در حال ویرایش بلد الامین

'''بَلَدُ الْأَمین (سرزمین ایمن)''' از نام‌های قرآنی [[مکه]] است که خداوند در [[سوره تین]] به آن قسم یاد کرده است. بنابر آیاتی از [[قرآن]] حضرت ابراهیم(ع) از خدا خواست مکه را شهری امن قرار دهد. برخی روایات امنیت مکه را نتیجه دعای آن حضرت و برخی دیگر آن را از ابتدای آفرینش دانسته‌اند.  

مفسران در بیان معنای امنیت حرم اختلاف‌ نظر دارند، عده‌ای آن را امنیت تکوینی به معنای دور ماندن از بلایای طبیعی و در امان ماندن از قتل و دشمنی می‌دانند و عده‌ای دیگر نیز [[امنیت حرم]] را تشریعی، به معنای قداست و [[حرمت مکه]] با وضع بعضی از احکام مخصوص [[حرم]] مثل ممنوعیت آزار حاجیان و حیوانات و بریدن درختان و غیره می‌دانند که منجر به امنیت گیاهان و حیوانات و انسان‌ها می‌شود. برخی روایات [[شیعه]] نیز تعبیر بلد الامین را به [[پیامبر(ص)]] و [[اهل‌بیت(ع)]] تأویل کرده‌اند که [[ایمان]] به آنها موجب ایمنی از گمراهی می‌شود. 

==واژه‌شناسی==

در بیشتر منابع تفسیری و تاریخی مسلمانان تعبیر بلدالامین از نام‌ها و ویژگی‌های شهر مکه دانسته شده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص281؛ مجمع البیان، ج1، ص387؛ العقد الثمین، ج1، ص35.</ref> بلد الامین ترکیبی از دو واژه «بلد» و «امین» است. بلد بر شهر و سرزمین اطلاق می‌شود.<ref>التحقیق، ج1، ص328، «بلد». </ref> «امین» از ریشه «امن» ضد «خوف» و به معنای آرامش<ref>العین، ج8، ص388؛ مفردات، ج1، ص90؛ التحقیق، ج1، ص150، «امن. </ref> و یا آمِن یعنی دارای امنیت<ref>التبیان، ج10، ص376؛ تحصیل المرام، ص562؛ التحریر و التنویر، ج1، ص695.</ref> و «بلد الامین» به معنای شهر دارای امنیت و آرامش و فاقد ترس و وحشت است.<ref>التحقیق، ج1، ص150-151.</ref> 

==بلد الامین در قرآن==
نخستین آگاهی ما از کاربرد تعبیر «بلد الامین» به آیه 3 [[سوره تین]] برمی‌گردد که در سال‌های آغازین بعثت نازل شده است:<ref>نک: مجمع البیان، ج10، ص612-613؛ درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، ص303-307.</ref> {{آیه|وَهذَا البَلَدِ الامینِ
}}در این آیه خداوند به بلدالامین قسم خورده است که برخی آن را اشاره به شرافت ویژه مکه و ظهور اسلام در آن دانسته‌اند.<ref>البحر المحیط، ج10، ص503؛ التحریر و التنویر، ج30، ص373.</ref>
=== دعای ابراهیم ===
در آیات دیگری از قرآن آمده است که [[ابراهیم(ع)]] از خدا خواست مکه را شهری امن قرار دهد. در دو آیه با‌ اندکی تفاوت در تعبیر به دعای ابراهیم اشاره شده است. برخی روایت‌ها  [[امنیت مکه]] را نتیجه این دعا دانسته<ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج1، ص229؛ تفسیر ابن کثیر، ج1، ص297-299؛ الدر المنثور، ج1، ص121.</ref> و برخی دیگر، امنیت آن را از آغاز آفرینش آسمان‌ها و زمین شمرده‌اند:<ref>صحیح البخاری، ج5، ص98؛ الکافی، ج4، ص225-226؛ التفسیر الکبیر، ج4، ص49.</ref>

* {{آیه|وَ إِذْ قَالَ‌ إِبْرَاهِيمُ‌ رَبِ‌ اجْعَلْ‌ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَ اجْنُبْنِي‌ وَ بَنِيَ‌ أَنْ‌ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ‌}} (سوره ابراهیم، آیه ۳۵)<ref>ترجمه: و [ياد كن] آنگاه كه ابراهيم گفت:پروردگارا، اين سرزمين [مكّه] را حرَمى اَمن قرار ده و من و فرزندانم را از پرستيدن بت ها دور بدار</ref>
[[پرونده:آیه ۱۲۶ سوره بقره.png|بندانگشتی|250px|در آیه ۱۲۶ سوره بقره، حضرت ابراهیم(ع) از خدا خواست که مکه را شهری امن قرار دهد.]]
* {{آیه|وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ}} (سوره بقره، آیه ۱۲۶).<ref>ترجمه: [يادكن] آنگاه كه ابراهيم گفت:پروردگارا، اينجا را ديارى امن قرار ده و از اهل آن هر كس كه به خدا و روز قيامت ايمان آورد را از همۀ ثمرات و محصولات روزى عطا فرما، خدا فرمود:[چنين خواهد شد ولى] هر كس هم كفر بورزد اندكى بهره مندش مى‌كنم سپس [در آخرت] او را به سوى عذاب آتش مى‌كشانم و بد سرانجامى است</ref>
=== مفاهیم نزدیک در قرآن===
آیات دیگری نیز به مفاهیمی نزدیک به مفهوم بلد امین اشاره دارد. آیاتی که در آن اشاره به حرم امن شده است که به گفته مفسران همان شهر مکه و اطراف آن است:<ref>المیزان، ج16، ص150</ref> 

* {{آیه|...وَ لَمْ‌ نُمَکِّنْ‌ لَهُمْ‌ حَرَماً آمِناً يُجْبَى‌ إِلَيْهِ‌ ثَمَرَاتُ‌ کُلِ‌ شَيْ‌ءٍ رِزْقاً مِنْ‌ لَدُنَّا وَ لٰکِنَ‌ أَکْثَرَهُمْ‌ لاَ يَعْلَمُونَ‌}} (سوره قصص، آیه ۵۷)<ref>ترجمه: مشركان به پيامبر] گفتند:اگر همراه تو از راهت پيروى كنيم ، [توسط مش‍- ركان ديگر ] از سرزمينمان ربوده خواهيم شد.و [در جواب از جانب خدا گفته مى‌شود ] آيا ما آنها (مشركان) را در حرم امنى (مكّه) جاى نداديم كه محصولات هر چيزى، در حالى كه رزقى از جانب ماست، به آنجا گردآورى مى‌شود؟ ولى بيشتر آنان نمى‌دانند</ref>

* {{آیه|اَوَلَمْ یَرَوْا اَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً وَ یُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِم}} (سوره عنکبوت، آیه ۶۷)<ref>ترجمه: آيا نديده اند كه ما حرَمَ اَمَنى (مكّهّ‌) را [براى آنها] قرار داديم و حال آنكه مردمِ [ديگر جاها به خاطر ناامنى] از اطراف آنها ربوده مى‌شوند، با اين حال آيا به باطل ايمان مى‌آورند و نسبت به نعمت هاى خدا ناسپاسى مى‌كنند؟</ref>

==== ایمن بودن وارد شونده به مکه ====
در آیه دیگری از قرآن بعد از اشاره به مفهوم [[بیت‌الله|بیت]]، آن کس که به [[مکه]] وارد شود ایمن دانسته شده است<ref>المیزان، ج3، ص 351</ref>: 

{{آیه|فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ
}} (آل عمران، آیه ۹۷).<ref> ترجمه: در آن نشانه هايى روشن، [از جمله] مقام ابراهيم است، و هر كس داخل آن شود، در اَمَان خواهد بود.حج گزاردنِ براى خدا در آن خانه بر عهده مردم است.[البتّهّ‌] در صورتى كه كسى بتواند به سوى آن راهى بيابد(توان لازم براى حج را داشته باشد) و كسى كه از آن روى برتابد، پس [بايد بداند كه] بى گمان، خدا از جهانيان بى نياز است</ref>

==مصداق امنیت ==

مفسران درباره اینکه معنا و مصداق امنیت در مفهوم قرآنی سرزمین امن چیست اختلاف نظر دارند. دسته‌ای آن را تکوینی و گروهی تشریعی می‌دانند: 

=== امنیت تکوینی ===
درباره معنای امنیت تکوینی سه‌ وجه بیان شده است: 

* دور ماندن از زمین‌لرزه و ویرانی
* دوری از قحطی
* در امان بودن از قتل و دشمنی.<ref>مجمع البیان، ج1، ص388؛ زاد المسیر، ج1، ص111؛ التفسیر الکبیر، ج4، ص49.</ref> 

برخی هواداران نظریه امنیت تکوینی در توجیه وقوع بیماری‌ها و بلایای طبیعی در طول تاریخ در [[مکه]]، گناهان مردم را سبب ناامنی‌های یاد شده دانسته‌اند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص268؛ اتحاف الوری، ج2، ص569-570؛ نک: صهبای حج، ص155.</ref> برخی محققان نیز برآنند که امنیت تکوینی مکه امری مطلق و نقض‌ناپذیر نیست بلکه نسبی است.<ref>نگاه کنید به: تسنیم، ج6، ص597-598.</ref>

===امنیت تشریعی===

گروهی دیگر از مفسران، [[امنیت حرم]] را تشریعی می‌دانند به این معنا که حفظ قداست و [[حرمت مکه]] به وضع احکام و مقرراتی انجامید که آن سرزمین را به منطقه‌ای امن تبدیل کرد. بر اساس احکام اسلامی برخی کارها مانند بریدن درختان، تعرّض به حیوانات؛<ref>الکافی، ج4، ص226؛ المجموع، ج7، ص441؛ جواهر الکلام، ج18، ص414-415.</ref> جز جانوران موذی،<ref>اخبار مکه، ازرقی، ص720-724.</ref> آزار [[حاجی|حج‌گزاران]]<ref>سوره مائده، آیه ۲.</ref> و اجرای حد یا قصاص برای مجرمان پناهنده به آن تا هنگام بیرون آمدن از [[مسجد الحرام]]، ممنوع شده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص360؛ المحلی، ج7، ص262؛ التفسیر الکبیر، ج32، ص212.</ref>  

=== تأویل امنیت مکه به ایمنی از عذاب ===
برخی [[امنیت مکه]] برای کسانی که بدان وارد می‌شوند: {{قلم رنگ|سبز|﴿وَمَن دَخَلَهُ کانَ آمِناً﴾}}<ref>[[سوره آل‌عمران]]، آیه 97</ref> را به ایمنی یافتن آن‌ها از آتش دوزخ و ورود به بهشت تأویل کرده‌اند.<ref>فضائل مکه، ص23-24؛ نک: الدر المنثور، ج2، ص55.</ref> برخی روایت‌ها کسانی را که در [[مکه]] بمیرند، ایمن از عذاب آخرت دانسته‌اند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص68-69؛ الدر المنثور، ج1، ص133.</ref>

=== تأویل بلد الامین به پیامبر و اهل‌بیت ===
گاه در روایت‌های شیعی «بلد الامین» به [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]]<ref>البرهان، ج5، ص693؛ کنز الدقائق، ج14، ص341؛ بیان السعاده، ج4، ص264.</ref> و [[اهل بیت(ع)]]<ref>تفسیر قمی، ج2، ص430؛ بحار الانوار، ج24، ص105-108.</ref> تأویل شده است که ایمان به آنها سبب ایمنی از گمراهی دنیا و کیفر آخرت می‌شود.<ref>بحار الانوار، ج24، ص107.</ref>در برخی روایت‌ها نیز ورود به مکه همراه با معرفت به اهل بیت(ع) سبب امنیت در دنیا و آخرت دانسته شده است.<ref>الکافی، ج4، ص545.</ref>

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7891

 | عنوان = بلد الامین

 | نویسنده = مهدی ملک‌محمدی. حسین خانی

}}

* '''اتحاف الوری''': عمر بن محمد بن فهد (درگذشت 885ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، 1408ق.

* '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت 248ق.)، به کوشش ابن دهیش، مکتبة الاسدی، 1424ق.

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (درگذشت 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق.

* '''بحار الانوار''': المجلسی (درگذشت 1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.

* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (درگذشت 754ق.)، بیروت، دار الفکر، 1412ق.

* '''البرهان فی تفسیر القرآن''': البحرانی (درگذشت 1107ق.)، قم، البعثه، 1415ق.

* '''بیان السعاده''': الجنابذی (درگذشت 1327ق.)، ترجمه: رضاخانی و ریاضی، تهران، پیام نور، 1372ش.

* '''التبیان''': الطوسی (درگذشت 460ق.)، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

* '''التحریر و التنویر''': ابن‏عاشور (درگذشت 1393ق.)، مؤسسة التاریخ.

* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (درگذشت 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق.

* '''التحقیق''': المصطفوی، تهران، وزارت ارشاد، 1374ش.

* '''تسنیم''': جوادی آملی، قم، اسراء، 1378ش.

* '''تفسیر ابن ابی‌حاتم (تفسیر القرآن العظیم)''': ابن ابی‌حاتم (درگذشت 327ق.)، به کوشش اسعد محمد، بیروت، المکتبة العصریه، 1419ق.

* '''تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)''': ابن کثیر (درگذشت 774ق.)، به کوشش شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.

* '''التفسیر الکبیر''': الفخر الرازی (درگذشت 606ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق.

* '''جامع البیان''': الطبری (درگذشت 310ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1412ق.

* '''جواهر الکلام''': النجفی (درگذشت 1266ق.)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

* '''الدر المنثور''': السیوطی (درگذشت 911ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1365ق.

* '''درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن''': جعفر نکونام، تهران، هستی‌نما، 1380ش.

* '''زاد المسیر''': ابن جوزی (درگذشت 597ق.)، به کوشش عبدالرزاق، بیروت، دار الکتاب العربی، 1422ق.

* '''صحیح البخاری''': البخاری (درگذشت 256ق.)، بیروت، دار الفکر، 1401ق.

* '''صهبای حج''': جوادی آملی، قم، اسراء، 1377ش.

* '''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفاسی (درگذشت 832ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.

* '''العین''': خلیل (درگذشت 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق.

* '''فضائل المکه''': الحسن البصری (درگذشت 110ق.)، به کوشش العانی، کویت، مکتبة الفلاح، 1400ق.

* '''الکافی''': الکلینی (درگذشت 329ق.)، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.

* '''کنز الدقائق''': المشهدی (درگذشت 1125ق.)، به کوشش درگاهی، تهران، وزارت ارشاد، 1411ق.

* '''مجمع البیان''': الطبرسی (درگذشت 548ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.

* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (درگذشت 676ق.)، دار الفکر.

* '''المحلی بالآثار''': ابن حزم الاندلسی (درگذشت 456ق.)، به کوشش احمد شاکر، بیروت، دار الفکر.

* '''مفردات''': الراغب (درگذشت 425ق.)، به کوشش صفوان داودی، دمشق، دار القلم، 1412ق.

* '''المیزان فی تفسیر القرآن''': محمدحسین الطباطبائی (درگذشت 1402ق.)، بیروت، اعلمی، 1393ق.

{{پایان}}

{{نام‌های مکه}}

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:اصطلاحات قرآنی]]
[[رده:نام‌های مکه]]
[[رده:واژگان قرآنی]]
[[رده:واژه شناسی]]