در حال ویرایش تجلیل هدی

'''تجلیل هدی''' پوشاندن [[قربانی حج]] با پارچه تا زمان [[قربانی|قربانی شدن]] است.

«تجلیل» مصدر باب تفعیل از ریشه «ج ـ ل ـ ل» و به معانی بزرگ داشتن، بزرگ شمردن، و پوشاندن است.<ref>العین، ج6، ص17؛ الصحاح، ج4، ص1658-1659؛ لسان العرب، ج11، ص116؛ ج11، ص119، «جلل.</ref> مقصود از این اصطلاح در مبحث حج که گاهی به «تجلیل هدی» تعبیر می‌شود، عبارت است از: پوشاندن شتری که برای [[قربانی حج]] در نظر گرفته شده، با پوششی همچون پارچه.<ref>عمدة القاری، ج10، ص44؛ مواهب الجلیل، ج4، ص281؛ الشافی، ج2، ص1142.</ref>  

از جمله حکمت‌های استحباب پوشاندن قربانی، می‌توان به این موارد اشاره کرد: بزرگداشت شعائر الهی، آراستن قربانی، آگاه ساختن دیگران به اختصاص حیوان تجلیل یافته برای قربانی حج، پیشگیری از آزار حیوان درگرما و سرما،<ref>الاستذکار، ج4، ص250؛ بدائع الصنائع، ج2، ص162؛ مناسک الحج، ص96.</ref> و دور کردن آزار حشرات و مگس‌ها از حیوان.<ref>المبسوط، ج4، ص138.</ref>  

بر پایه روایات، [[حضرت علی(ع)]] شتر خود را در [[مناسک حج]] تجلیل می‌کرد و پس از نحر آن، پارچه‌های به کار رفته در پوشش را صدقه می‌داد.<ref>دعائم الاسلام، ج1، ص301.</ref> نیز گزارش‌هایی در باره تجلیل هدی به دست برخی [[صحابه]] آورده و گفته‌اند که آنان قربانی حج را با جامه پشمین، روپوش سیاه، لباس‌های دارای نقش و نگار، و چادر می‌پوشاندند.<ref>المجموع، ج8، ص362؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص65-66؛ عمدة القاری، ج10، ص45.</ref>  

بیشتر فقیهان امامی به این موضوع نپرداخته‌اند. تنها شماری از آنان به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص296-297؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص323-324.</ref> تجلیلِ هَدی را مستحب شمرده‌اند.<ref>روضة المتقین، ج4، ص364؛ سند العروة الوثقی، ج2، ص400.</ref> بر پایه احادیث، تجلیل با هر‌گونه پارچه‌ای امکان‌پذیر است.<ref>بحار الانوار، ج96، ص337؛ مستدرک الوسائل، ج8، ص94-95.</ref>

شماری دیگر از فقیهان امامی، تجلیل را از مصداق‌های تقلید دانسته‌اند و بر آنند که تقلید با پوشاندن قربانی با ریسمان نیز تحقق می‌یابد.<ref>المعتمد، ج3، ص340.</ref> برخی برای سازگار ساختن روایت حلبی و دیدگاه مشهور فقیهان امامی، مقصود از تجلیل را نه معنای لغوی آن، بلکه اشعار دانسته‌اند.<ref>ماوراء الفقه، ج2، ص340-341.</ref> نیز برخی فقیهان امامی به [[استحباب]] جمع میان [[اشعار]]، تقلید، تجلیل و [[تلبیه]] باور دارند.<ref>روضة المتقین، ج4، ص367؛ نک: سند العروة الوثقی، ج2، ص400.</ref>

از ظاهر سخن برخی فقیهان برمی‌آید که به پشتوانه سیره امیر المؤمنین(ع)<ref>دعائم الاسلام، ج1، ص301؛ بحار الانوار، ج96، ص140.</ref> تجلیل را ویژه شتر و صدقه دادن پارچه به کار رفته برای تجلیل را پس از نحر قربانی، مستحب دانسته‌اند.<ref>بحار الانوار، ج96، ص140، 337؛ مستدرک الوسائل، ج8، ص95؛ جامع احادیث الشیعه، ج11، ص55-57.</ref>  

همه مذاهب چهارگانه [[اهل سنت]]، یعنی [[شافعیان]]،<ref>المجموع، ج8، ص361؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص65.</ref> [[مالکیان]]،<ref>مختصر خلیل، ص76؛ مواهب الجلیل، ج4، ص281؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص88.</ref> [[حنفیان]]<ref>المبسوط، ج4، ص138؛ البحر الرائق، ج2، ص624.</ref> و [[حنبلیان]]<ref>نک: المغنی، ج3، ص455؛ ج11، ص110-111؛ کشاف القناع، ج3، ص12.</ref> به استحباب تجلیل هدی باور دارند.

پشتوانه آنان، روایت امام علی(ع) است که از رعایت تجلیل در سیره [[پیامبر|پیامبر گرامی(ص)]] حکایت دارد.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص186؛ صحیح مسلم، ج4، ص87؛ سنن ابن‌‌ماجه، ج2، ص1035.</ref> بیشتر فقیهان اهل سنت، فضیلت تجلیل را از تقلید کمتر می‌دانند؛ زیرا تقلید در دو آیه [[قرآن]] یاد شده ([[سوره مائده]]، آبه 2 و 97)؛ ولی به تجلیل در قرآن اشاره نشده است.<ref>المبسوط، ج4، ص138؛ التمهید، ج17، ص228-229؛ الدر المختار، ج2، ص594.</ref>

بر پایه روایات اهل سنت، در تجلیل می‌توان از هر‌گونه پارچه با هر رنگ استفاده کرد؛ اما بهتر است که پارچه گرانبها به کار رود.<ref>المصنف، ج4، ص552؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص65.</ref> شماری از اهل سنت روایاتی در باره انعقاد احرام با تجلیل نقل کرده‌اند؛<ref>المصنف، ج4، ص196-197؛ الاستذکار، ج4، ص82.</ref> ولی فقیهان اهل سنت این روایات را نقد و توجیه نموده‌اند<ref>التمهید، ج17، ص222-223.</ref> و بر آنند که تجلیل موجب انعقاد احرام نمی‌شود.<ref>المبسوط، ج4، ص138؛ بدائع الصنائع، ج2، ص162.</ref>

برخی از آنان بدین استناد که تنها قربانی برای مناسک حج اهدا می‌شود نه پارچه‌های همراه آن، صدقه دادن آن را مستحب نمی‌دانند.<ref>المغنی، ج3، ص455.</ref> در برابر، شماری دیگر آن را واجب شمرده‌اند.<ref>الشرح الکبیر، ابن‌‌قدامه، ج3، ص568.</ref>  

بسیاری از فقیهان دیگر مذاهب اهل سنت هم به استحباب صدقه دادن پارچه به فقرا و ندادن آن‌ها به قصابی که حیوان را ذبح و آماده مصرف می‌کند، باور دارند.<ref>المبسوط، ج4، ص140؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص65؛ نک: الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص124.</ref> پشتوانه باور به استحباب یا وجوب، دستور پیامبر گرامی(ص) به [[امیر مؤمنان(ع)]] برای صدقه دادن پارچه‌های تجلیل و ندادن آن‌ها به قصاب است.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص186؛ صحیح مسلم، ج4، ص87؛ سنن ابن‌‌ماجه، ج2، ص1035.</ref>  

در فقه شافعی و مالکی، پاره‌ای احکام استحبابی دیگر در این زمینه یاد شده است؛ از جمله استحباب این کارها: تاخیر تجلیل تا هنگام کوچ کردن از [[منا]] به [[عرفات]]،<ref>الموطا، ج1، ص380؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص66؛ مواهب الجلیل، ج4، ص281.</ref> تناسب ارزش پارچه تجلیل با توانایی مالی حج‌گزار، بلندی پارچه تجلیل،<ref>صحیح مسلم، نووی، ج9، ص65-66.</ref> تجلیل حیوان قربانی پس از اشعار برای پیشگیری از خون‌آلودگی پارچه، برداشتن پارچه تجلیل در شب تا بر اثر برخورد با خارها پاره نشود.<ref>المجموع، ج8، ص362؛ صحیح مسلم، نووی، ج9، ص66.</ref>  

| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/7524