در حال ویرایش امهات المؤمنین
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۱: | خط ۱: | ||
امهات المؤمنین (مادران مسلمانان) لقبی است که بر اساس آیه ششم [[سوره احزاب]] به همسران [[پیامبر اسلام]] داده شده است.اعطای این لقب به معنای احترام همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) و حرام بودن ازدواج با آنان است. بنابر آیات قرآنی، همسران پیامبر ملزم به رعایت برخی احکام ویژه بودند مثل: دو برابر بودن کیفر گناهان و همچنین پاداش اعمال نیکشان، وجوب پردهنشینی و بیرون نشدن از خانه، مگر برای کارهای لازم و یا داشتن حجاب ویژه یا حرمت ازدواج آنان در پی وفات [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص) و ... . [[پيامبراسلام|پيامبر]] گرامي(ص) تا 25 سالگي ازدواج نكرد و از 25 تا 50 سالگي، تنها همسر ايشان [[خديجه]] بود. ديگر همسران ايشان تنها در دوره تشكيل [[حكومت اسلامي]] در [[مدينه]]، برپايه ضرورتهاي سياسي و اجتماعي، به ازدواج ايشان درآمدند. ازدواج پيامبر با 11 زن، مسلّم است و درباره ازدواج ایشان با برخی دیگر از زنان اختلاف وجود دارد. [[پیامبراسلام|پیامبر گرامی]](ص) برای احیای حقوق زنان، شمار همسران دائم مرد را در جامعه اسلامی محدود کرد و با وجود مجاز شمردن ازدواج موقت، خود ازدواج دائم را برگزید. دوران چند همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص) تنها در دهه پایانی عمر ایشان و دوران [[حکومت اسلامی]] در [[مدینه]] است. برخی اختلافات و کشمکش ها بین همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]]، موجب برخی از وقایع در دوره زندگی آن حضرت شد و در حوادث سیاسی بعد از حیات ایشان نیز تاثیر گذار بود. گفته شده که همسران آن حضرت در دو گروه تقسیم شده بودند: حزب [[ام سلمه]] و حزب [[عایشه دختر ابوبکر|عایشه]]. همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) در [[قبرستان بقیع]] مدفون هستند، غیر از [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه(س)]]، [[میمونه دختر حارث|میمونه]] و بنابر روایتی [[ام حبیبه]] که در [[شام]] مدفون است. | |||
امهات المؤمنین (مادران مسلمانان) لقبی است که بر اساس آیه ششم [[سوره احزاب]] به همسران [[پیامبر اسلام]] داده شده است.اعطای این لقب به معنای احترام همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) و حرام بودن ازدواج با آنان است. بنابر آیات قرآنی، همسران پیامبر ملزم به رعایت برخی احکام ویژه بودند مثل: دو برابر بودن کیفر گناهان و همچنین پاداش اعمال نیکشان، وجوب پردهنشینی و بیرون نشدن از خانه، مگر برای کارهای لازم و یا داشتن حجاب ویژه یا حرمت ازدواج آنان در پی وفات [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص) و ... . [[پيامبراسلام|پيامبر]] گرامي(ص) تا 25 سالگي ازدواج نكرد و از 25 تا 50 سالگي، تنها همسر ايشان [[خديجه]] بود. ديگر همسران ايشان تنها در دوره تشكيل [[حكومت اسلامي]] در [[مدينه]]، برپايه ضرورتهاي سياسي و اجتماعي، به ازدواج ايشان درآمدند. ازدواج پيامبر با 11 زن، مسلّم است و درباره ازدواج ایشان با برخی دیگر از زنان اختلاف وجود دارد. برخی اختلافات و کشمکش ها بین همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]]، موجب | |||
==وجه تسمیه== | ==وجه تسمیه== | ||
اُمّهات جمع «اُمّ» به معنای مادران است. «امهات المؤمنین» لقبی است که خداوند بر پایه آیه 6 [[سوره احزاب|احزاب]] به [[همسران پیامبر]] داده است: ({{قلم رنگ|سبز|النَّبِیُّ اَولی بِالمُؤمِنینَ مِن اَنفُسِهِم وَ اَزواجُهُ اُمَّهاتُهُم}})؛ «[[پیامبر]] در کار [[دین]] و دنیای مؤمنان از آنان درباره خودشان سزاوارتر است و همسران او به منزله مادران ایشانند». | اُمّهات جمع «اُمّ» به معنای مادران است. «امهات المؤمنین» لقبی است که خداوند بر پایه آیه 6 [[سوره احزاب|احزاب]] به [[همسران پیامبر]] داده است: ({{قلم رنگ|سبز|النَّبِیُّ اَولی بِالمُؤمِنینَ مِن اَنفُسِهِم وَ اَزواجُهُ اُمَّهاتُهُم}})؛ «[[پیامبر]] در کار [[دین]] و دنیای مؤمنان از آنان درباره خودشان سزاوارتر است و همسران او به منزله مادران ایشانند». | ||
==همسران پیامبر: امهات المومنین== | ==همسران پیامبر: امهات المومنین== | ||
[[حضرت خدیجه|خدیجه]] دختر [[خویلد|خُوَیْلد]]، [[سوده]] دختر [[زمعه|زَمْعه]]، [[عایشه]] دختر [[ابوبکر]]، [[حفصه|حَفْصه]] دختر [[عمر]]، [[ام سلمه|اُم سلمه]] دختر [[ابوامیه|ابواُمَیّه]]، [[ام حبیبه|اُم حبیبه]] دختر [[ابوسفیان]]، [[زینب بنت خزیمه|زینب]] دختر [[خزیمه|خُزَیمَه]]، [[زینب بنت جحش|زینب]] دختر [[جحش|جَحْش]]، [[جویریه|جُوَیْریه]] دختر حارث، [[صفیه]] دختر [[حیی بن اخطب|حُییّ بن اخطب]]، و [[میمونه|مَیمونَه]] دختر حارث، به اجماع مسلمانان صاحبان این لقب یعنی امهات المومنین هستند.<ref>الاستیعاب، ج1، ص46؛ اسد الغابه، ج1، ص40.</ref> | [[حضرت خدیجه|خدیجه]] دختر [[خویلد|خُوَیْلد]]، [[سوده]] دختر [[زمعه|زَمْعه]]، [[عایشه]] دختر [[ابوبکر]]، [[حفصه|حَفْصه]] دختر [[عمر]]، [[ام سلمه|اُم سلمه]] دختر [[ابوامیه|ابواُمَیّه]]، [[ام حبیبه|اُم حبیبه]] دختر [[ابوسفیان]]، [[زینب بنت خزیمه|زینب]] دختر [[خزیمه|خُزَیمَه]]، [[زینب بنت جحش|زینب]] دختر [[جحش|جَحْش]]، [[جویریه|جُوَیْریه]] دختر حارث، [[صفیه]] دختر [[حیی بن اخطب|حُییّ بن اخطب]]، و [[میمونه|مَیمونَه]] دختر حارث، به اجماع مسلمانان صاحبان این لقب یعنی امهات المومنین هستند.<ref>الاستیعاب، ج1، ص46؛ اسد الغابه، ج1، ص40.</ref> | ||
===خدیجه دختر خویلد اسدی=== | ===خدیجه دختر خویلد اسدی=== | ||
برپایه گزارش مشهور، وی بیوه زنی 40 ساله از اشراف [[قریش]] بود.<ref name=":0">الطبقات، ج8، ص174؛ الاستیعاب، ج1، ص35.</ref> البته گزارشی دیگر او را دوشیزهای 26 یا 28 ساله معرفی میکند.<ref name=":1">انساب الاشراف، ج1، ص98؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص115.</ref> [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]]، خود، به پیامبر پیشنهاد ازدواج داد<ref name=":2">السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص188؛ اسد الغابه، ج6، ص80.</ref> و فرزندانی برای پیامبر زاد که نسل پیامبر خدا از طریق دختر گرامی او فاطمه زهرا(س) گسترش یافت.<ref name=":3">السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص190؛ الاستیعاب، ج4، ص1819.</ref> [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص) [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] را از برترین زنان دنیا و همسنگ [[حضرت مریم|مریم]] دختر [[عمران نبی|عمران]] میدانست که خداوند از طریق [[جبرئیل]] بر او سلام ویژه فرستاد.<ref name=":4">الاستیعاب، ج4، ص1821؛ الاصابه، ج8، ص101.</ref> او نخستین زن مسلمان بود.<ref name=":5">تاریخ طبری، ج2، ص309؛ البدء و التاریخ، ج5، ص71.</ref> پیامبر گرامی تا پایان عمر پیوسته از [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] و خوبیهایش سخن میگفت و به دوستان و آشنایان او نیکی میکرد و سال وفات خدیجه و [[ابوطالب]] را «[[عام الحزن]]» یعنی سال اندوه نامید.<ref name=":6">اعلام الوری، ج1، ص53؛ امتاع الاسماع، ج1، ص45؛ نساء النبی، ص49-50.</ref> | برپایه گزارش مشهور، وی بیوه زنی 40 ساله از اشراف [[قریش]] بود.<ref name=":0">الطبقات، ج8، ص174؛ الاستیعاب، ج1، ص35.</ref> البته گزارشی دیگر او را دوشیزهای 26 یا 28 ساله معرفی میکند.<ref name=":1">انساب الاشراف، ج1، ص98؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص115.</ref> [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]]، خود، به پیامبر پیشنهاد ازدواج داد<ref name=":2">السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص188؛ اسد الغابه، ج6، ص80.</ref> و فرزندانی برای پیامبر زاد که نسل پیامبر خدا از طریق دختر گرامی او فاطمه زهرا(س) گسترش یافت.<ref name=":3">السیرة النبویه، ابن هشام، ج1، ص190؛ الاستیعاب، ج4، ص1819.</ref> [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص) [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] را از برترین زنان دنیا و همسنگ [[حضرت مریم|مریم]] دختر [[عمران نبی|عمران]] میدانست که خداوند از طریق [[جبرئیل]] بر او سلام ویژه فرستاد.<ref name=":4">الاستیعاب، ج4، ص1821؛ الاصابه، ج8، ص101.</ref> او نخستین زن مسلمان بود.<ref name=":5">تاریخ طبری، ج2، ص309؛ البدء و التاریخ، ج5، ص71.</ref> پیامبر گرامی تا پایان عمر پیوسته از [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] و خوبیهایش سخن میگفت و به دوستان و آشنایان او نیکی میکرد و سال وفات خدیجه و [[ابوطالب]] را «[[عام الحزن]]» یعنی سال اندوه نامید.<ref name=":6">اعلام الوری، ج1، ص53؛ امتاع الاسماع، ج1، ص45؛ نساء النبی، ص49-50.</ref> | ||
خط ۴۸: | خط ۲۱: | ||
===حفصه دختر عمر=== | ===حفصه دختر عمر=== | ||
وی در پی مرگ شوهرش [[خنیس]] پس از [[غزوه بدر|نبرد بدر]] (2ق.) به پیشنهاد [[عمر]] به همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد.<ref name=":17">الطبقات، ج8، ص175؛ انساب الاشراف، ج1، ص423.</ref> | وی در پی مرگ شوهرش [[خنیس]] پس از [[غزوه بدر|نبرد بدر]] (2ق.) به پیشنهاد [[عمر]] به همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد.<ref name=":17">الطبقات، ج8، ص175؛ انساب الاشراف، ج1، ص423.</ref> او همان همسری است که راز [[پیامبراسلام|پیامبر]] را آشکار کرد.<ref name=":18">الطبقات، ج8، ص151؛ انساب الاشراف، ج1، ص424.</ref> | ||
===امحبیبه رمله دختر ابوسفیان=== | ===امحبیبه رمله دختر ابوسفیان=== | ||
خط ۵۴: | خط ۲۷: | ||
===زینب دختر خزیمة بن حارث=== | ===زینب دختر خزیمة بن حارث=== | ||
او بیوهزنی نیکوکار و مشهور به «ام المساکین» (مادر فقیران) بود. شوهر دومش [[عبیده]] در [[غزوه بدر|نبرد بدر]] به شهادت رسید و [[زینب بنت خزیمه بن حارث|زینب]] سه یا هشت ماه پایان عمرش را به همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد و سپس به سال چهارم ق. درگذشت.<ref name=":23">تاریخ خلیفه، ص27؛ انساب الاشراف، ج1، ص429؛ الاصابه، ج8، ص157.</ref> هدف اصلی این ازدواج، حمایت از | او بیوهزنی نیکوکار و مشهور به «ام المساکین» (مادر فقیران) بود. شوهر دومش [[عبیده]] در [[غزوه بدر|نبرد بدر]] به شهادت رسید و [[زینب بنت خزیمه بن حارث|زینب]] سه یا هشت ماه پایان عمرش را به همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد و سپس به سال چهارم ق. درگذشت.<ref name=":23">تاریخ خلیفه، ص27؛ انساب الاشراف، ج1، ص429؛ الاصابه، ج8، ص157.</ref> هدف اصلی این ازدواج، حمایت از زینب و حفظ کرامت او بود که در پایان عمر دچار بیکسی و تهیدستی شده بود.<ref name=":24">نساء النبی، ص135؛ همسران رسول خدا، ص25.</ref> | ||
===زینب دختر جحش=== | ===زینب دختر جحش=== | ||
او دختر عمه [[پیامبر خدا(ص)]] بود که نخست با میانجیگری ایشان به ازدواج [[زید بن حارثه]] غلام آزاد شده و فرزند خوانده رسول خدا درآمد. این ازدواج با هدف تغییر نظام اشرافی جاهلی بود. اما در پی ناسازگاری با [[زید بن حارثه|زید]]، از او طلاق گرفت. | او دختر عمه [[پیامبر خدا(ص)]] بود که نخست با میانجیگری ایشان به ازدواج [[زید بن حارثه]] غلام آزاد شده و فرزند خوانده رسول خدا درآمد. این ازدواج با هدف تغییر نظام اشرافی جاهلی بود. اما در پی ناسازگاری با [[زید بن حارثه|زید]]، از او طلاق گرفت. پیامبر به فرمان خدا و برای نسخ سنت باطل [[قریش]] که فرزند خوانده را مانند فرزند میدانستند،<ref name=":25">همسران رسول خدا، ص46؛ زندگانی محمد، ص439.</ref> سن [[زینب دختر جحش|زینب]] هنگام ازدواج با [[پیامبراسلام|پیامبر]] میان 35 تا 40 سال بود.<ref name=":27">الطبقات، ج8، ص90.</ref> | ||
===جویریه دختر حارث=== | ===جویریه دختر حارث=== | ||
{{اصلی|جویریة بنت حارث}} | {{اصلی|جویریة بنت حارث}} | ||
وی دختر یکی از سران قبیله [[بنیمصطلق|بنیالمصطلق]] بود که شوهرش در نبرد با مسلمانان (5ق.) کشته شد و او همراه افرادی بسیار از این قبیله به اسارت مسلمانان درآمد. هنگامیکه پدر [[جویریة بنت حارث|جویریه]] برای آزادی او و پرداخت بهایش نزد [[پیامبراسلام|پیامبر]] آمد. [[پیامبراسلام|پیامبر]] وی را میان رفتن با پدر یا ازدواج با خود مخیر گذاشت. | وی دختر یکی از سران قبیله [[بنیمصطلق|بنیالمصطلق]] بود که شوهرش در نبرد با مسلمانان (5ق.) کشته شد و او همراه افرادی بسیار از این قبیله به اسارت مسلمانان درآمد. هنگامیکه پدر [[جویریة بنت حارث|جویریه]] برای آزادی او و پرداخت بهایش نزد [[پیامبراسلام|پیامبر]] آمد. [[پیامبراسلام|پیامبر]] وی را میان رفتن با پدر یا ازدواج با خود مخیر گذاشت. جویریه که در آن هنگام 20 ساله بود، به رغم میل پدر، ازدواج با پیامبر را برگزید. مسلمانان که خبر ازدواج [[پیامبراسلام|پیامبر]] با [[جویریة بنت حارث|جویریه]] را شنیدند، بسیاری از اسیران این قبیله را آزاد نمودند<ref name=":28">انساب الاشراف، ج1، ص442؛ الطبقات، ج8، ص95.</ref> که شمار آنان را 100 خانوار یاد کردهاند.<ref name=":29">المغازی، ج1، ص411؛ اسد الغابه، ج6، ص57.</ref> | ||
===صفیه دختر حیی بن اخطب=== | ===صفیه دختر حیی بن اخطب=== | ||
پدرش از سران [[یهود بنینضیر]] بود که در [[جنگ خیبر|نبرد خیبر]] همراه شوهر [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] کشته شد. [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] که پیش از [[پیامبراسلام|پیامبر]] با دو تن ازدواج کرده بود، در پی اسارتش در [[غزوه خیبر]] (7ق.) میان همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] و پیوستن به قبیلهاش، همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در 17 سالگی برگزید.<ref name=":30">تاریخ طبری، ج11، ص610؛ الاستیعاب، ج4، ص1871؛ الاصابه، ج8، ص210-212.</ref> | پدرش از سران [[یهود بنینضیر]] بود که در [[جنگ خیبر|نبرد خیبر]] همراه شوهر [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] کشته شد. [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] که پیش از [[پیامبراسلام|پیامبر]] با دو تن ازدواج کرده بود، در پی اسارتش در [[غزوه خیبر]] (7ق.) میان همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] و پیوستن به قبیلهاش، همسری [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در 17 سالگی برگزید.<ref name=":30">تاریخ طبری، ج11، ص610؛ الاستیعاب، ج4، ص1871؛ الاصابه، ج8، ص210-212.</ref> [[پیامبراسلام|پیامبر]] با این ازدواج، پیوند سببی خود را با قوم نژادگرای یهود استوار ساخت. | ||
===میمونه دختر حارث=== | ===میمونه دختر حارث=== | ||
پیامبر در پی وفات دومین شوهر [[میمونه دختر حارث|میمونه]]، [[ابورهم بن عبدالعزی]] از [[بنیمالک]]، به سال هفتم ق. پس از انجام [[عمرة القضاء]] در [[مکه]] با او ازدواج کرد. او که در این هنگام 27 ساله بود، از شوهران پیشین خود فرزندی نداشت.<ref name=":31">الطبقات، ج8، ص111؛ انساب الاشراف، ج1، ص447؛ الاصابه، ج8، ص322.</ref> میمونه واپسین زنی بود که [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) با وی ازدواج کرد. برپایه برخی روایات، این ازدواج به درخواست [[میمونه دختر حارث|میمونه]] بود که مهریهاش را به [[پیامبراسلام|پیامبر]] بخشید.<ref name=":32">الاصابه، ج1، ص87.</ref> | پیامبر در پی وفات دومین شوهر [[میمونه دختر حارث|میمونه]]، [[ابورهم بن عبدالعزی]] از [[بنیمالک]]، به سال هفتم ق. پس از انجام [[عمرة القضاء]] در [[مکه]] با او ازدواج کرد. او که در این هنگام 27 ساله بود، از شوهران پیشین خود فرزندی نداشت.<ref name=":31">الطبقات، ج8، ص111؛ انساب الاشراف، ج1، ص447؛ الاصابه، ج8، ص322.</ref> میمونه واپسین زنی بود که [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) با وی ازدواج کرد. برپایه برخی روایات، این ازدواج به درخواست [[میمونه دختر حارث|میمونه]] بود که مهریهاش را به [[پیامبراسلام|پیامبر]] بخشید.<ref name=":32">الاصابه، ج1، ص87.</ref> | ||
جز [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] و [[زینب دختر خزیمه]]، بقیه این زنان هنگام رحلت [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) زنده بودند و شش تن | جز [[حضرت خدیجه (س)|خدیجه]] و [[زینب دختر خزیمه]]، بقیه این زنان هنگام رحلت [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) زنده بودند و شش تن نخست، از [[قبیله قریش]] بهشمار میرفتند.<ref name=":33">الاوائل، ص115؛ تاریخ طبری، ج3، ص167.</ref> | ||
==احکام اختصاصی همسران پیامبر== | ==احکام اختصاصی همسران پیامبر== | ||
مطابق با آیات قرآن، احکامی بر زنان | مطابق با آیات قرآن، احکامی بر زنان پیامبر نازل شد که هم جنبه فردی و هم جنبه اجتماعی داشت. بدین معنا که همسران پیامبر موظف به رعایت شئوناتی نظیر پرده نشینی بودند و دیگران نیز در مواجهه با همسران پیامبر موظف به رعایت جایگاه آنان بودند و نیز زنان پیامبر بعد وفات پیامبر حرمت ازدواج داشتند و ازدواج با ایشان حرام بود.<ref>سوره احزاب، آیه28-34</ref> | ||
شرح احکام بدین ترتیب است: | شرح احکام بدین ترتیب است: | ||
خط ۸۴: | خط ۵۷: | ||
4. داشتن حجاب ویژه؛ بدین معنا که آنان باید با نامحرمان از پشت پرده سخن گویند.<ref>نمونه، ج17، ص401.</ref> | 4. داشتن حجاب ویژه؛ بدین معنا که آنان باید با نامحرمان از پشت پرده سخن گویند.<ref>نمونه، ج17، ص401.</ref> | ||
5. مخیر بودن میان پذیرفتن زندگی | 5. مخیر بودن میان پذیرفتن زندگی فقیرانه سرافرازانه با [[پیامبراسلام|پیامبر]] و طلاق گرفتن خرسندانه و پرداخت همه حقشان به ایشان.<ref>کنز العرفان، ج2، ص239.</ref> | ||
6. حرمت ازدواج آنان در پی وفات [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص). | 6. حرمت ازدواج آنان در پی وفات [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی(ص). | ||
==دلایل چندهمسری پیامبر== | ==دلایل چندهمسری پیامبر== | ||
چند همسری پیامبر مربوط به دوران | چند همسری پیامبر مربوط به دوران حکومت اسلامی در مدینه است. پیامبر در این دوران و برای تثبیت و تحکیم حکومت اسلامی، وصلت هایی را با قبایل مختلف انجام داد مانند بنی مصطلق، بنی نظیر، بنی امیه .برخی از ازدواج های پیامبر نیز با هدف سرپرستی بیوه زنانی شکل گرفت که در جنگ های صدر اسلام همسران خود را از دست داده بودند مانند زینب دختر خزیمه. | ||
==سیره پیامبر در | |||
==سیره پیامبر در برخورد با همسران== | |||
[[پیامبر اسلام]] برای هریک از همسرانش زمانی معیّن کرده بود و هرروز با همه همسرانش دیدار میکرد و اگر نوبتش در همان روز بود، نزد او میماند وگرنه برمیخاست. در این دیدارها وی مدتی بیشتر را نزد [[ام سلمه]] میماند.<ref>الطبقات، ج8، ص135-136؛ سبل الهدی، ج9، ص65.</ref> این شیوه حتی در دوران بیماری ایشان نیز رعایت میشد تا هنگامی که [[حضرت فاطمه(س)]] از همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]] خواست که برای رعایت حال ایشان، حق خود را ببخشند و آنان نیز پذیرفتند.<ref>الطبقات، ج8، ص135؛ انساب الاشراف، ج1، ص415.</ref> پیامبر هنگام سفر با قرعه یکی از همسرانش را برمیگزید و وی را با خود به سفر میبرد.<ref>الطبقات، ج8، ص135؛ انساب الاشراف، ج1، ص417.</ref> | [[پیامبر اسلام]] برای هریک از همسرانش زمانی معیّن کرده بود و هرروز با همه همسرانش دیدار میکرد و اگر نوبتش در همان روز بود، نزد او میماند وگرنه برمیخاست. در این دیدارها وی مدتی بیشتر را نزد [[ام سلمه]] میماند.<ref>الطبقات، ج8، ص135-136؛ سبل الهدی، ج9، ص65.</ref> این شیوه حتی در دوران بیماری ایشان نیز رعایت میشد تا هنگامی که [[حضرت فاطمه(س)]] از همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]] خواست که برای رعایت حال ایشان، حق خود را ببخشند و آنان نیز پذیرفتند.<ref>الطبقات، ج8، ص135؛ انساب الاشراف، ج1، ص415.</ref> پیامبر هنگام سفر با قرعه یکی از همسرانش را برمیگزید و وی را با خود به سفر میبرد.<ref>الطبقات، ج8، ص135؛ انساب الاشراف، ج1، ص417.</ref> | ||
خط ۱۰۲: | خط ۷۶: | ||
همه منابع از برابر بودن مهریه همه زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] گزارش دادهاند؛ هرچند در مقدار آن اختلاف است. در بسیاری از منابع [[شیعه]]<ref>الکافی، ج5، ص376؛ التهذیب، ج7، ص357؛ رسالة فی المهر، ص26.</ref> و [[سنی]]<ref>الطبقات، ج8، ص128؛ انساب الاشراف، ج1، ص463؛ سبل الهدی، ج9، ص48.</ref> این مهریه برابر با 500 درهم گزارش شده است، مگر [[ام حبیبه]] که مهریه او 400 دینار بود؛ زیرا در این ازدواج، پادشاه حبشه، [[نجاشی]] وکیل [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) بود و به اقتضای پادشاهیاش آن مبلغ را معین کرد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص229؛ الاصابه، ج8، ص141.</ref> | همه منابع از برابر بودن مهریه همه زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] گزارش دادهاند؛ هرچند در مقدار آن اختلاف است. در بسیاری از منابع [[شیعه]]<ref>الکافی، ج5، ص376؛ التهذیب، ج7، ص357؛ رسالة فی المهر، ص26.</ref> و [[سنی]]<ref>الطبقات، ج8، ص128؛ انساب الاشراف، ج1، ص463؛ سبل الهدی، ج9، ص48.</ref> این مهریه برابر با 500 درهم گزارش شده است، مگر [[ام حبیبه]] که مهریه او 400 دینار بود؛ زیرا در این ازدواج، پادشاه حبشه، [[نجاشی]] وکیل [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) بود و به اقتضای پادشاهیاش آن مبلغ را معین کرد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص229؛ الاصابه، ج8، ص141.</ref> | ||
==تردید درباره زنان دیگر == | ==تردید درباره زنان دیگر == | ||
در منابع | در منابع تاریخی، نام زنانی دیگر را میتوان دید که ازدواجشان با [[پیامبراسلام|پیامبر]] به سرانجام نرسید. برخی زنان که همسری آنان با [[پیامبراسلام|پیامبر]] مورد تردید است و بسیاری از سیرهنویسان از آنها به عنوان همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]] نام نبردهاند، عبارتند از: | ||
===اسماء دختر نعمان کندی=== | ===اسماء دختر نعمان کندی=== | ||
[[اسماء دختر نعمان کندی|اسماء]] دختر [[نعمان کندی]].<ref>انساب الاشراف، ج2، ص456؛ اسد الغابه، ج6، ص16.</ref> برپایه گزارش [[ابن عباس]] و [[ابی اسید ساعدی]]، پیامبر به گمان | [[اسماء دختر نعمان کندی|اسماء]] دختر [[نعمان کندی]].<ref>انساب الاشراف، ج2، ص456؛ اسد الغابه، ج6، ص16.</ref> برپایه گزارش [[ابن عباس]] و [[ابی اسید ساعدی]]، پیامبر به گمان اینکه وی از این ازدواج ناخرسند بوده وی را طلاق داد.<ref>الطبقات، ج8، ص115؛ تاریخ طبری، ج11، ص614.</ref> | ||
===فاطمه دختر ضحاک=== | ===فاطمه دختر ضحاک=== | ||
خط ۱۲۰: | خط ۹۴: | ||
===قتیله دختر قیس=== | ===قتیله دختر قیس=== | ||
[[قتیله دختر قیس|قتیله]] دختر قیس از [[قبیله بنیکنده]] و خواهر [[اشعث بن قیس]]. درباره او سه رای وجود دارد: 1. کنیز [[اسلام|پیامبر]] بود. 2. تقاضای ازدواج بدون مهریه از [[پیامبراسلام|پیامبر]] داشت. 3. به ازدواج [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد؛ اما پیش از رسیدن به [[مدینه]]، در پی رحلت [[پیامبراسلام|پیامبر]]، نزد خانوادهاش بازگشت و همراه برادرش از | [[قتیله دختر قیس|قتیله]] دختر قیس از [[قبیله بنیکنده]] و خواهر [[اشعث بن قیس]]. درباره او سه رای وجود دارد: 1. کنیز [[اسلام|پیامبر]] بود. 2. تقاضای ازدواج بدون مهریه از [[پیامبراسلام|پیامبر]] داشت. 3. به ازدواج [[پیامبراسلام|پیامبر]] درآمد؛ اما پیش از رسیدن به [[مدینه]]، در پی رحلت [[پیامبراسلام|پیامبر]]، نزد خانوادهاش بازگشت و همراه برادرش از اسلام رویگردان و [[مرتد]] شد.<ref>الطبقات، ج8، ص117؛ تاریخ طبری، ج3، ص168؛ انساب الاشراف، ج1، ص456.</ref> | ||
===سنا دختر صلت=== | ===سنا دختر صلت=== | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۰۰: | ||
===ام شریک دختر حکیم=== | ===ام شریک دختر حکیم=== | ||
[[ام شریک]] دختر حکیم<ref>انساب الاشراف، ج1، ص422؛ الطبقات، ج8، ص122.</ref> از [[قبیله بنیدوس|بنیدوس]] ازد. او را [[ام شریک|غزیه]] دختر [[جابر بن حکیم]] نیز گفتهاند. برپایه گزارشی، او که هنوز با | [[ام شریک]] دختر حکیم<ref>انساب الاشراف، ج1، ص422؛ الطبقات، ج8، ص122.</ref> از [[قبیله بنیدوس|بنیدوس]] ازد. او را [[ام شریک|غزیه]] دختر [[جابر بن حکیم]] نیز گفتهاند. برپایه گزارشی، او که هنوز با اسلام آشنا نشده بود، تردید خود را درباره [[پیامبراسلام|پیامبر]] اظهار کرد و از او بهخدا پناه برد. اما گزارشهایی دیگر او را زنی میدانند که درخواست ازدواج بدون مهریه از رسول خدا داشت و رسول خدا با تقاضایش موافقت نکرد.<ref>تاریخ طبری، ج11، ص671؛ الطبقات، ج8، ص122.</ref> از پایداری او در برابر شکنجههای قومش و نیز کرامت الهی درباره او گزارشهایی در دست است.<ref>الطبقات، ج8، ص123؛ المناقب، ج1، ص103.</ref> | ||
===خوله دختر هذیل=== | ===خوله دختر هذیل=== | ||
خط ۱۳۵: | خط ۱۰۹: | ||
===عمره دختر یزید=== | ===عمره دختر یزید=== | ||
[[عمره دختر یزید|عمره]] دختر یزید از | [[عمره دختر یزید|عمره]] دختر یزید از بنیکلاب. گفته شده [[پیامبراسلام|پیامبر]] او را طلاق داده است.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص456؛ الطبقات، ج8، ص112.</ref> | ||
===امیمه دختر شراحیل=== | ===امیمه دختر شراحیل=== | ||
در منابع آمده، | در منابع آمده، امیمه در مواجهه با پیامبر ابراز ناخرسندی کرد از همین رو، [[پیامبراسلام|پیامبر]] او را طلاق داد. برخی او را همان زنی دانستهاند که از [[پیامبراسلام|پیامبر]] بهخدا پناه برد.<ref>نهایة الارب، ج18، ص194؛ امتاع الاسماع، ج13، ص121.</ref> | ||
==اختلاف و دو دستگی همسران پیامبر(ص)== | ==اختلاف و دو دستگی همسران پیامبر(ص)== | ||
خط ۱۵۵: | خط ۱۲۹: | ||
برپایه روایتی، زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] در دوران زندگانی ایشان به دو حزب قسمت میشدند: حزب [[ام سلمه]] و حزب [[عایشه دختر ابوبکر|عایشه]]. حزب [[عایشه دختر ابوبکر|عایشه]] سهمی بیشتر از هدایای مردم به [[پیامبراسلام|رسول خدا]] را بهدست میآورد که مایه شکایت و اعتراض زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] گشت.<ref>الطبقات، ج8، ص130؛ صحیح البخاری، ج2، ص132.</ref> برخی همسران [[پیامبراسلام|رسول خدا]] برای هموار کردن مسیر خلافت فرد مطلوب خود تلاش میکردند. این تلاش در شیوه انتقال فرمان امامت جماعت [[مسجد پیامبر]]، در روزهای آخر عمر ایشان و در دوران بیماری او آشکار است.<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج2، ص652؛ شرح نهج البلاغه، ج9، ص198.</ref> اینکار باعث شد تا [[پیامبراسلام|پیامبر]] با حالت بیماری در مسجد حاضر شود و [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر]] را که به امامت جماعت مشغول شده بود، کنار بزند و خود، نشسته، امامت نماز را برعهده گیرد.<ref>الطبقات، ج2، ص169؛ المعرفة و التاریخ، ج1، ص447.</ref> [[پیامبراسلام|پیامبر]] چنان از این کار همسرانش آزرده شد که آنان را به زنانی فتنهگر تشبیه کرد<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص232.</ref> که برپایه برخی آیات، قصد منحرف کردن [[حضرت یوسف]] را داشتند و [[حضرت یوسف|یوسف]]، زندان را بر پذیرش پیشنهاد آنان برتری داد. ([[سوره یوسف]]، آیه 33) | برپایه روایتی، زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] در دوران زندگانی ایشان به دو حزب قسمت میشدند: حزب [[ام سلمه]] و حزب [[عایشه دختر ابوبکر|عایشه]]. حزب [[عایشه دختر ابوبکر|عایشه]] سهمی بیشتر از هدایای مردم به [[پیامبراسلام|رسول خدا]] را بهدست میآورد که مایه شکایت و اعتراض زنان [[پیامبراسلام|پیامبر]] گشت.<ref>الطبقات، ج8، ص130؛ صحیح البخاری، ج2، ص132.</ref> برخی همسران [[پیامبراسلام|رسول خدا]] برای هموار کردن مسیر خلافت فرد مطلوب خود تلاش میکردند. این تلاش در شیوه انتقال فرمان امامت جماعت [[مسجد پیامبر]]، در روزهای آخر عمر ایشان و در دوران بیماری او آشکار است.<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج2، ص652؛ شرح نهج البلاغه، ج9، ص198.</ref> اینکار باعث شد تا [[پیامبراسلام|پیامبر]] با حالت بیماری در مسجد حاضر شود و [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر]] را که به امامت جماعت مشغول شده بود، کنار بزند و خود، نشسته، امامت نماز را برعهده گیرد.<ref>الطبقات، ج2، ص169؛ المعرفة و التاریخ، ج1، ص447.</ref> [[پیامبراسلام|پیامبر]] چنان از این کار همسرانش آزرده شد که آنان را به زنانی فتنهگر تشبیه کرد<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص232.</ref> که برپایه برخی آیات، قصد منحرف کردن [[حضرت یوسف]] را داشتند و [[حضرت یوسف|یوسف]]، زندان را بر پذیرش پیشنهاد آنان برتری داد. ([[سوره یوسف]]، آیه 33) | ||
==همسران پیامبر بعد از وفات آن حضرت== | ==همسران پیامبر بعد از وفات آن حضرت== | ||
پس از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، جایگاهی که [[قرآن]] برای همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]] مشخص کرده بود و سفارش [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی برای نیکی به همسرانش،<ref>الطبقات، ج3، ص98؛ انساب الاشراف، ج10، ص35.</ref> موجب توجه ویژه [[خلفای بعد از پیامبر|خلفا]] به آنان شد؛ چنانکه به ایشان عطایایی داشتند.<ref>تاریخ طبری، ج3، ص614؛ انساب الاشراف، ج1، ص444.</ref> البته پس از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، همه زنان ایشان در یک جایگاه نبودند؛ چنانکه [[عمربن خطاب|عمر]] سهم عطای | پس از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، جایگاهی که [[قرآن]] برای همسران [[پیامبراسلام|پیامبر]] مشخص کرده بود و سفارش [[پیامبراسلام|پیامبر]] گرامی برای نیکی به همسرانش،<ref>الطبقات، ج3، ص98؛ انساب الاشراف، ج10، ص35.</ref> موجب توجه ویژه [[خلفای بعد از پیامبر|خلفا]] به آنان شد؛ چنانکه به ایشان عطایایی داشتند.<ref>تاریخ طبری، ج3، ص614؛ انساب الاشراف، ج1، ص444.</ref> البته پس از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، همه زنان ایشان در یک جایگاه نبودند؛ چنانکه [[عمربن خطاب|عمر]] سهم عطای عایشه را 2000 درهم بیش از دیگر زنان تعیین کرد<ref>انساب الاشراف، ج1، ص444؛ تاریخ طبری، ج3، ص614.</ref> و [[معاویه]] و [[عبدالله بن زبیر]] هدیههایی هنگفت به عایشه میدادند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص419.</ref> | ||
همه همسران | همه همسران پیامبر احادیثی را از ایشان آموخته و از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بودند. این ویژگی اجتماعی سبب نقش آفرینی آنان در تحولات سیاسی بعد از وفات پیامبر شد. نمود آشکار این مسأله در جنگ جمل رخ داد. در این جنگ ام سلمه به حمایت علی (ع) پرداخت<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص181؛ الفتوح، ج2، ص455.</ref> و ام حبیبه<ref>تاریخ الاسلام، ج3، ص539.</ref> و عایشه<ref>الاخبار الطوال، ص144.</ref> جانب شامیان را نگه داشتند. حفصه هم حامی شامیان بود ولی به توصیه برادرش عبدالله بن عمر از همراهی عایشه در این جنگ منع شد<ref>تاریخ طبری، ج4، ص454؛ البدایة و النهایه، ج7، ص230.</ref>. | ||
عبدالله بن زبیر نیز به سبب خویشاوندی با عایشه در دوران حکومتش از حمایت عایشه برخوردار بود.<ref>البدایة و النهایه، ج8، ص336؛ الاغانی، ج9، ص98.</ref> | |||
==حجگزاردن همسران پیامبر== | ==حجگزاردن همسران پیامبر== | ||
همه نُه همسر [[پیامبراسلام|رسول خدا]] او را در [[حجة الوداع]] همراهی کردند و [[حج]] گزاردند.<ref>سیره ابن اسحق، ج3، ص1108-1109؛ الطبقات، ج2، ص131؛ ج8، ص44.</ref> گویند که [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) همسرانش را در [[مدینه]] بر کجاوه شتران سوار کرد و برای [[حج گزاری|حج گزاردن]] همراه خود به [[مکه]] برد.<ref>الطبقات، ج2، ص131.</ref> برپایه برخی روایات، [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) در [[حجة الوداع]]، روز [[عید قربان]]، برای همه همسران خود یک گاو [[قربانی]] کرد.<ref>سبل الهدی، ج9، ص83.</ref> | همه نُه همسر [[پیامبراسلام|رسول خدا]] او را در [[حجة الوداع]] همراهی کردند و [[حج]] گزاردند.<ref>سیره ابن اسحق، ج3، ص1108-1109؛ الطبقات، ج2، ص131؛ ج8، ص44.</ref> گویند که [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) همسرانش را در [[مدینه]] بر کجاوه شتران سوار کرد و برای [[حج گزاری|حج گزاردن]] همراه خود به [[مکه]] برد.<ref>الطبقات، ج2، ص131.</ref> برپایه برخی روایات، [[پیامبراسلام|پیامبر]](ص) در [[حجة الوداع]]، روز [[عید قربان]]، برای همه همسران خود یک گاو [[قربانی]] کرد.<ref>سبل الهدی، ج9، ص83.</ref> | ||
خط ۱۷۳: | خط ۱۴۷: | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* | * حضرت خدیجه | ||
* | * ام سلمه | ||
* | * ام حبیبه | ||
* [[ | * جویریة بنت حارث | ||
==پیوند به بیرون== | |||
*[http://www.adyannet.com/fa/news/15043 مقام و منزلت «امهات المومنین»، پایگاه جامع فرق، ادیان، مذاهب.] | |||
*[http://www.taleemulislam-radio.com/dari/bashpar.php?id=65 امهات المؤمنین الگوی زنان مسلمان، سایت تعلیم الاسلام.] | |||
*[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3881/5522/52589/دختران-و-همسران-پیامبر دختران و همسران پیامبر، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.] | |||
*[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=علت+تعدد+همسران+پیامبر+صلی+الله+علیه+و+آله&SSOReturnPage=Check&Rand=0 علت تعدد همسران پیامبر(ص)، دانشنامه رشد.] | |||
==پانویس== | ==پانویس== |