در حال ویرایش ایرانیان در جزیرةالعرب

[[بحرین]]، شامل سرزمین وسیعی در شرق جزیرةالعرب، از [[بصره]] تا [[عمان]]، بود و کشورهای کوچک امروزی، از جمله [[امارات]]، [[قطر]]، بحرین، [[کویت]] و بخش وسیعی از کرانه‌های جنوبی خلیج فارس و مناطقی مانند «[[قطیف]]» و «[[احساء]]» را شامل می‌شد. <ref>احسن‌التقاسیم، ص٩6؛  معجم البلدان، ج، ١، ص٣4٧.</ref>

بزرگ‌ترین و معروف‌ترین بخش بحرین، «هَجر» بود؛ چنان‌که تمام سرزمین بحرین امروزی را شامل می‌شد<ref>احسن التقاسیم، ص٩٣؛  معجم البلدان، ج، 5، ص٣٩٣.</ref> و بحرین امروزی، بخش کوچکی از این سرزمین وسیع بود که در گذشته آن را «اُوال» می‌خواندند. <ref>المسالک و الممالک، ص٣٢؛  معجم البلدان، ج١، ص٢٧4.</ref>

بحرین، پیش از اسلام در محدوده قلمرو ایرانیان بود و حاکم آنجا را پادشاهان ایران انتخاب می‌کردند. ساکنان این منطقه، ترکیبی از عرب و عجم (ایرانی) بودند. پس از ظهور اسلام و گسترش دعوت رسول خدا(ص)، مردم بحرین طی وفدهایی به [[مدینه]] رفتند و پس از ملاقات با رسول الله(ص)، مسلمان شدند که عده‌ای از آنها ایرانی بودند. <ref>فتوح البلدان، ص٨٩؛  الطبقات الکبری، ج١، ص٨٣.</ref>

از برخی گزارش‌ها درمی‌یابیم که زمان بنای جده به دوره «[[خسرو انوشیروان]]» می‌رسد. وی پس از پیروزی بر روم، از «باب المندب» گذشت و به سمت شمال پیش رفت و محل جده را برای تاسیس یک مرکز بازرگانی برای ایرانی‌ها برگزید یا هیئتی که برای این کار به دریای سرخ روانه کرده بود، این محل را انتخاب کردند. <ref>تاریخ مدینة جده، عبدالقدوس الانصاری، مکتبة کنوز المعرفة، ص46؛  تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج٣، ص١٣٧.</ref> البته چون این بندر در تاریخ طولانی خود دوره‌های چندی از آبادانی و ویرانی به خود دیده که خود نمایان‌گر عوامل مختلفی است که در آن دوره‌ها در آنجا رخ داده است، می‌توان گفت که ایرانی‌ها دو بار بندر جده را ساختند. یک‌بار در دوره‌ای بسیار پیش‌تر از دوره انوشیروان، بازرگانانی که از سیراف آمده بودند، آن را احداث کردند و بار دوم در دوره انوشیروان ساخته شد.

گفتنی است که حضور ایرانیان در مدینه، در عصر خلفا بیشتر و پررنگ‌تر شد؛ زیرا در جریان فتوحات، اسیران ایرانی بسیاری را به مدینه منتقل کردند؛ چنان‌که در خلافت [[عثمان بن عفان|عثمان]]، اسیران عجم نزدیک مدینه کنار [[چاه جمل]] که از املاک خلیفه بود، کار می‌کردند.<ref>الطبقات الکبری، ج٧، ص٢64؛  مدینه‌شناسی، ص65٩.</ref> بنابر گزارشی، تعداد موالی در دوره‌های بعدی در مدینه منوره بسیار چشم‌گیر بود؛ چنان‌که در [[جنگ حره]] (سال 6٣ ه. ق) که سپاهیان [[شام]] به مدینه منوره حمله کردند، «[[یزید بن هرمز ایرانی]]» فرمانده موالی بود. <ref>وفاء الوفاء، ج٢، ص٢5٠.</ref>

برخی این اموال را به جرهمی‌ها نسبت داده‌اند. مسعودی این انتساب به جرهمی‌ها را رد کرده است؛ چون آنها فقیر بودند. وقتی نوبت [[پرده‌داری]] به «[[عبدالمطلب]]» رسید، چاه زمزم را که پرشده بود، حفاری کرد و شمشیرها و جواهر مدفونی که ساسان به کعبه هدیه کرده بود را بیرون آورد. <ref>مروج الذهب، ج١، ص٣٣6.</ref>