در حال ویرایش الجامع اللطیف (کتاب)

موضوع اصلی کتاب، فضیلت‌های [[مکه]] است، هرچند به موضوعاتی دیگر مانند [[امیران مکه]] نیز پرداخته است ولی گاه به مباحث گوناگون تاریخی، جغرافیایی، سنن، آداب، و احکام فقهی نیز پرداخته است.

==معرفی نویسنده==

عنوان «ابن ظهیره» نیز از دوران یکی از نیاکان نویسنده به نام عطیة بن ظهیرة بن مرزوق قرشی مخزومی مکّی (درگذشت 647ق.) برای این خاندان مانده است.<ref>العقد الثمین، ج6، ص107.</ref> درباره تاریخ وفات وی در منابع تفاوت دیدگاه به چشم می‌خورد. برخی تاریخ وفات او را 960ق. دانسته<ref>الاعلام، ج6، ص239.</ref> و بعضی تنها از زنده بودنش در این سال سخن گفته<ref>الکنی و الالقاب، ج1، ص345؛ معجم المطبوعات، ص150.</ref> و بیشتر منابع معاصر تاریخ وفات او را 986ق. دانسته‌اند.<ref>المختصر من کتاب نشر النور، ص151؛ معجم ما کتب فی الحج، ص88؛ التاریخ و المؤرخون، ص236؛ وسام الکرم، ص149.</ref>  

ابن ظهیره از منابع پرشمار بهره برده است؛ از جمله: [[اخبار مکه ازرقی]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص35-36، 43.</ref> ، [[اخبار مکه فاکهی]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص58، 69، 82.</ref> ، [[صحیح مسلم]] (درگذشت 261ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص166، 301.</ref> ، [[مناسک ابن جماعه]] (درگذشت 819ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص35، 44، 47، 125.</ref> ، [[شفاء الغرام]] [[فاسی]] (درگذشت 832ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص67، 79، 88.</ref> ، و آثار [[ابن حجر]] (درگذشت 853ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص49، 58، 86.</ref> شماری از منابع ابن ظهیره مانند [[اخبار مکه ابن شبه|اخبار مکه ابن شَبّه]] (درگذشت 262ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص32.</ref> و کتاب [[الوصل و المنی فی بیان فضل منی]] نوشته [[مجدالدین فیروزآبادی شیرازی]] (درگذشت 718ق.)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص292.</ref> اکنون موجود نیستند.

==محتوای کتاب==

ابن ظهیره مطالب کتاب را به چند دسته تقسیم نموده و هریک را با عنوانی ویژه خوانده است. برای مثال، بیشتر مباحث اصلی را با عنوان «مطلب»<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص25-27.</ref> ، مباحث فقهی را با عنوان «فرع» و «فروع»<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص30، 42، 45، 103، 120-121.</ref> و گاه با عنوان «مطلب» یا «مطلب مهم»<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص37.</ref> ، مباحث کناری را با عنوان «استطراد»<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص33، 78، 133، 162، 205، 240.</ref> ، و نظر خود را با تعبیر «اقول»<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص32-33، 36، 86.</ref> آورده است.

عناوین فصل‌های ده‌‌گانه کتاب عبارتند از:

[[تغییر قبله]] مسلمانان<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص23-35، 67-75، 80-88.</ref> ، معطر نمودن کعبه<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص99-104.</ref> ، آن‌چه در کعبه می‌آویخته و می‌گذاشته‌اند<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص105-107.</ref> ، پیشینه [[کلیدداری کعبه|کلیدداری]] و [[پرده‌داری کعبه]] از روزگار پیش از [[اسلام]] تا دوران نویسنده که در آن هنگام برعهده نوادگان [[شیبة بن عثمان بن ابی‌‌طلحه]] (درگذشت 59ق.) بوده است<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص107-110.</ref> ، [[مقام ابراهیم]] و فضیلت و آداب و سنن آن<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص36، 37.</ref> ، جایگاه معنوی و صفات و‌ اندازه ظاهری<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص130.</ref> و پیشینه [[حجرالاسود]] و برخی روایات و سنن مربوط به آن همچون [[استلام]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص38-43.</ref> ، [[رکن یمانی]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص43-46.</ref> و [[ملتزم]] و [[مستجار]] و جای‌های دیگر کعبه و نزدیک آن<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص46-67.</ref> ، مقام معنوی طواف‌کنندگان، [[نماز طواف]] و آیات و روایات و مسائل فقهی آن<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص113-125.</ref> ، مساحت [[مطاف]] و نمازگاه پیامبر(ص)<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص125-130.</ref> ، علائم و حکم فقهی [[حرم]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص153-162.</ref> ، نوسازی‌های آن<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص49-50.</ref> که شامل مباحث مربوط به دوره زندگانی نویسنده نمی‌شود، بازسازی‌های کعبه<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص67-99.</ref> ، نسب [[پیامبر اسلام(ص)]]<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص205-208.</ref> ، نسب و ویژگی‌های ظاهری [[عشره مبشره|عشره مبشّره]] (208- 218)، پیشینه [[زمزم]] و فضیلت‌ها و خواص<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص223-224، 226-236.</ref> و نام‌ها<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص236-237.</ref> و آداب شرب آن<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص238-239.</ref> ، و یادی از [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل|اسماعیل(ع)]] به مناسبت موضوع زمزم همراه مبحثی روایی و تاریخی در باره فرد «[[ذبیح]]».<ref>الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف، ص224-225.</ref>  

===فهرست امیران مکه===

==چاپ‌ها==

== جستار وابسته ==

{{پانویس}}

{{منابع}}