در حال ویرایش باب عمره

'''باب عمره''': دری یک لنگه‌ای از درهای ضلع غربی [[مسجدالحرام]] بوده است. علت شهرت این در به باب عمره، ورود عمره‌گزارانی که در تنعیم به قصد [[عمره مفرده]] [[محرم|مُحرِم]] می‌شدند، از این در به مسجدالحرام بوده است. در حکومت [[آل‌سعود]]، به باب ملک سعود تغییر نام یافت. این باب که از زیباترین درهای مسجدالحرام به شمار می‌رود، به فرمان [[منصور عباسی]] ساخته شده است. این باب در دوران‌های مختلف بازسازی و مرمت شده است ولی در گسترش اول دوران سعودی برداشته شد و به جای آن در گوشه ضلع غربی، دری اصلی برای مسجدالحرام با همان نام ساخته شد.

==موقعیت و نام‌های باب==

باب عمره، دری یک لنگه‌ای از درهای ضلع غربی مسجدالحرام بوده است. این در با 10 یا 11 پله به کف مسجدالحرام راه داشته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77، 93؛ تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص128.</ref>این باب به سال 1390ش. در حکومت [[آل‌سعود]]، به باب ملک سعود تغییر نام یافت. عمره‌‌گزارانی که در تنعیم به قصد [[عمره مفرده]] [[محرم|مُحرِم]] می‌شوند، از این در به مسجدالحرام پای می‌نهند. از این‌رو، از سده نهم ق. این باب در منابع بدین نام شهرت یافت.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص109؛ تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص128؛ التاریخ القویم، ج3، ص423.</ref>البته پیشتر به سبب قرار داشتن این باب در برابر [[محله بنی‌سهم]]، از تیره‌های [[قریش]]، به باب بنی‌سهم مشهور بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77، 93؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص196؛ الاعلاق النفیسه، ص51-52.</ref>برخی باب عمره را نام دیگر باب بنی‌جُمَح دانسته‌اند که با‌ اندکی فاصله در همین ضلع مسجد قرار داشت.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص423؛ نک: الاعلاق النفیسه، ص51-52.</ref>

بر پایه گزارشی، [[پیامبر(ص)]] و [[عاص بن وائل سهمی]] کنار این باب با یکدیگر دیدار کردند و عاص ایشان را ابتر خواند و سپس [[سوره کوثر]] نازل شد.<ref>مجمع البیان، ج10، ص836.</ref>در برخی روایات، نماز خواندن پیامبر در برابر این در ‌گزارش شده است. <ref>مسند احمد، ج6، ص399؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص109؛ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص67.</ref>

==چگونگی ساخت باب==

باب عمره که از زیباترین درهای مسجدالحرام به شمار می‌رود، <ref>رحلة ابن بطوطه، ج‏1، ص377؛ رحلة العبدری، ص367.</ref>به فرمان [[منصور عباسی]] (حک: 136-158ق.) در فاصله سال‌های 137-140ق<ref>التاریخ القویم، ج‏3، ص185؛ تحصیل المرام، ج‏1، ص386؛ الرحلة الحجازیه، ص215.</ref>ساخته شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص163؛ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77.</ref>بر روی این در طاقی با ارتفاع10 ذرع (حدود پنج متر) و پهنای هفت ذرع (حدود 5/3 متر) بنا گشت.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص196؛ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص93.</ref>نیز در این دوره، بر چهار گوشه مسجدالحرام، چهار مناره ساختند و مناره‌ای که کنار این باب بنا گشت، به نام نخست باب مشهور شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص203.</ref>

==بازسازی و مرمت باب==

باب عمره در دوره حکومت بنی‌عباس، به سال 160ق. به دست [[مهدی عباسی]] (حک: 158-168ق.) بازسازی شد<ref>تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص129.</ref>و مناره آن نیز بارها در دوران عباسیان و عثمانیان تجدید بنا گشت.<ref>التاریخ القویم، ج‏3، ص185؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج‏2، ص755؛ تحصیل المرام، ج‏1، ص386.</ref>این باب با دو مناره به ارتفاع 92 متر، یکی از چهار در اصلی مسجدالحرام در دوره سعودی است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص87.</ref>

در رویدادهای سال 73ق. و در جریان حمله [[حجاج بن یوسف ثقفی]] به [[مکه]] برای سرکوبی فتنه [[عبدالله بن زبیر]] و محاصره مسجدالحرام که پناهگاه نیروهای ابن‌زبیر شده بود، از این باب یاد شده است. در این رویداد، نظارت بر ورود به این باب و بیرون رفتن از آن، به اهل قِنَّسرین، از شهرهای [[شام]] نزدیک [[حلب]]، اختصاص یافت.<ref>الطبقات، خامسه2، ص105؛ تاریخ طبری، ج6، ص190.</ref>در ‌گزارشی دیگر، به کشته شدن 80 تن از حاجیان در روز پنج‌شنبه 14 [[ذی‌حجه]] سال 677ق. بر اثر ازدحام برای بیرون آمدن از این باب اشاره شده است.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص289-290.</ref>

==سرانجام باب==

باب عمره به سال 1381ق. در گسترش اول دوران سعودی برداشته شد و به جای آن در گوشه ضلع غربی، دری اصلی برای مسجدالحرام با همان نام ساخته شد. این باب به ابعاد 38/5 در 10/3 متر و دارای سه ورودی مسین است.<ref>نک: موسوعة مکة المکرمه، ج4، ص374.</ref>نیز یکی از دروازه‌های شهر مکه که [[باب زاهر]] نام داشته، به باب عمره مشهور بوده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص79.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7971
 | عنوان = باب عمره
 | نویسنده = قهرمان کرمی؛ علی جباری
}}

* '''اثارة الترغیب و التشویق''': محمد بن اسحق الخوارزمی (م. 827ق.)، به کوشش الذهبی، مکه، مکتبة نزار مصطفی الباز، 1418ق؛

* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛

* '''الاعلاق النفیسه''': ابن رسته (م. قرن3ق.)، بیروت، دار صادر، 1892م؛

* '''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''':  الطبری (م. 310ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛

* '''تاریخ عمارة المسجدالحرام''': حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، 1400ق؛

* '''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره''': اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش؛

* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق؛

* '''رحلة ابن بطوطه''': ابن‏ بطوطه (م. 779ق.)، به کوشش التازی، رباط، المملکة المغربیه، 1417ق؛

* '''الرحلة الحجازیه''': اولیا چلبی، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1999م؛

* '''رحلة العبدری''': محمد العبدری (م. قرن8ق.)، به کوشش کردی، دمشق، دار السعدین، 1426ق؛

* '''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق؛

* '''الطبقات الکبری''': ابن‏ سعد (م. 230ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛

* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.)، بیروت، دار صادر؛

* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا (م. 1290ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424ق؛

* '''موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره''': احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، 1429ق.

{{پایان}}

{{درب‌های مسجدالحرام}}

[[رده:تاریخ]]
[[رده:درب‌های مسجدالحرام]]