در حال ویرایش الانتقاء فی اخبار المدینه

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =الانتقاء فی اخبار المدینه
| عنوان اصلی      =
| تصویر           =
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =ابوطاهر محمد بن عبدالرحمن بن عباس بغدادی ذهبی
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     =
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           =تاریخ محلی مدینه
| سبک             =
| زبان            =عربی
| تعداد جلد       =
| صفحه            =
| قطع             =
| ناشر            =
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =
| تاریخ نشر       =
| ترجمه به       =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}

'''الانتقاء فی اخبار المدینه''' کتابی کهن در تاریخ محلی [[مدینه]] نوشته ابوطاهر محمد بن عبدالرحمن بن عباس بغدادی ذهبی (۳۰۵–۳۹۳ق) است.  این کتاب امروزه در دسترس نیست. اما بر اساس گزارش کتاب‌های بعدی می‌توان پی به محتوای آن برد. گزارش‌هایی که منابع از این کتاب نقل کرده‌اند مجموعه‌ای مرتبط با آگاهی‌های گسترده‌ای از رخدادهای مدینه، [[سیره پیامبر اسلام(ص)]] و [[صحابه]]، و همچنین [[والیان مکه]] و [[والیان مدینه]] و [[والیان حج]] و شورش‌های رخ‌داده در مدینه است.

== نویسنده ==
ابوطاهر محمد بن عبدالرحمن بن عباس بغدادی ذهبی به سال ۳۰۵ق. در [[بغداد]] زاده شد.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج16، ص478-479.</ref>او را مُخَلِّص لقب داده‌اند؛ یعنی کسی که طلا را از ناخالصی می‌زداید.<ref>الانساب، ج5، ص228؛ سیر اعلام النبلاء، ج16، ص479؛ توضیح المشتبه، ج8، ص55.</ref>پدرش عبدالرحمن (درگذشت ۳۵۷ق) از محدثان بغداد بود.<ref>تاریخ بغداد، ج10، ص294-295؛ سیر اعلام النبلاء، ج16، ص114.</ref>مخلّص به فرمان او در هفت سالگی (۳۱۲ق) در مجلس حدیث ابن بنت منیع عبدلله بن محمد بغوی(۲۱۳–۳۱۷ق)<ref>تاریخ بغداد، ج3، ص124؛ تاریخ بغداد، ج10، ص110-113؛ المنتظم، ج15، ص41؛ سیر اعلام النبلاء، ج16، ص478-480.</ref>و سپس در مجلس درس ابوبکر بن ابی‌داود (۲۳۰–۳۱۶ق)،<ref>تاریخ بغداد، ج9، ص471-472.</ref> یحیی بن صاعد (۲۲۸–۳۱۸ق)،<ref>تاریخ بغداد، ج3، ص124.</ref> احمد بن سلیمان طوسی (۲۴۰–۳۲۲ق)،<ref>تاریخ بغداد، ج4، ص399.</ref> رضوان صیدلانی (درگذشت ۳۲۴ق)<ref>تاریخ بغداد، ج8، ص431.</ref>و دیگران حضور یافت. خود نیز در بغداد مجلس روایت حدیث برگزار کرد و طالبان پرشمار از جمله هبةالله بن حسن طبری (درگذشت ۴۱۸ق)،<ref>التقیید لمعرفة رواة السنن، ص473.</ref> ابومحمد حسن خلال (۳۵۲–۴۳۹ق) و ابوسعد اسماعیل سمان (درگذشت ۴۴۵ق) در مجلس درس او شرکت جستند و از او روایت کردند.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج16، ص479.</ref>[[خطیب بغدادی]]، مخلّص را ثقه و [[ذهبی]] وی را محدث راستگوی بغداد در آن دوران خوانده است.<ref>تاریخ بغداد، ج3، ص124؛ سیر اعلام النبلاء، ج16، ص478-480؛ الوافی بالوفیات، ج3، ص190-191.</ref>

== گزارش‌ها از کتاب ==
[[ابن نجار]] بدون اشاره به نام کتاب، [[واقعه جذع|رویداد جذع]] (فریاد ستون [[مسجد نبوی]] در پی ساخته شدن منبر) را از او گزارش می‌کند.<ref>الدرة الثمینه، ص156.</ref>[[سمهودی]] حدیثی را درباره مسجد نبوی از او روایت نموده و کتاب را با نام الانتقاء آورده است و چنین برمی‌آید که وی کتاب را دیده است.<ref>وفاء الوفاء، ج2، ص30.</ref>شماری از منابع کتاب‌شناسی این اثر را با عنوان الابتغاء یا الانتفاء آورده‌اند که مفقود است.<ref>کشف الظنون، ج1، ص175؛ هدیة العارفین، ج2، ص57؛ معجم ما الف عن المدینه، ص19.</ref>

== محتوای کتاب ==
منابع حدیثی بسیار از او گزارش کرده‌اند؛ اما از کتاب نام نبرده‌اند.<ref>برای نمونه: المتفق و المفترق، ج3، ص145؛ المتفق و المفترق، ج3، ص176؛ المتفق و المفترق، ج3، ص215؛ اسد الغابه، ج2، ص307؛ اسد الغابه، ج4، ص6؛ تهذیب الکمال، ج5، ص242؛ تهذیب الکمال، ج13، ص416.</ref>بسیاری از اخباری که از او گزارش کرده‌اند، مربوط به شرح‌حال نگاری [[اعلام مدینه|اَعلام مدینه]] است که گویا با مراجعه به کتاب او است. تأثیر [[زبیر بن بکار]] در شیوه تاریخ‌نگاری مخلّص نمایان است. او به واسطه احمد بن سلیمان طوسی، گزارش‌هایی فراوان را از زبیر بن بکار در بارهٔ [[مدینه]] آورده است.<ref>تاریخ دمشق، ج1، ص33؛ تاریخ دمشق، ج3، ص78؛ تاریخ دمشق، ج3، ص98؛ تاریخ دمشق، ج3، ص117؛ المنتظم، ج3، ص167؛ المنتظم، ج5، ص187؛ المنتظم، ج5، ص297؛ البدایة و النهایه، ج2، ص61.</ref>

سبعة مجالس من آمالی تنها کتاب به‌جا مانده از مخلّص است. محتوای کتاب انتقاء را می‌توان از گزارش‌های دیگر منابع از آن حدس زد. این منابع آگاهی‌های گسترده‌ای از رخدادهای مدینه مانند نبردهای [[جنگ بدر|بدر]]،<ref>تاریخ دمشق، ج21، ص65؛ المنتظم، ج1، ص323؛ تهذیب الکمال، ج13، ص416.</ref> [[جنگ احد|اُحد]]<ref>المنتظم، ج1، ص325؛ اسد الغابه، ج1، ص793؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص27.</ref>و نیز [[سیره پیامبر(ص)]] و [[صحابه]]<ref>اسد الغابه، ج1، ص793.</ref>را از مخلّص روایت کرده‌اند. افزون بر این، اخبار بسیار درباره اعلام، قضات<ref>تاریخ بغداد، ج10، ص61.</ref>و [[امرای مدینه|والیان مدینه]] و [[والیان مکه|مکه]] در دوره‌های گوناگون،<ref>تاریخ دمشق، ج13، ص65؛ تاریخ دمشق، ج17، ص165؛ تاریخ دمشق، ج17، ص173؛ تاریخ دمشق، ج27، ص297؛ تهذیب الکمال، ج6، ص154؛ تهذیب الکمال، ج14، ص371؛ تهذیب الکمال، ج25، ص520؛ بغیة الطلب، ج2، ص396.</ref> [[امارت حج|والیان حج]]<ref>تاریخ دمشق، ج37، ص239.</ref>و شورش‌های رخ داده در مدینه<ref>تاریخ دمشق، ج19، ص154؛ تاریخ دمشق، ج31، ص13؛ تاریخ دمشق، ج40، ص46؛ بغیة الطلب، ج4، ص110.</ref>نیز از او گزارش شده است. کتاب انتقاء به‌دلیل اهمیتی که داشته، در [[مسجدالنبی]] تدریس می‌شده است.<ref>برنامج الوادی آشی، ج1، ص246.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/8151

 | عنوان = الانتقاء فی اخبار المدینه

 | نویسنده = سید مجتبی حسینی

}}
* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (درگذشت ۶۳۰ق)، بیروت، دار الکتاب العربی.
* '''الانساب''': عبدالکریم السمعانی (درگذشت ۵۶۲ق)، به کوشش عبدالله عمر، بیروت، دار الجنان، ۱۴۰۸ق.
* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (درگذشت ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف.
* '''برنامج الوادی آشی''': محمد جابر الوادی آشی (درگذشت ۷۴۹ق)، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۰۰ق.
* '''بغیة الطلب فی تاریخ حلب''': عمر ابن العدیم (درگذشت ۶۶۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر.
* '''تاریخ بغداد''': الخطیب البغدادی (درگذشت ۴۶۳ق)، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن عساکر (درگذشت ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''التقیید لمعرفة رواة السنن و المسانید''': محمد بن عبدالغنی البغدادی (درگذشت ۶۲۹ق)، به کوشش کمال یوسف، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق.
* '''توضیح المشتبه''': ابن ناصر الدین محمد بن عبدالله القیسی (درگذشت ۸۴۲ق)، به کوشش محمد نعیم، بیروت، الرساله، ۱۹۹۳ق.
* '''تهذیب الکمال''': المزی (درگذشت ۷۴۲ق)، به کوشش بشار عواد، بیروت، الرساله، ۱۴۱۵ق.
* '''الدرة الثمینة فی اخبار المدینه''': محمد بن محمود النجار (درگذشت ۶۴۳ق)، به کوشش محمد زینهم، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۱۷ق.
* '''سیر اعلام النبلاء''': الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق.
* '''کشف الظنون''': حاجی خلیفه (درگذشت ۱۰۶۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق.
* '''المتفق و المفترق''': الخطیب البغدادی (درگذشت ۴۶۳ق)، به کوشش الحامدی، دمشق، دار القادری، ۱۴۱۷ق.
* '''معجم ما الف عن المدینه''': عبدالرزاق فراج الصاعدی، جده، المکتبة القصریة الذهبیه، ۱۴۱۷ق.
* '''المنتظم''': ابن الجوزی (درگذشت ۵۹۷ق)، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
* '''الوافی بالوفیات''': الصفدی (درگذشت ۷۶۴ق)، به کوشش الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
* '''وفاء الوفاء''': السمهودی (درگذشت ۹۱۱ق)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
* '''هدیة العارفین''': اسماعیل پاشا (درگذشت ۱۳۳۹ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
{{پایان}}
{{کتاب‌های مرتبط با مدینه}}

[[رده:کتاب‌های محمد بن عبدالرحمن بغدادی ذهبی]]
[[رده:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[رده:کتاب‌های تاریخ مدینه]]