در حال ویرایش بنی هاشم
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[خرداد]]|روز=[[۱۰]]|سال=[[۱۴۰۴]]|کاربر=Mo.ali.rezapour }} | |||
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | |||
{{جعبه اطلاعات قبایل | {{جعبه اطلاعات قبایل | ||
| نام = بنی‌هاشم | | نام = بنی‌هاشم | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام کامل = بنی‌هاشم | | نام کامل = بنی‌هاشم | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| محل حکومت = | | محل حکومت = | ||
| مدت حکومت = | | مدت حکومت = | ||
| مکان قبیله = بخش‌های مرکزی [[شهر مکه]] و پیرامون [[کعبه]] | | مکان قبیله = بخش‌های مرکزی [[شهر مکه]] و پیرامون [[کعبه]] | ||
| سرسلسله = عمرو ملقب به هاشم | | سرسلسله = عمرو ملقب به هاشم | ||
| اشخاص مهم = هاشم، [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام علی(ع)]]، [[جعفر بن ابی‌طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب]]، [[طالب بن ابی‌طالب]]، [[عبدالمطلب]]، [[حمزه بن عبدالمطلب]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[ابولهب]]، [[ابوجهل]]، | | اشخاص مهم = هاشم، [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام علی(ع)]]، [[جعفر بن ابی‌طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب]]، [[طالب بن ابی‌طالب]]، [[عبدالمطلب]]، [[حمزه بن عبدالمطلب]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[ابولهب]]، [[ابوجهل]]، | ||
| جمعیت = | | جمعیت = | ||
| جنگ‌ها = | | جنگ‌ها = | ||
| شاخه‌ای از = [[قریش]] | | شاخه‌ای از = [[قریش]] | ||
| زیرشاخه‌ها = [[آل علی(ع)]]، [[آل جعفر]]، [[آل عقیل]]، [[آل عباس]]، [[آل ابی‌طالب]]، [[آل حارث بن عبدالمطلب]]، [[آل ابی‌لهب]]، | | زیرشاخه‌ها = [[آل علی(ع)]]، [[آل جعفر]]، [[آل عقیل]]، [[آل عباس]]، [[آل ابی‌طالب]]، [[آل حارث بن عبدالمطلب]]، [[آل ابی‌لهب]]، | ||
| مهم‌ترین اقدامات = [[پیمان حلف المطیبین]]، [[پیمان حلف الفضول]]، حمایت از پیامبر در دعوت به[[اسلام]] | | مهم‌ترین اقدامات = [[پیمان حلف المطیبین]]، [[پیمان حلف الفضول]]، حمایت از پیامبر در دعوت به [[اسلام]] | ||
| مناصب مهم = [[سقایت]]، [[رفادت]] | | مناصب مهم = [[سقایت]]، [[رفادت]] | ||
| مذهب = [[بت‌پرستی]]، اسلام | | مذهب = [[بت‌پرستی]]، اسلام | ||
}} | }} | ||
'''بنی‌هاشم''' تیره‌ای شریف از [[قریش]] منسوب | '''بنی‌هاشم''' تیره‌ای شریف از [[قریش]] منسوب به [[هاشم بن عبدمناف]] بود. | ||
بنی‌هاشم | سرسلسله بنی‌هاشم [[هاشم بن عبدمناف]] نام داشته که جایگاهی والا میان خویشاوندانش داشته و فردی اثرگذار بوده است. بنی هاشم جایگاهی بالا و اثرگذار هم پیش از [[اسلام]] و هم بعد از اسلام داشتند. آنها قبل از اسلام مناصبی از جمله [[سقایت]] و [[رفادت]] را عهده‌دار بودند و همچنین در [[پیمان حلف المطیبین]] و [[پیمان حلف الفضول]] نقش‌آفرین بودند. | ||
دوران بنی‌هاشم پس از اسلام به چند بخش تقسیم می‌شود که از زمان [[بعثت]] [[پیامبر(ص)]] بیشترین نقش را در حمایت پیامبر(ص) را داشتند به گونه‌ای که بیشتر طوایف قریش از بیم خون‌خواهی بنی‌هاشم از آسیب رساندن به پیامبر(ص) هراس داشتند. در دوره بعد از [[هجرت]] پیامبر(ص) به [[مدینه]]، برخی از بنی هاشم همچون [[علی(ع)]] و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] همراه رسول خدا(ص) به مدینه مهاجرت کردند و بخشی دیگر مانند [[ابولهب]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[ابوسفیان بن حارث]] از مشهورترین ایشان بودند، همچنان در [[مکه]] و در صف [[مشرکان]] ماندند؛ در این دوران نیز گرایش مشرکان بنی‌هاشم به اسلام به موازات گسترش این آیین افزایش یافت و حمایت بیشتر افراد این طایفه از پیامبر(ص) همچون گذشته ادامه داشت. | |||
و اما در دوره بعد از رحلت پیامبر سید بنی‌هاشم علی بن ابی‌طالب(ع) بود که به عنوان جانشین پیامبر(ص) از سوی رسول خدا(ص) معرفی شده بود؛ ولی برخی [[مهاجران]] و [[انصار]] در [[اجتماع سقیفه]] [[ابوبکر]] را جانشین پیامبر(ص) خواندند و این ستم را در حق امام علی(ع) روا داشتند. | |||
احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آنها سادات اهل بهشت هستند، روایت شده‌اند. به خاطر وجود همین فضائل، اشعار شاعران سروده شده و کتاب‌هایی در باب فضائل بنی هاشم نوشته شده است. | |||
== هاشم بن عبدمناف؛ سرسلسله بنی هاشم == | |||
سرسلسله طایفه بنی هاشم، هاشم بن عبدمَناف (458-483م.) نام داشته<ref>تاریخ طبری، ج1، ص504؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص75-76.</ref> که چهارمین پسر [[عبدمناف]]<ref>الآحاد و المثانی، ج1، ص135؛ السیرة النبویه، ج1، ص94، 233.</ref> بوده است.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص62، 64.</ref> هاشم را فردی باهوش و خطیب توصیف کرده اند<ref>الاکتفاء، ج1، ص19.</ref> که در میان قریش شخصیتی دارای نفوذ بوده و حتی ریاست بر قریش را نیز به او نسبت داده‌اند.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص75-76، 78.</ref> | |||
هاشم چهار پسر به نام‌های شَیبه (عبدالمطّلب)، أسد، عَمرو (ابوصَیفی)، نَضْله و همچنین پنج دختر داشت.<ref>الاغانی، ج22، ص67.</ref><ref>السیرة النبویه، ج1، ص235.</ref><ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص80.</ref> پس از مرگ هاشم، کودکی شَیبه در یثرب می‌گذشت. عمویش مطلب با اصرار فراوان توانست او را به [[مکه]] ببرد. او در آن شهر به عبدالمطلب شهرت یافت.<ref>الاکتفاء، ج1، ص19.</ref> | |||
هاشم بن عبدمَناف دو منصب مهم در میان قریش یعنی [[سقایت]] یا آبدهی و [[رفادت]] به معنای مهمانی حاجیان با خوراک را برعهده داشت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص111.</ref><ref>المنمق، ص42.</ref> این مناصب پس از او به فرزندش عبدالمطلب و بنی هاشم رسید. بنی‌هاشم با بهره‌گیری از چاه‌های کر آدم، خم، عجون، ردم اعلی، بذر، سجله و سرانجام [[زمزم]]، در برطرف کردن کمبود آب در مکه به ویژه در [[موسم حج]] می‌کوشیدند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ص111-113.</ref> | |||
== عبدالمطلب == | |||
کوچک‌ترین فرزند هاشم، عبدالمطلب، بعدها به بزرگ‌ترین و اثرگذارترین فرد قریش تبدیل شد. شخصیت عبدالمطلب در درجه نخست قریش را به خود جذب می‌کرد. او برخی سنت‌ها همچون تحنث (خلوت‌گزینی) در [[غار حراء]]، خضاب، و منع نکاح محارم را میان همه یا بخشی از قریش رواج داده بود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص86-87؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص10؛ الکامل، ج2، ص15.</ref> | |||
پس از مرگ هاشم، منصب سقایت و رفادت پس از کش و قوس هایی در اقوام به عبدالمطلب رسید. <ref>تاریخ طبری، ج1، ص503؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص23.</ref> | |||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
====پیمان حلف المطیبین==== | |||
... | |||
====پیمان حلف الفضول==== | |||
در پیمانی دیگر مشهور به «[[حلف الفضول]]»، بنی‌هاشم، بنی‌مطلب، [[بنی‌زهره]]، [[بنی‌اسد]] و [[بنی‌تیم|بنی‌تَیم]] تعهد سپردند که نگذارند در مکه به کسی ستم شود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص128.</ref> برخی افراد خاندان هاشمی در دوران پیش از اسلام با یکدیگر پیمانی کوچک منعقد کردند. در این پیمان، عبدالمطلب با هفت تن از پسران خود و نیز ارقم پسر نضلة بن هاشم و ضحاک و عمر پسران ابوصیفی بن هاشم تعهد سپردند که یکدیگر را یاری کنند. آنها این عهدنامه را در کعبه آویختند.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ص85.</ref> | |||
====دشمنان بنی‌هاشم==== | |||
بزرگ‌ترین دشمنان بنی‌هاشم درون قبیله [[قریش]]، تیره دیگر بنی‌عبدمناف یعنی بنی‌امیة بن عبدشمس بودند. ریشه این دشمنی را در حسادت عبدشمس به هاشم جسته‌اند؛ اما نخستین دشمنی آشکار بنی‌امیه و بنی‌هاشم هنگامی رخ داد که امیه به نشانه قهر مکه را رها کرد و ده سال در شام اقامت گزید. این تنافر میان عبدالمطلب و [[حرب بن امیه]] نیز وجود داشت؛ به گونه‌ای که حتی [[نجاشی]]، حاکم [[حبشه]]، میانجیگری میان آن دو را نپذیرفت.<ref>تاریخ طبری، ج1، ص505.</ref> | |||
====محل سکونت==== | |||
پیش از اسلام، بنی‌هاشم و بنی‌امیه و دیگر سادات قریش در بخش‌های مرکزی شهر مکه و پیرامون [[کعبه]] که به [[بطحاء]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص444.</ref> معروف بود، سکونت داشتند. همچنین بنی‌هاشم در مکه آبادی‌ای میان یک دره داشتند که از هاشم به عبدالمطلب رسیده بود. عبدالمطلب در آنجا خانه‌ای داشت. وی در اواخر عمر خویش، پس از کم‌سو شدن دیدگانش، همه آن املاک را میان فرزندانش تقسیم کرد. پیامبر(ص) نیز سهم پدرش را دریافت کرد.<ref>معجم البلدان، ج3، ص347؛ سبل الهدی، ج2، ص382.</ref> این بخش از مکه به شعب ابی‌طالب معروف شد. | |||
== دعوت پیامبر از بنی هاشم == | == دعوت پیامبر از بنی هاشم == | ||
در سال هفتم [[بعثت]]، تیره‌های گوناگون قریش عهدنامه‌ای درباره قطع کامل ارتباط با بنی‌هاشم منعقد کردند. | حمایت بنی‌هاشم از رسول خدا(ص) بیشترین نقش را در عدم توفیق دیگر تیره‌های قریش در آسیب رساندن به پیامبر(ص) داشت. از آن پس که پیغمبر(ص) ماموریت یافت تا خویشاوندان نزدیک خود شامل بنی‌هاشم و بنی‌مطلب را به اسلام فراخواند ([[سوره شعراء]]، 214)، به تدریج گروهی از آنها این دعوت را پذیرفتند. برخی از آنها نیز در برابر این فراخوان از خود ایستادگی نشان دادند. بدین‌ترتیب، میان فرزندان عبدالمطلب بر سر [[ایمان]] به پیامبر و پشتیبانی از او اختلاف پدید آمد. | ||
در [[ماه محرم|محرم]] سال هفتم [[بعثت]]، تیره‌های گوناگون قریش عهدنامه‌ای درباره قطع کامل ارتباط با بنی‌هاشم منعقد کردند. قریش تعهد سپردند که هرگز با بنی‌هاشم و بنی‌مطلب<ref>سیره ابن‌اسحق، ص156.</ref> داد و ستد نکنند، با آنها عقد نبندند و به خانه‌های ایشان وارد نشوند، مگر این‌که آنها محمد(ص) را به قریشیان بسپارند تا او را بکشند.<ref>سیره ابن‌اسحق، ص156.</ref> آنان پیمان خود را در صحیفه‌ای نوشتند و در کعبه نهادند.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص11.</ref> | |||
مراسم نگارش این پیمان در مکانی به نام [[خیف بنی‌کنانه]] در اَبطَح مشهور به «[[عصب|عَصَب]]» در بالاترین نقطه مکه انجام پذیرفت.<ref>السیرة الحلبیه، ج3، ص498؛ اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص253.</ref> از آن پس [[مؤمن]] و [[کافر]] بنی‌هاشم<ref>زاد المعاد، ج3، ص30.</ref> جز ابولهب<ref>السیرة النبویه، ج2، ص196؛ تاریخ طبری، ج2، ص336.</ref> بطحاء را وانهادند و تا سه سال در شعب ابی‌طالب محاصره شدند و دشواری‌های فراوان را به جان خریدند؛ به گونه‌ای که گاهی صدای شیون کودکان گرسنه آنها از درون دره به گوش می‌رسید.<ref>سیره ابن‌اسحق، ص159.</ref> سرانجام به سال دهم بعثت<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص11.</ref> مردانی از بنی‌عبدمناف و بنی‌قصی که زنانی از بنی‌هاشم آنها را به دنیا آورده بودند، تصمیم به ابطال عهدنامه گرفتند.<ref>البدایة و النهایه، ج3، ص84-85.</ref> | |||
====...==== | |||
اندکی پیش از [[فتح مکه]]، عباس بن عبدالمطلب مسلمان شد. پس از فتح مکه، وی از رسول خدا خواست تا [[پرده‌داری کعبه]] و آب دادن به حاجیان را به او واگذار کند. پیامبر(ص) کنار کعبه ایستاد و فرمود: هر خون، مال و عملی که در [[روزگار جاهلیت]] بوده، زیر پای ما است، مگر آب‌رسانی به حاجیان و سدانت کعبه که این دو را به اهلش وامی‌گذارم. بدین‌ترتیب، عباس این منصب را بار دیگر به دست آورد و پس از او [[عبدالله بن عباس]] و فرزندانش عهده‌دار این منصب بودند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص113-114.</ref> | |||
== پس از رحلت پیامبر == | |||
سید بنی‌هاشم در این دوره [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] بود.<ref>الریاض النضره، ج1، ص305؛ السیرة الحلبیه، ج2، ص339.</ref> البته عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) نیز در نظام قبیله‌ای عرب منزلت داشت.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص288؛ اسد الغابه، ج3، ص60-61.</ref> | |||
بنی‌هاشم پس از رویداد سقیفه در زمره کسانی بودند که حدود شش ماه از بیعت با ابوبکر سر باز زدند. سپس ابوبکر به رغم میل عمر، به میان جمع بنی‌هاشم شتافت<ref>الریاض النضره، ج2، ص195، 214، 217-218.</ref> و گویا همین را نشانه بیعت بنی‌هاشم با خلیفه شمردند. | |||
== تیره‌های بنی‌هاشم پس از پیامبر == | |||
تقسیم بنی‌هاشم به تیره‌های فرعی بیشتر در این دوره نمود یافته است. این تیره‌ها عبارتند از: [[آل ابی‌طالب]]، [[آل عباس]]، [[آل حارث بن عبدالمطلب]]، و [[آل ابی‌لهب]].<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص94.</ref> | |||
در روزگار خلافت علی(ع) سه تن از فرزندان عباس صاحب منصب شدند. عبدالله از یاران نزدیک امام علی(ع) بود. عبیدالله حکمران یمن،<ref>انساب الاشراف، ج4، ص78؛ اسد الغابه، ج3، ص420.</ref> قثم حاکم مدینه، و معبد زمامدار مکه شدند.<ref>تاریخ طبری، ج3، ص5؛ الکامل، ج3، ص204؛ جمهرة انساب العرب، ص18.</ref> عبیدالله در رویارویی [[امام حسن(ع)]] با [[معاویه]]، خیانتکارانه به اردوگاه معاویه پیوست.<ref>انساب الاشراف، ج3، ص291-292.</ref> | |||
در قیام سال 61ق. [[امام حسین(ع)]] معروف به رخداد طف، برخی فرزندان غیر فاطمی علی(ع) شامل [[ابوبکر بن علی|ابوبکر]]، [[محمد بن علی|محمد]]، [[جعفر بن علی|جعفر]]، [[عثمان بن علی|عثمان]]، [[عبدالله بن علی|عبدالله]] و [[ابوالفضل عباس]] معروف به سقا<ref>تاریخ طبری، ج3، ص343؛ عمدة الطالب، ص356.</ref> و شماری از فرزندان حسن بن علی(ع) شامل [[عبدالله بن حسن|عبدالله]]، [[قاسم بن حسن|قاسم]] و [[ابوبکر بن حسن|ابوبکر]] همراه عمویشان حسین(ع) در [[کربلا]] به شهادت رسیدند.<ref>مروج الذهب، ج3، ص61-62.</ref> | |||
در دوره بنی‌امیه مروانی (حک: 65-132ق.) برخی علویان همچون [[زید بن علی]] در روزگار [[هشام بن عبدالملک]] (حک: 105-125ق.) دست به قیام زدند. | |||
تیره بنی‌عباس نیز از آغاز سده دوم ق. با شعار الرضا من آل محمد(ص) توانستند اعتماد بسیاری از مسلمانان را به خود جلب کنند و به قدرت دست یابند.<ref>نک: اخبار الدولة العباسیه.</ref> | |||
از میان تیره‌های بنی‌هاشم، آل ابی‌لهب گویا به سبب انتسابشان به او همواره مورد طعن بوده‌اند. فضل بن عباس بن عتبة بن ابی‌لهب در پاسخ به طعنه همسرش به سبب جدش ابولهب، به او گفت: جد ما هاشم است. اگر خشمگین هستی، چهره‌ات را خراش ده!<ref>تاریخ دمشق، ج48، ص341؛ لسان العرب، ج6، ص299.</ref> او در شعری قومش بنی‌هاشم را ستوده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص263.</ref> | |||
بنی‌هاشم | ==فضایل بنی‌هاشم== | ||
بنی‌هاشم دست‌کم پس از فراگیر شدن دین اسلام به سبب آنکه رسول خدا(ص) از آنها بود، از جایگاهی والا میان مسلمانان برخوردار بوده‌اند. بر پایه روایتی منسوب به پیغمبر(ص) طایفه بنی‌هاشم به سبب رسالت او برگزیده از میان قریش است.<ref>وسیلة الاسلام، ص35.</ref> احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم،<ref>ذخائر العقبی، ص14.</ref> استحباب عیادت بیماران خاندان هاشم<ref>ذخائر العقبی، ص15.</ref> و این‌که آنها سادات اهل بهشت هستند،<ref>ذخائر العقبی، ص15.</ref> روایت شده‌اند. ابن‌عباس، بنی‌هاشم را بهترین تیره بنی‌عبدمناف و بنی‌عبدالمطلب را بهترین تیره از بنی‌هاشم دانسته است.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص46.</ref> | |||
== | ===حرمت صدقه=== | ||
از دیدگاه فقهی، [[خداوند]] صدقه را بر بنی‌هاشم به‌طور کلی حرام کرده است.<ref>السرائر، ج1، ص457.</ref> آنها شامل آل علی(ع)، [[آل جعفر]]، [[آل عقیل]] و [[آل عباس]] هستند.<ref>ذخائر العقبی، ص16.</ref> پیامبر(ص) سهم ذوی القربی را به بنی‌هاشم و بنی‌مطلب می‌داد و به بنی‌عبدشمس و بنی‌نوفل پرداخت نمی‌کرد و می‌فرمود: بنی‌هاشم و بنی‌مطلب یک طایفه هستند و در روزگار جاهلیت و نیز اسلام از یکدیگر جدا نشده‌اند.<ref>زادالمعاد، ج3، ص104؛ ج5، ص81.</ref> | |||
===شایسته جانشینی پیامبر=== | |||
== پانویس == | پس از رحلت پیامبر(ص) گروهی از مسلمانان، بنی‌هاشم را شایسته جانشینی وی می‌دانستند. از این‌رو، [[خالد بن سعید]] چند روزی از بیعت با ابوبکر سر باز زد.<ref>الاکتفاء، ج3، ص109.</ref> [[ابان بن سعید|ابان]] بن [[سعید بن عاص اموی]] نیز از جمله کسانی بود که از بیعت با ابوبکر سر باز زد تا ببیند بنی‌هاشم چه خواهند کرد.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص59-60.</ref> عمر پس از تاسیس دیوان، اهل بدر و سپس بنی‌هاشم و هم‌پیمانان سنتی آنها، بنی‌مطلب، را مقدم داشت.<ref>التراتیب الاداریه، ج1، ص225.</ref> | ||
===باب بنی‌هاشم=== | |||
یکی از درهای [[مسجدالحرام]] «[[باب بنی‌هاشم]]» نام داشت و پرچمی سبز بر آن افراشته بودند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص173.</ref> این دروازه در برابر بطحاء و وادی بکّه قرار داشته است. | |||
به سال 167ق. مهدی خلیفه عباسی (حک: 158-169ق.) کار نوسازی و افزایش فضای مسجدالحرام را انجام داد. او فرمان داد که معماران ساختمان مسجد را به گونه‌ای طراحی کنند که خانه کعبه در وسط قرار گیرد. در نتیجه این کار، بر وسعت باب بنی‌هاشم افزوده شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص173.</ref> این در را «باب عباس بن عبدالمطلب» نیز می‌گفتند؛ زیرا از یک سوی در برابر خانه عباس بن عبدالمطلب قرار داشته است. نماز بر جنازه‌ها در آن مکان برپا میشده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص202.</ref> | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
| خط ۷۰: | خط ۱۱۷: | ||
| نویسنده = رضا کردی | | نویسنده = رضا کردی | ||
}} | }} | ||
* '''اخبار الدولة العباسیه''': ناشناخته (م. | |||
* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. | * '''اخبار الدولة العباسیه''': ناشناخته (م. قرن3ق.)، به کوشش الدوری و المطلبی، بیروت، دار الطلیعه، 1391ق. | ||
* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. | |||
* '''اسد الغابه''': ابن‌اثیر (م. | * '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق. | ||
* '''الاصابه''': ابن‌حجر العسقلانی (م. | |||
* '''اعلام النبوه''': الماوردی (م. | * '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن‌دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق. | ||
* '''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م. | |||
* '''الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله (ص)''': سلیمان بن موسی الحمیری (م. | * '''اسد الغابه''': ابن‌اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار الفکر، 1409ق. | ||
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. | * '''الاصابه''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق. | ||
* '''الآحاد و المثانی''': ابن‌ابی‌عاصم (م. | |||
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. | * '''اعلام النبوه''': الماوردی (م. 450ق.)، بیروت، مکتبة الهلال، 1409ق. | ||
* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. | |||
* '''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م. 356ق.)، به کوشش علی مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دار الفکر. | |||
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. | |||
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. | * '''الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله(ص)''': سلیمان بن موسی الحمیری (م. 634ق.)، به کوشش محمد عزالدین، بیروت، عالم الکتب، 1417ق. | ||
* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. | |||
* '''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (م. | * '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق. | ||
* '''التراتیب الاداریه''': محمد عبدالحی الکتانی (م. | |||
* '''التنبیه و الاشراف''': المسعودی (م. | * '''الآحاد و المثانی''': ابن‌ابی‌عاصم (م. 287ق.)، به کوشش باسم فیصل، ریاض، دار الدرایه، 1411ق. | ||
* '''جامع البیان''': الطبری (م. | |||
* '''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. | * '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق. | ||
* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف. | |||
* '''الدرر فی اختصار المغازی والسیر''': ابن‌عبدالبر (م. | |||
* '''ذخائر العقبی''': احمد بن عبدالله الطبری (م. | * '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1407ق. | ||
* '''الروض الانف''': السهیلی (م. | |||
* '''الریاض النضره''': احمد بن عبدالله الطبری (م. | * '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. 571ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415ق. | ||
* '''زاد المعاد''': ابن‌قیم الجوزیه (م. | |||
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. | * '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق. | ||
* '''السرائر''': ابن‌ادریس (م. | |||
* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م. | * '''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (م. 902ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق. | ||
* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. | |||
* '''سیره ابن‌اسحق (السیر و المغازی)''': ابن‌اسحق (م. | * '''التراتیب الاداریه''': محمد عبدالحی الکتانی (م. 1382ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی. | ||
* '''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. | |||
* '''التنبیه و الاشراف''': المسعودی (م. 345ق.)، بیروت، دار صعب. | |||
* '''الطبقات''': خلیفة بن خیاط (م. | |||
* '''عمدة الطالب''': ابن‌عنبه (م. | * '''جامع البیان''': الطبری (م. 310ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، 1415ق. | ||
* '''الفائق فی غریب الحدیث''': الزمخشری (م. | |||
* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. | * '''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. 456ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق. | ||
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن‌اثیر (م. | |||
* '''لسان العرب''': ابن‌منظور (م. | * '''الدرر فی اختصار المغازی والسیر''': ابن‌عبدالبر (م. 463ق.) . | ||
* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. | |||
* '''مروج الذهب''': المسعودی (م. | * '''ذخائر العقبی''': احمد بن عبدالله الطبری (م. 694ق.)، قاهره، دار الکتاب المصریه، 1356ق. | ||
* '''مسالک الابصار''': احمد بن یحیی (م. | |||
* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، | * '''الروض الانف''': السهیلی (م. 581ق.)، به کوشش عبدالرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412ق. | ||
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. | |||
* '''معجم قبائل العرب''': عمر کحّاله، بیروت، الرساله، | * '''الریاض النضره''': احمد بن عبدالله الطبری (م. 694ق.)، به کوشش حمیری، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1996م. | ||
* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م. | |||
* '''مقاتل الطالبیین''': ابوالفرج الاصفهانی (م. | * '''زاد المعاد''': ابن‌قیم الجوزیه (م. 751ق.)، بیروت، الرساله. | ||
* '''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن‌شهرآشوب (م. | |||
* '''المنمق''': ابن‌حبیب (م. | * '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. 942ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق. | ||
* '''وسیلة الاسلام بالنبی''': احمد بن الخطیب ابن‌قنفذ (م. | |||
* '''السرائر''': ابن‌ادریس (م. 598ق.)، قم، نشر اسلامی، 1411ق. | |||
* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م. 1044ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1400ق. | |||
* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش طه عبدالرؤوف، بیروت، دار الجیل، 1411ق. | |||
* '''سیره ابن‌اسحق (السیر و المغازی)''': ابن‌اسحق (م. 151ق.)، به کوشش زکار، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1368ش. | |||
* '''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. 230ق.)، بیروت، دار صادر. | |||
* '''الطبقات''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق. | |||
* '''عمدة الطالب''': ابن‌عنبه (م. 828ق.)، به کوشش آل الطالقانی، نجف، المطبعة الحیدریه، 1380ق. | |||
* '''الفائق فی غریب الحدیث''': الزمخشری (م. 538ق.)، به کوشش البجاوی و ابوالفضل ابراهیم، لبنان، دار المعرفه. | |||
* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. 279ق.)، بیروت، دار الهلال، 1988م. | |||
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن‌اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق. | |||
* '''لسان العرب''': ابن‌منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق. | |||
* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق. | |||
* '''مروج الذهب''': المسعودی (م. 346ق.)، به کوشش مفید محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه. | |||
* '''مسالک الابصار''': احمد بن یحیی (م. 749ق.)، ابوظبی، المجمع الثقافی، 1423ق. | |||
* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق. | |||
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م. | |||
* '''معجم قبائل العرب''': عمر کحّاله، بیروت، الرساله، 1405ق. | |||
* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م. 487ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق. | |||
* '''مقاتل الطالبیین''': ابوالفرج الاصفهانی (م. 356ق.)، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه. | |||
* '''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن‌شهرآشوب (م. 588ق.)، به کوشش گروهی از اساتید، نجف، المکتبة الحیدریه، 1376ق. | |||
* '''المنمق''': ابن‌حبیب (م. 245ق.)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، 1405ق. | |||
* '''وسیلة الاسلام بالنبی''': احمد بن الخطیب ابن‌قنفذ (م. 810ق.)، به کوشش المحامی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1404ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||