در حال ویرایش ام البنین
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
'''اُمّ البنین'''، همسر [[امام علی|امام علی(ع)]] و از دفن شدگان در [[بقیع]]، از قبیله [[بنی‌عامر بن صعصعه]] از عرب عدنانی است. به پیشنهاد [[عقیل]] به همسری امام علی(ع) درآمد. او مانند مادری واقعی از فرزندان امیر مومنان پرستاری می‌کرد. او به خاطر داشتن چهار فرزند پسر از امام علی(ع) به نام‌های عباس، جعفر، عبدالله و عثمان، ام البنین لقب گرفت. همه فرزندان او در [[کربلا]] و در رکاب [[امام حسین|امام حسین(ع)]] به شهادت رسیدند. هنگام باخبر شدن از واقعه کربلا او درباره امام حسین(ع) می‌پرسید و می گفت: اگر حسین زنده باشد، غمی نیست که فرزندانم را از دست داده باشم. ام البنین در 13 جمادی الثانی سال 64 یا 70ق درگذشت و در بقیع مدفون شد. نسل امام علی(ع) از ام البنین فقط از طریق [[عبیدالله بن عباس]] ادامه یافت. | '''اُمّ البنین'''، همسر [[امام علی|امام علی(ع)]] و از دفن شدگان در [[بقیع]]، از قبیله [[بنی‌عامر بن صعصعه]] از عرب عدنانی است. به پیشنهاد [[عقیل]] به همسری امام علی(ع) درآمد. او مانند مادری واقعی از فرزندان امیر مومنان پرستاری می‌کرد. او به خاطر داشتن چهار فرزند پسر از امام علی(ع) به نام‌های عباس، جعفر، عبدالله و عثمان، ام البنین لقب گرفت. همه فرزندان او در [[کربلا]] و در رکاب [[امام حسین|امام حسین(ع)]] به شهادت رسیدند. هنگام باخبر شدن از واقعه کربلا او مدام درباره امام حسین(ع) می‌پرسید و می گفت: اگر حسین زنده باشد، غمی نیست که فرزندانم را از دست داده باشم. ام البنین در 13 جمادی الثانی سال 64 یا 70ق درگذشت و در بقیع مدفون شد. نسل امام علی(ع) از ام البنین فقط از طریق [[عبیدالله بن عباس]] ادامه یافت. | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
از زندگی او تا پیش از ازدواجش با امام علی(ع) خبری در دست نیست. پس از شهادت [[حضرت زهرا|حضرت زهرا(س)]] به همسری امام علی(ع) درآمد. با توجه به تولد نخستین فرزند او، عباس، به سال 26ق.<ref>تنقیح المقال، ج2، ص128.</ref>و وجود گزارش‌هایی درباره ازدواج حضرت علی با اُمامه، خواهر زاده حضرت فاطمه(س) بر پایه وصیت ایشان، <ref>المناقب، ج3، ص137؛ اسد الغابه، ج6، ص22.</ref> به نظر می‌رسد ازدواج ام البنین حدود سال 25ق. رخ داده باشد. نیز گزارش‌هایی از ازدواج او به عنوان دومین همسر امام علی(ع) در دست است.<ref>تاریخ طبری، ج5، ص153؛ تذکرة الخواص، ص57.</ref> | از زندگی او تا پیش از ازدواجش با امام علی(ع) خبری در دست نیست. پس از شهادت [[حضرت زهرا|حضرت زهرا(س)]] به همسری امام علی(ع) درآمد. با توجه به تولد نخستین فرزند او، عباس، به سال 26ق.<ref>تنقیح المقال، ج2، ص128.</ref>و وجود گزارش‌هایی درباره ازدواج حضرت علی با اُمامه، خواهر زاده حضرت فاطمه(س) بر پایه وصیت ایشان، <ref>المناقب، ج3، ص137؛ اسد الغابه، ج6، ص22.</ref> به نظر می‌رسد ازدواج ام البنین حدود سال 25ق. رخ داده باشد. نیز گزارش‌هایی از ازدواج او به عنوان دومین همسر امام علی(ع) در دست است.<ref>تاریخ طبری، ج5، ص153؛ تذکرة الخواص، ص57.</ref> | ||
به هر روی، امیر مؤمنان(ع) از برادرش | به هر روی، امیر مؤمنان(ع) از برادرش عقیل که به نسب عرب آشنا بود، خواست تا زنی از خاندانی اصیل و شجاع را برای او خواستگاری کند تا از او دارای فرزندانی شجاع شود. عقیل با اعتقاد به شجاعت پدران ام البنین، او را برای ازدواج با ایشان پیشنهاد کرد.<ref>عمدة الطالب، ص357؛ تنقیح المقال، ج2، ص128؛ اشعار النساء، ص131.</ref>بر پایه گزارش‌هایی، پدران و خویشان ام البنین از دلیران عربِ پیش از [[اسلام]]؛ چنان‌که ابو‌بره عامر بن مالک، جد دوم او، در میان قبایل عرب در شجاعت بی‌نظیر خوانده شده و از او با تعبیر کنایی «مُلاعِب الاَسِنّه» (بازیگر با نیزه‌ها) یاد کرده‌اند.<ref>عمدة الطالب، ص356؛ الاصابه، ج2، ص396؛ تنقیح المقال، ج2، ص128.</ref>به گزارش [[ابن عبدالبر]]، وی پیش از مسلمان شدن نزد رسول خدا آمد و با تقدیم هدایایی، از ایشان خواست مبلغانی را به [[نجد]] اعزام کند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1450؛ اسد الغابه، ج3، ص36.</ref> | ||
==پرستاری از فرزندان حضرت زهرا== | ==پرستاری از فرزندان حضرت زهرا== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
ثمره ازدواج ام البنین با علی(ع)، فرزندانی به نام‌های [[عباس بن علی|عباس]]، [[جعفر بن علی|جعفر]]، [[عبدالله بن علی|عبدالله]] و [[عثمان بن علی|عثمان]] بود.<ref>الطبقات، ج3، ص14؛ انساب الاشراف، ج3، ص390؛ المنتظم، ج5، ص69.</ref>شماری دیگر، ابوبکر را نیز بر فرزندان او افزوده<ref>الامامة و السیاسه، ج2، ص12؛ العقد الفرید، ج5، ص134؛ جمهرة انساب العرب، ص38.</ref>و شماری از عثمان یاد نکرده‌اند.<ref>المعارف، ص88؛ مروج الذهب، ج3، ص63؛ الاختصاص، ص82.</ref>به سبب داشتن این پسران، فاطمه به ام البنین (مادر پسران) شهرت یافت. منابع بیش از این به زندگی او در [[مدینه]] و هجرتش به [[کوفه]] در دوران خلافت امیر مؤمنان (35-40ق.) و نیز به ازدواج او پس از شهادت امام علی(ع) اشاره نکرده‌اند. این شاید از این رو است که وی دیگر ازدواج نکرد و حتی آن گاه که برخی همسران امام علی(ع) برای مشورت درباره ازدواجشان نزد ام البنین آمدند، به آنان سفارش کرد که سزاوار نیست پس از علی، با مردی دیگر پیمان همسری ببندند و آنان نیز به سفارش وی عمل کردند.<ref>ستاره درخشان، ص48.</ref> | ثمره ازدواج ام البنین با علی(ع)، فرزندانی به نام‌های [[عباس بن علی|عباس]]، [[جعفر بن علی|جعفر]]، [[عبدالله بن علی|عبدالله]] و [[عثمان بن علی|عثمان]] بود.<ref>الطبقات، ج3، ص14؛ انساب الاشراف، ج3، ص390؛ المنتظم، ج5، ص69.</ref>شماری دیگر، ابوبکر را نیز بر فرزندان او افزوده<ref>الامامة و السیاسه، ج2، ص12؛ العقد الفرید، ج5، ص134؛ جمهرة انساب العرب، ص38.</ref>و شماری از عثمان یاد نکرده‌اند.<ref>المعارف، ص88؛ مروج الذهب، ج3، ص63؛ الاختصاص، ص82.</ref>به سبب داشتن این پسران، فاطمه به ام البنین (مادر پسران) شهرت یافت. منابع بیش از این به زندگی او در [[مدینه]] و هجرتش به [[کوفه]] در دوران خلافت امیر مؤمنان (35-40ق.) و نیز به ازدواج او پس از شهادت امام علی(ع) اشاره نکرده‌اند. این شاید از این رو است که وی دیگر ازدواج نکرد و حتی آن گاه که برخی همسران امام علی(ع) برای مشورت درباره ازدواجشان نزد ام البنین آمدند، به آنان سفارش کرد که سزاوار نیست پس از علی، با مردی دیگر پیمان همسری ببندند و آنان نیز به سفارش وی عمل کردند.<ref>ستاره درخشان، ص48.</ref> | ||
==شهادت فرزندان | ==ماجرای کربلا و شهادت فرزندان== | ||
ام البنین در کربلا حضور نداشت؛ اما فرزندانش همگی در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند. عثمان با کنیه ابوعمرو در 21 سالگی، جعفر با کنیه ابوعبدالله در 29سالگی<ref>الطبقات، ج3، ص14؛ انساب الاشراف، ج2، ص413؛ المناقب، ج3، ص259.</ref>و عبدالله (اکبر)<ref>المجدی، ص15.</ref>با کنیه ابومحمد در 25 سالگی به شهادت رسیدند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص87؛ رجال طوسی، ص99، 102؛ اعلام الوری، ج1، ص395.</ref>عباس که از او با لقب عباس الاکبر و با کنیه ابوالفضل یاد شده است، <ref>انساب الاشراف، ج2، ص413؛ مقاتل الطالبیین، ص89؛ المجدی، ص15.</ref> از دیگر برادران تنی خود بزرگ‌تر و واپسین شهید از آنان است.<ref>مقاتل الطالبیین، ص84؛ شرح الاخبار، ج3، ص184.</ref>در شب [[تاسوعا]] [[عبدالله بن ابی‌المحل بن حزام]]، برادرزاده ام البنین، و نیز [[شمر بن ذی الجوشن کلابی]]، از قبیله ام البنین، امان‌نامه‌ای را از [[عبیدالله بن زیاد]] برای فرزندان ام البنین در کربلا آوردند؛ اما با واکنش تند ایشان روبه‌رو شدند.<ref>تاریخ طبری، ج5، ص415؛ الفتوح، ج5، ص94؛ الارشاد، ج2، ص89.</ref> | ام البنین در کربلا حضور نداشت؛ اما فرزندانش همگی در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند. عثمان با کنیه ابوعمرو در 21 سالگی، جعفر با کنیه ابوعبدالله در 29سالگی<ref>الطبقات، ج3، ص14؛ انساب الاشراف، ج2، ص413؛ المناقب، ج3، ص259.</ref>و عبدالله (اکبر)<ref>المجدی، ص15.</ref>با کنیه ابومحمد در 25 سالگی به شهادت رسیدند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص87؛ رجال طوسی، ص99، 102؛ اعلام الوری، ج1، ص395.</ref>عباس که از او با لقب عباس الاکبر و با کنیه ابوالفضل یاد شده است، <ref>انساب الاشراف، ج2، ص413؛ مقاتل الطالبیین، ص89؛ المجدی، ص15.</ref> از دیگر برادران تنی خود بزرگ‌تر و واپسین شهید از آنان است.<ref>مقاتل الطالبیین، ص84؛ شرح الاخبار، ج3، ص184.</ref>در شب [[تاسوعا]] [[عبدالله بن ابی‌المحل بن حزام]]، برادرزاده ام البنین، و نیز [[شمر بن ذی الجوشن کلابی]]، از قبیله ام البنین، امان‌نامه‌ای را از [[عبیدالله بن زیاد]] برای فرزندان ام البنین در کربلا آوردند؛ اما با واکنش تند ایشان روبه‌رو شدند.<ref>تاریخ طبری، ج5، ص415؛ الفتوح، ج5، ص94؛ الارشاد، ج2، ص89.</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
==سوگواری برای امام حسین و فرزندان== | ==سوگواری برای امام حسین و فرزندان== | ||
به گزارش شماری از منابع، ام البنین در پی آگاهی از واقعه کربلا، برای جان امام حسین(ع) بیش از پسرانش نگران بود. او از حال امام جویا شد و گفت: اگر حسین زنده باشد، غمی نیست که فرزندانم را از دست داده باشم.<ref>شرح الاخبار، ج3، ص186؛ تنقیح المقال، ج3، ص70؛ اشعار النساء، ص133.</ref>این سخن او را دلیل اخلاص کامل او به [[اهل بیت]] به ویژه امام حسین(ع) دانسته‌اند. | به گزارش شماری از منابع، ام البنین در پی آگاهی از واقعه کربلا، برای جان امام حسین(ع) بیش از پسرانش نگران بود. او از حال امام جویا شد و گفت: اگر حسین زنده باشد، غمی نیست که فرزندانم را از دست داده باشم.<ref>شرح الاخبار، ج3، ص186؛ تنقیح المقال، ج3، ص70؛ اشعار النساء، ص133.</ref>این سخن او را دلیل اخلاص کامل او به [[اهل بیت]] به ویژه امام حسین(ع) دانسته‌اند. از آن پس وی در خانه‌اش با حضور زنان [[بنی‌هاشم]] مجلس سوگواری برپا می‌کرد.<ref>ادب الطف، ص74.</ref>او هر روز با نوه‌اش عبیدالله، فرزند عباس، به بقیع می‌رفت و سروده‌هایی را که خود در رثای عباس سروده بود، می‌خواند و دردمندانه می‌گریست. وی در این سروده‌ها، مردم را از ام البنین خواندن خود نهی می‌کرد؛ زیرا چهار پسرش را که همچون شیر بیشه بودند، از دست داده بود و دیگر پسری نداشت که به نام آنان «مادر پسران» خوانده شود. نیز در سروده‌های دیگر، از شاهدان نبرد پسرانش می‌پرسد: چگونه گرز آهنین بر سر عباس فرود آمد؟ و خود پاسخ می‌دهد: اگر عباس دست داشت و شمشیرش در دستانش بود، کسی به او نزدیک نمی‌شد.<ref>شرح الاخبار، ج3، ص186؛ ابصار العین، ص64؛ مع رکب الحسین، ج6، ص410.</ref>مردم نزد او گرد می‌آمدند و با وی در گریستن هم‌نوا می‌شدند. گفته‌اند که حتی [[مروان بن حکم اموی]]، از دشمنان اهل بیت، نیز با شنیدن سروده‌های جانسوز او می‌گریست.<ref>مقاتل الطالبیین، ص90؛ شرح الاخبار، ج3، ص186؛ بحار الانوار، ج45، ص56.</ref> | ||
==رحلت== | |||
هنگام درگذشت وی را 13 جمادی الثانی سال 64 یا 70ق. گزارش کرده‌اند.<ref>ام البنین، ص41.</ref>برخی مدفن او را در بقیع، سمت چپِ ورودی و کنار صفیه و عاتکه، عمه‌های پیامبر(ص) دانسته‌اند.<ref>آثار اسلامی، ص349.</ref>اما شماری دیگر این سخن را رد کرده‌اند؛ زیرا افزون بر فقدان شاهد تاریخی در منابع اصیل، حتی در سفرنامه‌های دو سده اخیر، از این گزارش خبری در دست نیست. از این رو، می‌توان گفت قبر وی می‌بایست کنار دیگر همسران امیرمؤمنان(ع) و فرزندان ایشان در بقیع باشد؛ اما مکان دقیق آن مشخص نیست.<ref>تاریخ حرم، ص275.</ref> | |||
== | ==جایگاه ویژه در بین شیعیان== | ||
محبت خالصانه ام البنین به اهل بیت و نیز شهادت فرزندانش در رکاب سیدالشهدا(ع) موجب شده تا [[شیعیان]] برای او جایگاهی والا و ارزشی ویژه قائل باشند و از او نزد [[خدا]] شفاعت طلبند. | |||
==نسل امام علی از ام البنین== | ==نسل امام علی از ام البنین== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
==امام‌زادگان از نسل ام البنین== | ==امام‌زادگان از نسل ام البنین== | ||
در ایران، شماری از تبار حضرت عباس دارای آرامگاه و بارگاه هستند و مردم به زیارت آنان می‌روند. امامزاده سید ( | در ایران، شماری از تبار حضرت عباس دارای آرامگاه و بارگاه هستند و مردم به زیارت آنان می‌روند. امامزاده سید (شاه سید علی) در قم از آن جمله است که نسب او را این گونه گزارش کرده‌اند: علی بن ابراهیم بن جعفر بن عباس بن امیر المؤمنین.<ref>تربت پاکان قم، ج1، ص150؛ تربت پاکان آثار و بناهای قدیم، ج2، ص103.</ref>البته بیشتر نوادگان عباس در [[عربستان]] و کشورهایی مانند [[عراق]]، [[مصر]]، [[اردن]] و ترکمنستان پراکنده‌اند که از ایشان برخی در دانش و ادب و شعر و [[حدیث]] سرآمد دوران خویش بوده‌اند؛ از جمله ابویعلی حمزة بن قاسم بن علی بن حمزة بن حسن بن عبیدالله بن عباس از محدثان مورد اعتماد شیعه و صاحب کتاب التوحید، الزیاره و المناسک که مزار او در [[حله]] عراق معروف است و مردم به زیارتش می‌روند.<ref>رجال النجاشی، ص140؛ بحار الانوار، ج48، ص315؛ ج53، ص286؛ الکنی و الالقاب، ج1، ص186.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۱۸۹: | خط ۱۸۱: | ||
| ویرایش = شد | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| عکس = شد | | عکس = شد <!--شد، - --> | ||
| جعبه نقل قول = | | جعبه نقل قول = <!--شد، - --> | ||
| پیوند به بیرون = | | پیوند به بیرون = شد<!--شد، - --> | ||
| مطالعه بیشتر = | | مطالعه بیشتر = شد <!--شد، - --> | ||
| پانویس و منابع = شد | | پانویس و منابع = شد | ||
| ناوبری = شد | | ناوبری = شد | ||
| خط ۲۰۰: | خط ۱۹۲: | ||
[[رده:همسران امام علی]] | [[رده:همسران امام علی]] | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||