان امامی به پشتوانه روایات،<ref name=":0">الکافی، ج4، ص520؛ التهذیب، ج5، ص271-273.</ref> افاضه را پیش از ظهر روز سیزدهم جایز و حتی برتر شمرده‌اند.<ref name=":1">التبیان، ج2، ص176؛ فقه القرآن، ج1، ص300؛ المختصر النافع، ص97.</ref> 

به نظر فقیهان مالکی،<ref>حاشیة الصاوی، ج2، ص64.</ref> شافعی<ref>الام، ج2، ص236-237؛ فتح العزیز، ج7، ص395-396؛ المجموع، ج8، ص249.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص479؛ کشاف القناع، ج2، ص594.</ref> افاضه روز دوازدهم، باید پیش از غروب آفتاب انجام پذیرد و اگر [[حج‌گزار]] هنگام غروب در منا باشد، [[بیتوته شب سیزدهم]] در آن‌جا بر او واجب می‌گردد، مگر آن‌که پیش از غروب، از منا بیرون رفته و برای انجام دادن کاری دیگر به منا برگشته باشد. در برابر، حنفیان افاضه را تا پیش از طلوع فجر، جایز ولی مکروه دانسته‌اند.<ref>الهدایه، ج1، ص146؛ بدائع الصنائع، ج2، ص159.</ref> (← [[ایام تشریق]]، نفر، [[وقوف]])

== جستارهای وابسته ==

* [[افاضه]]
* [[افاضه از مکه به منا و عرفات]]
* [[افاضه از عرفات به مشعرالحرام]]
* [[افاضه از مشعرالحرام به منا]]
* [[مناسک منا]]
* [[ایام تشریق]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9029
 | عنوان = افاضه
 | نویسنده = محمد سحرخوان
}}
* '''ارشاد الاذهان''': العلامة الحلی (م. 726ق.) ، به کوشش الحسون، قم، نشر اسلامی، 1410ق؛
* '''اسنی المطالب فی شرح روض الطالب''': زکریا الانصاری (م. 926ق.) ، به کوشش محمد تامر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق؛
* '''اصباح الشیعه''': قطب الدین البیهقی (م. قرن6ق.) ، ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام صادق7، 1416ق؛
* '''الاقتصاد الهادی''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش حسن سعید، تهران، مکتبة جامع چهل ستون، 1400ق؛
* '''الام''': الشافعی (م. 204ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1403ق؛
* '''البحر الرائق''': ابونجیم المصری (م. 970ق.) ، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1412ق؛
* '''تفسیر سمرقندی (بحر العلوم)''': السمرقندی (م. 375ق.) ، به کوشش محمود مطرجی، بیروت، دار الفکر؛
* '''بدایة المجتهد''': ابن رشد القرطبی (م. 595ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار الفکر، 1415ق؛
* '''بدائع الصنائع''': علاء الدین الکاسانی (م. 587ق.) ، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، 1409ق؛
* '''تاریخ طبری''' (تاریخ الامم و الملوک)، الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق؛
* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق؛
* '''التبیان''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
* '''تحریر الاحکام الشرعی'''ه: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛
* '''تحریر الوسیله''': امام خمینی1 (م. 1368ش.) ، نجف، دار الکتب العلمیه، 1390ق؛
* '''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (م. 726ق.) ، قم، آل البیت:، 1414ق؛
* '''ترتیب اصلاح المنطق''': ابن السکیت (م. 244ق.) ، به کوشش بکایی، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1412ق؛
* '''التحریر و التنویر''': ابن عاشور (م. 1393ق.) ، مؤسسة التاریخ؛
* '''تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)''': ابن کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛
* '''تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان)''': الثعلبی (م. 427ق.) ، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق؛
* '''تهذیب الاحکام''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش؛
* '''الجامع للشرائع''': یحیی بن سعید الحلی (م. 690ق.) ، به کوشش گروهی از فضلا، قم، سید الشهداء، 1405ق؛
* '''جامع‌ البیان''': الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1412ق؛
* '''جامع المقاصد''': الکرکی (م. 940ق.) ، قم، آل البیت:، 1411ق؛
* '''جمل العلم و العمل''': السید المرتضی (م. 436ق.) ، به کوشش احمد حسینی، نجف، مطبعة الآداب، 1387ق؛
* '''جواهر الکلام''': النجفی (م. 1266ق.) ، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
* '''حاشیة الدسوقی''': الدسوقی (م. 1230ق.) ، احیاء الکتب العربیه؛
* '''حاشیة الصاوی علی الشرح الصغیر''': احمد بن محمد الخلوتی (م. 1241ق.) ، دار المعارف؛
* '''الحاوی الکبیر''': الماوردی (م. 450ق.) ، به کوشش علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق؛
* '''الحدائق الناضره''': یوسف البحرانی (م. 1186ق.) ، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، 1363ش؛
* '''الخلاف''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1407ق؛
* '''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق؛
* '''الدر المختار''': الحصکفی (م. 1088ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1415ق؛
* '''الدروس الشرعیه''': الشهید الاول (م. 786ق.) ، قم، النشر الاسلامی، 1412ق؛
* '''الروض المریع شرح زاد المستنقع''': منصور البهوتی (م. 1051ق.) ، به کوشش سعید اللحام، بیروت، دار الفکر؛
* '''روضة الطالبین''': النووی (م. 676ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
* '''سداد العباد''': حسین بن محمد آل عصفور (م. 1216ق.) ، به کوشش محسن آل عصفور، قم، محلاتی، 1421ق؛
* السرائر: ابن ادریس (م. 598ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛
* '''سنن الترمذی''': الترمذی (م. 279ق.) ، به کوشش عبدالوهاب، بیروت، دار الفکر، 1402ق؛
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق؛
* '''شرائع الاسلام''': المحقق الحلی،(م. 676ق.) ، به کوشش شیرازی، تهران، استقلال، 1409ق؛
* '''الشرح الکبیر''': ابوالبرکات (م. 1201ق.) ، دار احیاء الکتب العربیه؛
* '''الصحاح''': الجوهری (م. 393ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، 1407ق؛
* '''صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان''': علی بن بلبان الفارسی (م. 739ق.) ، به کوشش الارنؤوط، الرساله، 1414ق؛
* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق؛
* '''صحیح مسلم''': مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر؛
* '''العین''': خلیل (م. 175ق.) ، به کوشش المخزومی و دیگران، دار الهجره، 1409ق؛
* '''غنیة النزوع''': الحلبی (م. 585ق.) ، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق7، 1417ق؛
* '''فتح العزیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (م. 623ق.) ، دار الفکر؛
* '''فقه السنه''': سید سابق، بیروت، دار الکتاب العربی؛
* '''فقه القرآن''': الراوندی (م. 573ق.) ، به کوشش الحسینی، قم، مکتبة النجفی، 1405ق؛
* '''الفقه علی المذاهب الخمسه''': محمد جواد مغنیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، 1422ق؛
* '''الکافی فی الفقه''': ابوالصلاح الحلبی (م. 447ق.) ، به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)، 1403ق؛
* '''الکافی''': الکلینی (م. 329ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش؛
* '''کشاف القناع''': منصور البهوتی (م. 1051ق.) ، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛
* '''الکشاف''': الزمخشری (م. 538ق.) ، قم، بلاغت، 1415ق؛
* '''کشف الرموز''': الفاضل الآبی (م. 690ق.) ، به کوشش اشتهاردی و یزدی، قم، نشر اسلامی، 1408ق؛
* '''کشف اللثام''': الفاضل الهندی (م. 1137ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1416ق؛
* '''کفایة الاحکام (کفایة الفقه)''': محمد باقر السبزواری (م. 1090ق.) ، به کوشش الواعظی، قم، النشر الاسلامی، 1423ق؛
* '''کنز العرفان فی فقه القرآن''': الفاضل المقداد (م. 826ق.) ، به کوشش بهبودی، تهران، مرتضوی، 1373ش؛
* '''لسان العرب''': ابن منظور (م. 711ق.) ، قم، ادب الحوزه، 1405ق؛
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه؛
* '''المبسوط''': السرخسی (م. 483ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛
* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م. 676ق.) ، دار الفکر؛
* '''المختصر النافع''': المحقق الحلی (م. 676ق.) ، تهران، البعثه، 1410ق؛
* '''مختلف الشیعه''': العلامة الحلی (م. 726ق.) ، قم، النشر الاسلامی، 1412ق؛
* '''مدارک الاحکام''': سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م. 1009ق.) ، قم، آل البیت:، 1410ق؛
* '''مستند الشیعه''': احمد النراقی (م. 1245ق.) ، قم، آل البیت:، 1415ق؛
* '''المصباح المنیر''': الفیومی (م. 770ق.) ، قم، دار الهجره، 1405ق؛
* '''معجم مقاییس اللغه''': ابن فارس (م. 395ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق؛
* '''المغنی''': عبدالله بن قدامه (م. 620ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
* '''مغنی المحتاج''': محمد الشربینی (م. 977ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1377ق؛
* '''مفردات''': الراغب (م. 425ق.) ، نشر الکتاب، 1404ق؛
* '''المقنعه''': المفید (م. 413ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1410ق؛
* '''مناسک حج''': لطف الله الصافی، دار القرآن الکریم، 1414ق؛
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق؛
* '''منتهی المطلب''': العلامة الحلی (م. 726ق.) ، مشهد، آستان قدس رضوی، 1412ق؛
* '''مواهب الجلیل''': الحطاب الرعینی (م. 954ق.) ، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق؛
* '''مواهب الرحمن''': سید عبدالاعلی السبزواری، بیروت، مؤسسه اهل بیت:، 1409ق؛
* '''المهذب''': القاضی ابن البراج (م. 481ق.) ، به کوشش جمعی از محققان، قم، نشر اسلامی، 1406ق؛
* '''المیزان''': الطباطبائی (م. 1402ق.) ، بیروت، اعلمی، 1393ق؛
* '''النخبه''': الفیض الکاشانی (م. 1091ق.) ، به کوشش انصاری، تهران، سازمان تبلیغات، 1418ق؛
* '''النهایه''': مبارک ابن اثیر (م. 606ق.) ، به کوشش محمود الزاوی و الطناحی، قم، اسماعیلیان، 1367ش؛
* '''النهایه''': الطوسی (م. 460ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1400ق؛
* '''نهایة المحتاج''': محمد بن ابی العباس الشافعی (م. 1004ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1413ق؛
* '''نیل الاوطار''': الشوکانی (م. 1255ق.) ، بیروت، دار الجیل، 1973م؛
* '''الوسیلة الی نیل الفضیله''': ابن حمزه (م. 560ق.) ، به کوشش الحسون، قم، مکتبة النجفی، 1408ق؛
* '''الهدایة شرح بدایة المبتدی''': علی بن ابی بکر المرغینانی (م. 593ق.) ، به کوشش طلال یوسف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق.
{{پایان}}
{{ناوبری مفاهیم
|name = افاضه حج
|title = افاضه‌های حج

|group1 =[[افاضه از مکه به منا و عرفات]]
|list1 = ۸و۹ [[ذی‌الحجة]]: بعد از ظهر [[روز ترویه]] به [[منا]] و فجر [[روز عرفه]] به [[عرفات]].

|group2 = [[افاضه از عرفات به مشعرالحرام]]
|list2 = روز [[۹ ذی‌الحجة]]: پس از غروب خورشید [[روز عرفه]].
|group3 = [[افاضه از مشعرالحرام به منا]]
|list3 = روز [[۱۰ ذی‌الحجة]]: پس از فجر [[عید قربان]].
|group4 = [[افاضه از منا به مکه]]
|list4 = پیش از غروب خورشید روز [[۱۲ ذی‌الحجة]] یا پیش از ظهر روز [[۱۳ ذی‌الحجة]]

}}
<noinclude>
[[رده:الگوهای افقی]]
</noinclude>

{{واژگان قرآنی}}

[[رده:اعمال حج]]
[[رده:آداب حج]]
[[رده:احکام حج]]