در حال ویرایش تراژدی کربلا: مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان شیعه (کتاب)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''تراژدی کربلا: مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان شیعه'''، نوشته ابراهیم حیدری است. اصل این کتاب عربی بوده و توسط علی معموری و محمدجواد معموری به فارسی ترجمه شده‌است. | '''تراژدی کربلا: مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان شیعه'''، نوشته ابراهیم حیدری است. اصل این کتاب عربی بوده و توسط علی معموری و محمدجواد معموری به فارسی ترجمه شده‌است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۹: | خط ۴۳: | ||
==محدوده مکانی مطالعات کتاب== | ==محدوده مکانی مطالعات کتاب== | ||
مطالعات میدانی این مطالعه، در سال 1986م در شهر کاظمین، و نیز در محرم و صفر همین سال در شهر کربلا صورت گرفته‌است. | مطالعات میدانی این مطالعه، در سال 1986م در شهر کاظمین، و نیز در محرم و صفر همین سال در شهر کربلا صورت گرفته‌است. | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
| خط ۷۵: | خط ۵۹: | ||
نویسنده سپس به مراسماتی که در اثر این واقعه بویژه در عراق شکل گرفت می‌پردازد: | نویسنده سپس به مراسماتی که در اثر این واقعه بویژه در عراق شکل گرفت می‌پردازد: | ||
مجالس عزاداری، مقتل خوانی، دسته‌جات عزاداری، دسته‌های زنجیرزنی دسته‌های قمه زنی، تعزیه، برگزاری مراسم اربعین | مجالس عزاداری، مقتل خوانی، دسته‌جات عزاداری، دسته‌های زنجیرزنی دسته‌های قمه زنی، تعزیه، برگزاری مراسم اربعین | ||
===عوامل مؤثر در گسترش مراسم سوگواری امام حسین در عراق=== | ===عوامل مؤثر در گسترش مراسم سوگواری امام حسین در عراق=== | ||
نویسنده با برشمردن سیر تاریخی عراق، گذاره‌های اجتماعی و سیاسی را در فراگیری و گسترش مراسمات عزای امام حسین مؤثر می‌داند، پدیده‌هایی نظیر: | نویسنده با برشمردن سیر تاریخی عراق، گذاره‌های اجتماعی و سیاسی را در فراگیری و گسترش مراسمات عزای امام حسین مؤثر می‌داند، پدیده‌هایی نظیر: | ||
یکجانشین شدن عشایر و گرایش آنها به مذهب تشیع | یکجانشین شدن عشایر و گرایش آنها به مذهب تشیع | ||
قوانین اصلاحات ارضی و تبعات آن در مهاجرت روستاییان به شهرها، سکونت آنها در حاشیه شهر و آگاهی نسبت به شکاف طبقاتی و در نتیجه آشنایی با مفاهیم ظلم و عدالتخواهی | قوانین اصلاحات ارضی و تبعات آن در مهاجرت روستاییان به شهرها، سکونت آنها در حاشیه شهر و آگاهی نسبت به شکاف طبقاتی و در نتیجه آشنایی با مفاهیم ظلم و عدالتخواهی | ||
===تأثیرگذاری شهرهای مذهبی، در گذاره‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عراق=== | ===تأثیرگذاری شهرهای مذهبی، در گذاره‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عراق=== | ||
| خط ۹۱: | خط ۷۵: | ||
این شهر با محوریت مرقد امام علی(ع)، مرکز تجمع علویان بوده و پس از عزیمت شیخ طوسی به این شهر، حوزه‌های علمیه رونق فراوانی یافت. نجف تا اوایل قرن بیستم به عنوان بزرگترین حوزه علمیه و مرجعیت به‌شمار می‌آمد. | این شهر با محوریت مرقد امام علی(ع)، مرکز تجمع علویان بوده و پس از عزیمت شیخ طوسی به این شهر، حوزه‌های علمیه رونق فراوانی یافت. نجف تا اوایل قرن بیستم به عنوان بزرگترین حوزه علمیه و مرجعیت به‌شمار می‌آمد. | ||
قبرستان نجف و علاقه به دفن شدن در جوار امام علی(ع)، باعث رونق اقتصادی این منطقه نیز شد، متقاضیان می‌بایست تعرفه خاصی را پرداخت کنند .شغل‌های جانبی مرتبط با دفن مردگان و زیارت عتبات نیز رونق یافت. | قبرستان نجف و علاقه به دفن شدن در جوار امام علی(ع)، باعث رونق اقتصادی این منطقه نیز شد، متقاضیان می‌بایست تعرفه خاصی را پرداخت کنند .شغل‌های جانبی مرتبط با دفن مردگان و زیارت عتبات نیز رونق یافت. | ||
'''کربلا''' | '''کربلا''' | ||
کربلا، با محوریت مرقد امام حسین(ع)، از نظر فرهنگی جایگاه بالایی در عراق داشت، نخستین چاپخانه عراق در این شهر افتتاح شد.این شهر در شکل‌گیری انقلاب 1920م ضد استعمار انگلیس نیز نقش بسزایی داشت. | کربلا، با محوریت مرقد امام حسین(ع)، از نظر فرهنگی جایگاه بالایی در عراق داشت، نخستین چاپخانه عراق در این شهر افتتاح شد.این شهر در شکل‌گیری انقلاب 1920م ضد استعمار انگلیس نیز نقش بسزایی داشت. | ||
'''کاظمین و سامراء''' | '''کاظمین و سامراء''' | ||
شهر کاظمین و نیز شهر سامرا با وجود مرقدهای امام‌های شیعه و حضور علمای شیعه در این شهرها، به کانون‌های فرهنگی تبدیل شد. | شهر کاظمین و نیز شهر سامرا با وجود مرقدهای امام‌های شیعه و حضور علمای شیعه در این شهرها، به کانون‌های فرهنگی تبدیل شد. | ||
'''قدرت اقتصادی و سیاسی شهرهای مذهبی''' | '''قدرت اقتصادی و سیاسی شهرهای مذهبی''' | ||
این شهرهای مذهبی، با وجود دریافت مقادیر نذورات، وجوهات، رد مظالم، از نظر اقتصادی توانمند بوده و به‌واسطه میل زیارت شیعیان مختلف برای زیارت این شهرها، روابط خارجی مؤثری داشتند. این موقعیت در اواخر دوره عثمانی و افول قدرت آن، جنبش‌های استقلال طلبانه‌ای در کربلا شکل داد که با شکست مواجه شد. | این شهرهای مذهبی، با وجود دریافت مقادیر نذورات، وجوهات، رد مظالم، از نظر اقتصادی توانمند بوده و به‌واسطه میل زیارت شیعیان مختلف برای زیارت این شهرها، روابط خارجی مؤثری داشتند. این موقعیت در اواخر دوره عثمانی و افول قدرت آن، جنبش‌های استقلال طلبانه‌ای در کربلا شکل داد که با شکست مواجه شد. | ||
ایجاد حسینیه در شهرهای مختلف و تأثیرگذاری این نهاد در نهضت‌های ملی و جهاد ضد استعماری انگلیس در سال 1920م از موارد اهمیت حضور عتبات در عراق است. | ایجاد حسینیه در شهرهای مختلف و تأثیرگذاری این نهاد در نهضت‌های ملی و جهاد ضد استعماری انگلیس در سال 1920م از موارد اهمیت حضور عتبات در عراق است. | ||
===نهضت امام حسین، الگویی برای عدالتخواهی و مبارزه با ظلم=== | ===نهضت امام حسین، الگویی برای عدالتخواهی و مبارزه با ظلم=== | ||
نویسنده به مفاهیمی نظیر شفاعت پرداخته و حسین(ع)، را مظهر نجات الهی در نزد شیعیان معرفی می‌کند. | نویسنده به مفاهیمی نظیر شفاعت پرداخته و حسین(ع)، را مظهر نجات الهی در نزد شیعیان معرفی می‌کند. | ||
سپس نویسنده به تأثیر واقعه عاشورا در مطالبه عدالتخواهی می پردازد. مطالبه‌ای که در مجالس عزاداری بروز می‌یافت. | |||
سپس نویسنده به تأثیر واقعه عاشورا در مطالبه عدالتخواهی | |||
و در نمونه‌ای بارز، به نهضت‌های ملی عراق اشاره می‌کند، به‌طوری‌که مراسم‌های عزاداری امام حسین را عاملی برای ایجاد وحدت ملی و کاهش اختلافات سیاسی و مذهبی معرفی می‌کند. <ref>تراژدی کربلا، ص 387</ref> | و در نمونه‌ای بارز، به نهضت‌های ملی عراق اشاره می‌کند، به‌طوری‌که مراسم‌های عزاداری امام حسین را عاملی برای ایجاد وحدت ملی و کاهش اختلافات سیاسی و مذهبی معرفی می‌کند. <ref>تراژدی کربلا، ص 387</ref> | ||
===سوءاستفاده از مراسم عزای حسینی=== | ===سوءاستفاده از مراسم عزای حسینی=== | ||
با توجه به استقبال مردم از مراسم عزای امام حسین، گاهی سیاستمداران از این ظرفیت به نفع خود | با توجه به استقبال مردم از مراسم عزای امام حسین، گاهی سیاستمداران از این ظرفیت به نفع خود بهره‌می‌ند. نویسنده به تلاش دولت انگلیس بعد از جنگ جهانی دوم در نزدیک شدن به هیئت‌های عزاداری اشاره می‌کند. | ||
دولت انگلیس با فراهم آورن مواد مورد نیاز هیئت‌ها، سعی در نزدیکی به سران شیعه و پیش‌بردن منافع خود داشتند. در نمونه‌ای بارز دولت انگلیس برای سرکوب جنبش کمونیست‌ها در عراق، از ظرفیت عزداری استفاده کرده و در نزد افکار عمومی آنها را افرادی مخالف دین و مذهب معرفی می‌کرد. | دولت انگلیس با فراهم آورن مواد مورد نیاز هیئت‌ها، سعی در نزدیکی به سران شیعه و پیش‌بردن منافع خود داشتند. در نمونه‌ای بارز دولت انگلیس برای سرکوب جنبش کمونیست‌ها در عراق، از ظرفیت عزداری استفاده کرده و در نزد افکار عمومی آنها را افرادی مخالف دین و مذهب معرفی می‌کرد. | ||
===تحریفات عزاداری امام حسین=== | ===تحریفات عزاداری امام حسین=== | ||
نویسنده در این قسمت به تحریفاتی که در مراسم عزاداری رخ داده، اشاره | نویسنده در این قسمت به تحریفاتی که در مراسم عزاداری رخ داده، اشاره می‌کند: | ||
آمیخته شدن خرافات به روضه‌های مراسم سوگواری امام حسین | |||
رفتارهای افراط‌گرایانه مانند قمه‌زنی | |||