در حال ویرایش بودیسم

'''بودیسم''' از آیین‌های رایج در شرق آسیا و دارای اماکن زیارتی مقدس و مناسکی همانند [[حج]] و [[عمره]] است. در بودیسم اماکن زیارتی بسیار وجود دارند، اما زیارت چهار مکان که بنابر گزارش‌ها، شخص بودا دستور زیارت آن‌ها را داده است، دارای جایگاهی ویژه هستند. برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. برخی اعمال متداول در این اماکن شباهت‌هایی به آیین [[حج]] مسلمانان دارند که شامل [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]] است.

==بودا کیست؟==

بر پایه گزارش‌های اساطیری موجود در منابع بودایی، نام اصلی بودا «سیدارته گوتمه»<ref>Sidhartha Gautama.</ref>بوده که احتمالاً در فاصله سال‌های 563-483 ق. م. می‏زیسته است.<ref>Collinson، Diané and Plant، Kathryn and Wilkinson، Robert،P. 74</ref>او در قبیله شاکیا (sakya) در منطقه کوچکی در هیمالیا که امروز در مرز نپال قرار دارد، زاده شد.<ref>"Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2، p. 351.</ref> او که پیشتر آموزش‌های ویژه یک شاهزاده را فرا‌گرفته بود، در ۲۹ سالگی  راه زهد در پیش گرفت و زیرنظر آموزگاران معنوی آموزش دید. او پس از سال‌ها صبر و شکیبایی زیر یک درخت، در جایی که امروز به بودگیا (Bodhgayā) معروف شده است، به مقام بودایی دست یافت.<ref>آیین بودا در جهان امروز، ص28.</ref><ref>Collinson، Diané and Plant، Kathryn and Wilkinson، Robert، ibid، P. 75</ref>

==== معنای بودا ====
لقب بودا<ref>Buddha.</ref>در زبان سنسکریت به معنای فرد بیدار است. در ادیان هند، این عنوان برای هر شخصی که به روشنی رسیده، به کار می‌رود و به بودای تاریخی اختصاص ندارد.<ref>"Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2 ،P320</ref>با این‌حال، میان همه بوداها، سیدارته گوتمه، جایگاهی بس بزرگ دارد.<ref>آیین بودا در جهان امروز، ص30.</ref>
==آیین بودا==

آیین بودایی پس از [[اسلام]] و [[مسیحیت]]، از جمله آیین‌هایی است که در سراسر جهان پیرو دارند.<ref>Furseth، Inger and Repstad Pal ،An Introduction to the Sociology of Religion، (Ashgate Publishing Company، 2006)،  P. 106</ref>بر پایه آمار سال 2005 میلادی این آیین 360 میلیون پیرو در سراسر جهان دارد.<ref>Kennick Urubshurow، Victoria، IntroducingWorld Religions، (routledge، 2008)،  P. xxiv</ref>این پیروان در [[هند]]، مغولستان، تبت، چین، کره، ژاپن، [[آمریکا]] و اروپا پراکنده‌اند. آیین بودا دین اصلی برخی کشورها از جمله سریلانکا، میانمار (برمه)،  تایلند، کامبوج، لائوس، ویتنام، ژاپن، چین، تبت و مغولستان است.<ref>Coward، Harold and Neufeldt، Ronald and Neumaier، Eva K. (eds.) ، Readings in Eastern Religions، (Wilfrid Laurier University Press، 2007، 2nd ed.) ، P. 114</ref>

=== عبادت‌های بودایی ===
عبادت در این آیین شکل‌های متفاوت دارد و شامل بزرگداشت تصاویر بودا و نیز بقایای جسمانی او است.<ref>Jacob N. Kinnard، "worship"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 2 ،p. 905.</ref> مردم عادی برای [[عبادت]] به مکان‌های مقدس می‌روند و در آن‌جا با اهدای نذورات خود و زانو زدن و ذکر گفتن در برابر اشیاء مقدس عبادت می‌کنند. عبادت راهبان با مردم عادی تفاوت دارد. آنان همه اوقات خود را به مراقبه و خواندن اذکار و اوراد می‌گذرانند. آن‌ها موظف‌اند که در روزهای ویژه روزه بگیرند و مراسم دعاخوانی و ذکرگویی را اجرا کنند.<ref>Nancy E. Auer Falk، "Buddhist Puja"، Encyclopedia of Religion، ed. M. Eliade، New York، 1987، Vol. 12، p. 86.</ref>

==زیارتگاه‌های چهارگانه==

در آیین بودیسم، تمام زیارتگاه‌ها مقدس و دارای حرمت تلقی می‌شوند. اما در این میان، چهار زیارتگاه بسیار بالاتر و برجسته‌‏تر از دیگر مکان‌های زیارتی هستند. از این اماکن به‌عنوان مکان‌های امن بودایی یاد می‏‌گردد و حق تعرض به افراد در این مکان‌ها وجود ندارد. این چهار مکان عبارتند از: لومبینی، بودگیا، سارنات و کوشیناره.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 112</ref>

===لومبینی===

لومبینیLumbini: یک زیارتگاه بزرگ در مرز میان [[هند]] و نپال کنونی و بر پایه گزارش‌ها زادگاه بودا است. در محوطه زیارتگاه‌ چند معبد و مکان مقدس قرار دارد از جمله پوشکارنی (Puskarni) به معنای «حوضچه مقدس» است و گفته شده که «مایا دوی» (Maya Devi) مادر بودا، بدن خویش را پیش از تولد بودا در این حوضچه شست‌وشو داده است.

معبد کهن مایا دوی نیز از جمله مکان‌های مقدس و مشهور لومبینی است. به یادواره‏‌ای سنگی در این مکان دست یافتند که متعلق به سده سوم قبل از میلاد بود و آن محل را مکان تولد بودا دانسته‌اند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  PP. 69 – 87</ref>

===بودگیا===
[[پرونده:درخت بودی.jpg|250px|thumb|left|درخت بودی]]
بودگیا (Bodh-gayā): بودگیا در منطقه بیهار (Bihar) کشور هند و در فاصله یازده کیلومتری از شرق شهر گایا (Gaya) قرار دارد.<ref>Olsen، Brad، Sacred Places Around the World، (Consortium of Collective Consciousness، 2004، 2nd ed.) ، P. 92</ref> بودگیا که محل روشن‌‏شدگی بودا است، مقدس‏‌ترین مکان روی زمین برای بوداییان به‌شمار می‏‌آید. امپراتور آشوکا به سال 259 ق. م. به [[زیارت]] این مکان رفت و معبدی را در آن‌جا بنا کرد. از آن هنگام به مدت بیش از هزار و پانصد سال، زائرانی بی‌شمار به این مکان می‏‌شتابند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 75 – 78.</ref> در بودگیا معابدی وجود دارد از جمله معبد معبد مهابودی (Mahabodhi) که کنار درختی بنا شده است که به باور بوداییان، بودا زیر آن به روشن‏‌شدگی دست یافت.<ref>Wilkinson، Philip and Charing، Douglas، Encyclopedia of religion، (Dorling Kindersley، 2004، 1st ed.)  ،P. 94</ref> این درخت را بودی (Bodhi) می‌نامند که یکی از زیارتگاه‌های مهم بودایی است.<ref>Leela، Aditi Wood، "Bodh Gaya"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 1، p. 50</ref>

===سارنات===
[[پرونده:معبد مهابودی.jpg|250px|thumb|left|معبد مهابودی]]
سارنات (Särnäth): سارنات در ایالت اوتارپرادش در سی کیلومتری شهر واراناسی (بنارس) قرار دارد.<ref>. Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  Pp. 81 – 82 &87.</ref> بودا در باغی به نام پارک آهو (Mrigadäva) که اکنون Särnäth نام دارد، نخستین موعظه خود و دهرمه را که بدان دست یافته بود، برای یاران خود بیان کرد. این زیارتگاه نخستین‌بار به‌دست امپراتور آشوکا در سده سوم پیش از میلاد احداث شد. 

===کوسیناره===

کوسیناره (Kusinagara): زیارتگاه کوسیناره در شمال ویشالی از جمله مکان‌های مقدسی است که بوداییان به زیارت آن می‌روند. بر پایه گزارش‌ها، این مکان همان جایی است که بودا در آن وفات یافت و به پری نیروانه (Parinirväna) یا نیروانای کامل دست یافت. در همین محل جسد او را سوزاندند و بنای یادبودی برای او ساختند.<ref>Akira، Hirakawa، "Stupa Worship"، Encyclopedia of religion، Vol. 14، p. 93.</ref>

==موسم زیارت مکان‌های چهارگانه==

در آیین بودایی، برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. سه روز اول سال نو نیز یکی از موسم‌‏های مهم زیارت به‌شمار می‌‏آید. در تیره واده، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در آوریل آغاز می‏‌شود. در فرقه مهایانه، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در ژانویه آغاز می‌گردد. در بودیسم تبتی، این جشن معمولاً در ماه مارس صورت می‌‏گیرد و بوداییان در این ایام به زیارت این مکان‌ها می‌‏شتابند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، Pp. 110&107</ref>

==شرایط اعمال زیارت==

از آن‌جا که انجام زیارت به رغم اهمیت فراوانش واجب نیست، کمتر مواردی را می‏‌توان یافت که از آن‌ها به‌عنوان شروط الزام‌آور یاد شده باشد. با این‌حال، برخی موارد مانند معرفت، دوری از تجملات، زیارت با پای برهنه، پوشیدن لباس ویژه و مراقبه و توجه معنوی از ارکان مهم و شرط‌های زیارت چهار مکان مقدس بودایی شمرده می‌شود.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 12-13.</ref><ref>A. Salamone، Frank (ed.) ، Encyclopedia of religious rites، rituals، and festivals، Routledge، 2004)،  P. 378 and J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref>

=== اعمال ویژه زیارتگاه‌های چهارگانه ===
اگرچه بودا اعمالی ویژه برای این زیارتگاه‌ها مشخص نکرده، بوداییان معمولاً رسومی ویژه را در این کار معنوی دنبال می‌کنند. زیارت بیشتر از دو بخش تشکیل می‏‌شود: [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]]. بخشی از این آداب با حج مسلمانان شباهت دارد. زیارت این مکان‌های واجب نیست. ولی بیشتر بوداییان متعهد هستند تا در طول عمر خود، دست‌کم یک‌بار این اماکن را زیارت کنند. در بودیسم تبتی، انجام زیارت به نیابت از مردگان نیز جایز شمرده شده است. انسان می‌تواند در این مکان‌های مقدس، اعمال عبادی را به نیابت از مردگان به‌جای آورد.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P1.</ref>

==== طواف ====
انجام طواف به‌معنای حرکت دوَرانی به دور بقعه مقدس، از اعمالی است که میان بوداییان رواج دارد. طواف بر اساس حرکت عقربه ساعت صورت می‏‌گیرد؛ به گونه‏‌ای که همواره بخش راست بدن زائران به‌سوی مکان مقدس قرار دارد.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 113 and C.</ref> زائران هنگام طواف که باید با پای برهنه انجام ‏گیرد، سه بار گرداگرد بقعه می‏‌گردند و آن را طواف می‌‏کنند. رمز این عدد آن است که با این طواف‌های سه‌گانه، سه پناه بودایی یعنی بودا، درمه (حقیقت بنیادین) و انجمن را به یاد آورند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref> برخی زائران تبتی طواف را به‌صورت خوابیده بر خاک انجام می‏‌دهند و همه مسیر را به شکل سینه‌خیز طی می‏‌کنند.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism، P. 113</ref>

==== نماز و دعا: ====
زائران معمولاً پس از انجام طواف به نماز و دعا می‌پردازند. برخی از آنان این اعمال را به شکل ایستاده انجام می‏‌دهند. بعضی بر زانو می‌نشینند و برخی نیز به خاک می‌افتند و اعمال عبادی را به جای می‏‌آورند.

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7661

 | عنوان = بودیسم

 | نویسنده = محمد ضیاء توحیدی

}}

*'''آیین بودا در جهان امروز''': ال. اس. کازینز، ترجمه: علیرضا شجاعی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384ش.

*'''بودا، جستاری در آیین و تعالیم''': جلال الدین آشتیانی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1386ش.

*50 '''Eastern Thinkers''' - Diané Collinson، Dr.

*'''Kathryn Plant'''، Robert Wilkinson - Routledge - England - 2000.

*'''An Introduction to the Sociology of Religion''': Classical and Conteporary Perspectives - Inger Furseth.

*'''Pal Repstad - Ashgate Publishing Ltd.''' - England – 2006.

* '''Britannica Encyclopedia of World Religions''' - encyclopedia Britannica، Inc. - England – 2006.

* '''Buddhism''': The Illustrated Guide، Kevin Trainor - Oxford University Press. - England – 2004.

*'''Buddhist Pilgrimage''' - Chan Khoon San - Subang Jaya Buddhist Association - Malysia – 2001.

* '''Buddhist Religious Studies''': Class Four - Dr. Sunanda Barua، Nipul Kanti Baura، Nargis begum - National Curriculum and Textbook Board -2009.

* '''Classic Asian Philosophy''': A Guide to the Essential Texts - Joel J. Kupperman - Oxford University Press. - England – 2001.

* '''Encyclopedia of Buddhism'''، Robert E. Buswell، MacMillan reference USA/Thomson/Gale - U. S. A – 2004.

*'''Encyclopedia of Religion''' - Mircea Eliade، Charles J.

*'''Adames – MacMillan''' - England – 1987.

* '''Encyclopedia of religion - Philip Wilkinson'''، Douglas Charing - Dorling Kindersley - England – 2004.

*'''Encyclopedia of Religious rites'''، rituals، and festivals - Frank A. Salamone - Routledge - England – 2004.

*  '''Introducing World Religions''' - Victoria Kennick Urubshurow – Routledge – England – 2008.

*'''Readings in Eastern Religions''' - Harold G. Coward، Ronald Wesley Neufeldt، Eva K. Dargyay - Wilfrid Laurier Univ. Press. - Canada –2007.

* '''Sacred Places around the World''': 108 Destinations - Brad Olsen - CCC Publishing - U. S. A – 2004.

* '''Sacred worlds''': An Introduction to Geography and Religion، Chris C. Park - Routledge - England – 1994.

* '''The Tibetan Book of Living and Dying''' - Sogyal Rinpoche - HarperCollins Publishers - U. S. A – 2002.

* '''World Religions'''، Michael O’Neal، J. Sydney Jones، Neil Schlager، Jayne Weisblatt – UXL. Thomson Gale - U. S. A – 2007.

{{پایان}}

[[رده:ادیان غیرالهی]]