در حال ویرایش اقحوانه محصب

'''اُقْحُوانه مُحَصَّب''' نام مکانی است که تفرجگاه دائمی و شبانه [[اهل مکه]] بوده است. این مکان در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام [[لیط]] واقع شده است، که یکی از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که شب‌ها در آن‌جا به گفت‌وگو می‌پرداختد. به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از [[منا]] و ورود به مکه در منابع فقهی اشاره شده است. از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه در منابع تاریخی ذکر شده است.

==معنای واژه==
اقحوانه محصب ترکیبی از دو واژه است. اُقْحُوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبویی است<ref>العین، ج3، ص255، «قحو.</ref> که در فارسی آن را بابونه می‌نامند<ref>المصباح، ص491، «اقحوان.</ref> و برای اشاره به لطافت، از آن استفاده می‌شود.<ref>بحار الانوار، ج52، ص12.</ref> مُحَصَّب نیز به معنای ریگزار است.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب.</ref> این محل که گاه محصب مکه و گاه محصب منا خوانده می‌شود، به [[منا]] نزدیک‌تر است<ref>الخلاف، ج6، ص196.</ref> و در برخی منابع نیز با نام ابطح از آن یاد می‌شود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521.</ref> 

==موقعیت مکانی==
اقحوانه محصب در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام «[[لیط]]» قرار دارد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> [[خالد بن ولید]] هنگام [[فتح مکه]]، از همین‌جا وارد آن شهر شد.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص407.</ref> این محل که بر اثر قرار گرفتن در گذرگاه سیل به ریگزار تبدیل شده،<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> نزدیک منا و میان [[چاه میمون]] و [[چاه ابن هشام]] بوده<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص179؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> و میان [[عقبه]] و [[قبرستان معلی]] قرار داشته است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ قاموس الحرمین، ص199.</ref> 

== تفرجگاه اهل مکه==
این محل از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که پس از آغاز شب در آن جمع میشدند و به گفت‌وگو می‌پرداخته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45؛ منائح الکرم، ج2، ص49.</ref> به سبب استفاده مکیان از لباس‌های رنگانگ و معطر در این انجمن، این محل به گل بابونه تشبیه شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> این تفرجگاه دائمی<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> بر تپه‌ای قرار داشته و بر بستان‌ها و باغ‌هایی مشرف بوده است که در دره‌ای تا منا امتداد داشته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> ازرقی [[خانه‌های بنی‌هاشم]] را در دامنه این تپه دانسته و گزارش کرده است که سیل منا از میان آن و وادی ثبیر می‌گذشته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از این تپه کم ارتفاع (ثبیر) با نام «[[النخیل]]» نیز یاد شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از آن‌جا که برخی این مکان را با نام «دَکّه» یاد کرده‌اند،<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> مشخص بودن محل برگزاری انجمن‌ها دور از انتظار نخواهد بود.

خاطره‌انگیز بودن این مکان برای اهل مکه را می‌توان در سروده‌های مکیان ساکن در دیگر شهرها مشاهده کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از نام‌آوران ساکن در این محل، [[حارث بن خالد مخزومی]] است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279؛ وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> برخی منابع از آبگاهی در همین مکان با نام اقحوانه خبر داده‌اند.<ref>الجبال و الامکنة و المیاه، ج1، ص262؛ خزانة الادب، ج1، ص432.</ref> 

==استحباب استراحت در اقحوانه==
در منابع فقهی به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه اشاره شده است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> اقحوانه محصب بعدها به «دوار الشمس»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45، «پانوشت.</ref> و «الروضه»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46، «پانوشت.</ref> شهرت یافته است.

==مکان‌های دیگر به نام اقحوانه==
در منابع تاریخی، از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه یاد شده و آن را محلی نزدیک اسطوانه و زردیانه<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص164.</ref> در جنوب مکه، منطقه‌ای در فاصله دو روز و نیمی [[دمشق]]،<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص178.</ref> از توابع [[اردن]]<ref>فتوح البلدان، ص141؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> یا [[فلسطین]]<ref>وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> و محل شعله‌ور شدن نبردهای خونین میان جنگاوران [[مسلمان]] و مسیحی<ref>الکامل، ج10، ص496.</ref> یا مدفن صحابه‌ای چون [[معاذ بن جبل]]<ref>فتوح البلدان، ص141.</ref> دانسته‌اند. گمان می‌رود به دلیل تکرار شدن اوصافی چون قرار گرفتن این مکان در ساحل دریاچه طبریه در بیشتر این گزارش‌ها<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103؛ شذرات الذهب، ج5، ص99.</ref> مقصود از مکان‌های اخیر، تنها یک منطقه باشد. البته در مناطقی دیگر چون [[بصره]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> و سرزمین‌های [[بنی‌تمیم]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> نیز از مکان‌هایی با عنوان اقحوانه یاد شده است. برخی نیز آن را آبگاهی برای [[قبیله بنی‌یربوع]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> دانسته‌اند.

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9019
 | عنوان = اقحوانه محصب
 | نویسنده = گروه جغرافیا
}}

* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛ 

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛ 

* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛ 

* '''تاریخ مکه''': احمد السباعی (م. 1404ق.)، السعودیه، قلم، 1419ق؛ 

* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛ 

* '''الجبال و الامکنة و المیاه''': الزمخشری (م. 538ق.)، به کوشش عبدالتواب، قاهره، دار الفضیله، 1319ق؛ 

* '''خزانة الادب''': عبدالقادر البغدادی (م. 1093ق.)، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1998م؛ 

* '''الخلاف''': الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1418ق؛ 

* '''السرائر''': ابن ادریس (م. 598ق.)، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛ 

* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه؛ 

* '''شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق؛ 

* '''العین''': خلیل (م. 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق؛ 

* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. 279ق.)، بیروت، دار الهلال، 1988م؛ 

* '''قاموس الحرمین''': محمدرضا النعمتی، قم، مشعر، 1418ق؛ 

* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق؛ 

* '''مجمع البحرین''': الطریحی (م. 1085ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1408ق؛ 

* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق؛ 

* '''المصباح المنیر''': الفیومی (م. 770ق.)، قم، دار الهجره، 1405ق؛ 

* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛ 

* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م. 487ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق؛ 

* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق؛ 

* '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م. 681ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
{{پایان}}

{{اماکن مکه}}

{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = 
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = 
 | جعبه نقل قول = 
 | پیوند به بیرون = شد<!--شد، - -->
 | مطالعه بیشتر = شد <!--شد، - -->
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = 
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = 
}}

[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]

[[رده:مکان‌های دارای احکام]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]