در حال ویرایش انس بن نضر

{{جعبه اطلاعات اصحاب
|اطلاعات صحابه  = 
| تصویر        = 
| توضیح تصویر  = 
| نام کامل     = انس بن نضر بن ضمضم
| کنیه         = 
| لقب          = 
| زادروز/زادگاه = 
| محل زندگی     = [[مدینه]]
| مهاجر/انصار  = [[انصار]]
| نسب/قبیله    = از تیره [[بنی‌نجار]] [[قبیله خزرج]]
| خویشاوندان سرشناس   = [[انس بن مالک]]
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = (2ق.)، [[جنگ احد]] 
| نحوه درگذشت/شهادت = [[شهادت]]
| مدفن = 
| زمان اسلام آوردن = 
| نحوه اسلام آوردن = 
| حضور در جنگ‌ها = جنگ احد
| هجرت به       = 
| دلیل شهرت    = از شهدای جنگ احد
| نقش‌های برجسته    = 
| دیگر فعالیت‌ها   = 
| آثار             = 
}}

[[انس بن نضر]] از [[انصار]] و شهدای اُحد می‌باشد. از زندگی وی تا قبل از [[جنگ احد]] آگاهی وجود ندارد. انس به دلیل نامعلوم در [[جنگ بدر]] شرکت نکرد به‌خاطر همین باحسرت از آن یاد می‌کرد و با خدا عهد بست اگر جنگی پیش بیاید با همه توان در رکاب پیامبر بجنگد. انس مشتاقانه در نبرد اُحد شرکت کرد و به شایعه قتل [[پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم)]] گوش نداد و برخلاف بعضی از صابه همچون [[عمر]] و [[طلحه]] که سخنان مأیوسانه می‌زدند مسلمانان را تشویق به ادامه جنگ می‌کرد و خود نیز به طرف دشمنان حمله می‌کرد تااینکه به دست [[سفیان بن عویف|سُفیان بن عُوَیف]] کنانی به [[شهادت]] رسید.

==نام و نسب==
انس بن نضر بن ضمضم از تیره [[بنی‌نجار]] [[قبیله خزرج]] و عموی [[انس بن مالک]]، خادم [[رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم)]] است.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص406؛ ‌ جمهرة انساب العرب، ص351؛ الاستیعاب، ج1، ص108.</ref>

==قبل از جنگ احد==
از زندگی انس تا پیش از [[نبرد احد|نبرد اُحد]] (3ق.) آگاهی در دست نیست؛ جز این‌که چون ربیع، خواهر انس، دندان کنیزی از [[انصار]] را شکست و رسول خدا به درخواست اطرافیان [[کنیز]]، حکم به قصاص داد، انس به خدا سوگند یاد کرد و از پیامبر خواست تا از قصاص وی درگذرد. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) با گرفتن رضایت اطرافیان کنیز برای دریافت ارش به جای قصاص، فرمود: از بندگان اگر کسی به خدا سوگند یاد کند، خداوند خواسته‌اش را اجابت می‌کند.<ref>مسند احمد، ج3، ص128؛ صحیح البخاری، ‌ج5، ص188؛ المبسوط، ج7، ص5.</ref>

انس به سببی نامعلوم در [[نبرد بدر]] (2ق.) شرکت نداشت. ازاین‌رو، با حسرت از آن یاد می‌کرد و با خدای خود عهد بسته بود که اگر نبردی دیگر پیش آید، با همه توان در رکاب پیامبر بجنگد.<ref>صحیح البخاری، ج3، ص205؛ مجمع البیان، ج8، ص549.</ref>

==شرکت در جنگ احد==
در نقلی از انس بن مالک، آیه 23 [[سوره احزاب|احزاب]]: ({{قلم رنگ|سبز|مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللهَ عَلَیهِ فَمِنهُم مَن قَضی‏ نَحبَهُ وَ مِنهُم مَن یَنتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبدیلاً}}) <ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج9، ص312- 314؛ مجمع البیان، ج8، ص549.</ref>درباره عمویش انس بن نضر و شماری دیگر نازل شد که پیمان بستند در پی بدر، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) را در جنگ‌ها همراهی کنند.<ref>صحیح البخاری، ج6، ص22؛ اسباب النزول، ص366-367؛ الدر المنثور، ج5، ص191.</ref>از همین‌رو، انس مشتاقانه در نبرد اُحد شرکت کرد. او در پی شایعه کشته شدن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) در این نبرد، در حالی که بسیاری از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) روحیه و انگیزه مبارزه را از دست داده بودند و حتی شماری از آنان در‌ اندیشه گرفتن امان‌نامه از [[ابوسفیان]] از طریق [[عبدالله بن ابی|عبدالله بن ابیّ]]، رهبر منافقان، بودند، [[‌مسلمانان]] را به مبارزه با [[مشرکان]] دعوت کرد.<ref>تاریخ طبری، ج2، ص520؛ تفسیر ثعلبی، ج3، ص176؛ البدایة و النهایه، ج4، ص23، 31.</ref>

بر پایه ‌گزارش سیره‌نویسان<ref>السیرة النبویه، ج2، ص83؛ المغازی، ج1، ص280؛ دلائل النبوه، ج3، ص244-245.</ref>و تاریخ‌نگاران، <ref>تاریخ طبری، ج2، ص517؛ البدایة و النهایه، ج4، ص34؛ تاریخ الاسلام، ج2، ص184، 188.</ref> انس در پی پیروزی نخست مسلمانان و شکست پسین که با سرپیچی از فرمان رسول خدا رخ داد، با شنیدن سخنان مایوسانه برخی [[صحابه]] همچون [[عمر]] و [[طلحه]] که بر اثر شایعه قتل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) از نبرد دست کشیده بودند، ضمن سرزنش این افراد، آنان را به ادامه نبرد تا کشته شدن در راهی که پیامبر در آن راه کشته شده بود، فراخواند. او با بیان شرمندگی از کردار مسلمانان در پیشگاه الهی و بیزاری جستن از جنایات مشرکان، بر آنان هجوم برد<ref>المغازی، ج1، ص281؛ الاستیعاب، ج1، ص108؛ الکامل، ج2، ص157.</ref>و با مشاهده [[سعد بن معاذ]]، از صحابه و بزرگ [[اوس]]، از استشمام بوی [[بهشت]] به وی خبر داد.<ref>الاستیعاب، ج1، ص109؛ تاریخ الاسلام، ج2، ص184.</ref>

==شهادت و نزول آیه==

انس به نبرد با دشمنان ادامه داد تا به دست [[سفیان بن عویف|سُفیان بن عُوَیف]] کنانی به [[شهادت]] رسید.<ref>المغازی، ج1، ص307؛ انساب الاشراف، ج1، ص406.</ref>

برخی مفسران نزول آیه 144 [[آل عمران]] را در همین زمینه دانسته<ref>المحرر الوجیز، ج1، ص517؛ البحر المحیط، ج3، ص365؛ تفسیر ثعالبی، ج2، ص116-117.</ref>و انس را از مصداق‌های ({{قلم رنگ|سبز|الشَّاکِرین}}) یاد کرده‌اند که نبرد را ترک نکرد و به شهادت رسید: ({{قلم رنگ|سبز|وَ ما مُحَمَّدٌ اِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ اَ فَاِنْ ماتَ اَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلی‏ اَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلی‏ عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُـرَّ اللهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اللهُ الشَّاکِرینَ}}). <ref>جامع البیان، ج4، ص72-74؛ تفسیر ثعلبی، ج3، ص177؛ مجمع البیان، ج2، ص849.</ref>

==زخم‌ها و جراحات==
انس از کسانی بود که مشرکان در اُحد، بدنش را مثله کردند و بیش از 70 یا 80 اثر زخم در بدنش دیده می‌شد.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص83؛ تاریخ طبری، ج2، ص517-518؛ الاستیعاب، ج1، ص109؛ البدایة و النهایه، ج4، ص32.</ref>وجود جراحت‌های فراوان در صورت او<ref>المغازی، ج1، ص280؛ الاستیعاب، ج1، ص109.</ref>سبب شد که به سختی شناسایی گردد. از این رو، خواهرش از روی انگشتان<ref>السیرة النبویه، ج2، ص83؛ البدایة و النهایه، ج4، ص34-35.</ref>و به نقلی از لباسش وی را شناخت.<ref>المغازی، ج1، ص280؛ الاستیعاب، ج1، ص109.</ref>

با توجه به ‌گزارش‌های تاریخی<ref>نک: وفاء الوفاء، ج3، ص115.</ref>می‌توان حدس زد که انس نیز کنار دیگر شهیدان اُحد در محل شهادتش دفن گشته و به مدینه منتقل نشده است.

==پانویس==

 

{{پانویس}}

 

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/8145

 | عنوان = انس بن نضر

 | نویسنده = محمد اکبری کارمزدی

}}

* '''اسباب النزول''': الواحدی (م. 468ق.)، به کوشش کمال بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411ق.

* '''الاستیعاب''': ابن‌عبدالبر (م. 463ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.

* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.)، بیروت، دار الفکر، 1412ق.

* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف.

* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق.

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

* '''تفسیر ابن ابی حاتم (تفسیر القرآن العظیم)''': ابن ابی حاتم (م. 327ق.)، به کوشش اسعد محمد، بیروت، المکتبة العصریه، 1419ق.

* '''تفسیر ثعالبی (الجواهر الحسان)''':  الثعالبی (م. 875ق.)، به کوشش عبدالفتاح و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418ق.

* '''تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان)''': الثعلبی (م. 427ق.)، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق.

* '''جامع البیان''': الطبری (م. 310ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1412ق.

* '''جمهرة انساب العرب''': ابن حزم (م. 456ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.

* '''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1365ق.

* '''دلائل النبوه''': البیهقی (م. 458ق.)، به کوشش عبد المعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق.

* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 8-213ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه.

* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.)، بیروت، دار الفکر، 1401ق.

* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق.

* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، مکتبة المرتضوی.

* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.

* '''المحرر الوجیز''': ابن عطیة الاندلسی (م. 546ق.)، به کوشش عبدالسلام، لبنان، دار الکتب العلمیه، 1413ق.

* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.)، بیروت، دار صادر.

* '''المغازی''': الواقدی (م. 207ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، 1409ق.

* '''وفاء الوفاء''': السمهودی (م. 911ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006م.

{{پایان}}
{{صحابه}}

[[رده:شهدای غزوه احد]]
[[رده:حاضران در غزوه احد]]
[[رده:انصار]]
[[رده:صحابه]]
[[رده:صحابه در قرآن]]