در حال ویرایش ثابت بن قیس
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[دی]]|روز=[[۴]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=A sharefat }} | |||
'''«ثابت بن قیس»'''، از صحابه، معروف به خطیب رسول الله(ص) و خطیب انصار | |||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | {{جعبه اطلاعات اصحاب | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
خط ۶: | خط ۱۰: | ||
| لقب =خطیبالنبی،خطیبالانصار | | لقب =خطیبالنبی،خطیبالانصار | ||
| زادروز/زادگاه = | | زادروز/زادگاه = | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| مهاجر/انصار =[[انصار]] | | مهاجر/انصار =[[انصار]] | ||
| نسب/قبیله =تیره بنیمالک بن ثعلبه خزرج | | نسب/قبیله =تیره بنیمالک بن ثعلبه خزرج | ||
خط ۲۲: | خط ۲۶: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
==نسبشناسی== | ==نسبشناسی== | ||
ابومحمد (ابوعبدالرحمن) ثابت بن قیس بن شماس از [[تیره بنیمالک بن ثعلبه خزرج]]<ref>الطبقات، خلیفه، ص163؛ جمهرة انساب العرب، ص363-364.</ref> است.<ref>الثقات، ج3، ص43؛ الاستیعاب، ج1، ص200.</ref> برخی وی را از [[بنیحارث بن خزرج]]<ref>النسب، ص281؛ السیرة النبویه، ج2، ص562؛ تاریخ المدینه، ج1، ص344.</ref> یا از [[بنیسالم بن عوف]]<ref>الثقات، ج3، ص43.</ref> (از دیگر تیرههای خزرج) شمرده و او را از خطیبان عرب دانستهاند.<ref>جمهرة انساب العرب، ص363-364؛ المفصل، ج8، ص788.</ref> | ابومحمد (ابوعبدالرحمن) ثابت بن قیس بن شماس از [[تیره بنیمالک بن ثعلبه خزرج]] <ref>الطبقات، خلیفه، ص163؛ جمهرة انساب العرب، ص363-364.</ref> است. <ref>الثقات، ج3، ص43؛ الاستیعاب، ج1، ص200.</ref> برخی وی را از [[بنیحارث بن خزرج]] <ref>النسب، ص281؛ السیرة النبویه، ج2، ص562؛ تاریخ المدینه، ج1، ص344.</ref> یا از [[بنیسالم بن عوف]] <ref>الثقات، ج3، ص43.</ref> (از دیگر تیرههای خزرج) شمرده و او را از خطیبان عرب دانستهاند. <ref>جمهرة انساب العرب، ص363-364؛ المفصل، ج8، ص788.</ref> | ||
مادرش هند بنت رُهم از [[قبیله طی|قبیله َطی]]<ref>الطبقات، خلیفه، ص163؛ الاستیعاب، ج1، ص200.</ref> یا کَبشه بنت واقد<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> از تیره بنیحارث بن خزرج<ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص270.</ref> از زنانی دانسته شده که با پیامبر(ص) [[بیعت]] کرد.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص270؛ الاصابه، ج8، ص295.</ref> اما بر پایه سخنی از خود وی، مادرش بر [[آیین مسیح]] درگذشت و ثابت برای حضور در تشییع جنازهاش از پیامبر(ص) اجازه گرفت.<ref>تاریخ بغداد، ج9، ص116؛ الطرائف، ص55.</ref> | مادرش هند بنت رُهم از [[قبیله طی|قبیله َطی]] <ref>الطبقات، خلیفه، ص163؛ الاستیعاب، ج1، ص200.</ref> یا کَبشه بنت واقد <ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> از تیره بنیحارث بن خزرج <ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص270.</ref> از زنانی دانسته شده که با پیامبر(ص) [[بیعت]] کرد. <ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص270؛ الاصابه، ج8، ص295.</ref> اما بر پایه سخنی از خود وی، مادرش بر [[آیین مسیح]] درگذشت و ثابت برای حضور در تشییع جنازهاش از پیامبر(ص) اجازه گرفت. <ref>تاریخ بغداد، ج9، ص116؛ الطرائف، ص55.</ref> | ||
==ثروت و سخاوت== | ==ثروت و سخاوت== | ||
ثابت فردی ثروتمند و دارای نخلهای فراوان بود<ref>تفسیر ثعلبی، ج4، ص198؛ تفسیر قرطبی، ج7، ص110؛ التفسیر الکبیر، ج13، ص165.</ref> و به زیبایی و آراستگی خود اهمیت میداد<ref>بحار الانوار، ج70، ص207.</ref> و جامههای فاخر میپوشید. در منابع، از زره گرانبها و نفیس او که در [[نبرد یمامه]] (11ق.) هنگام شهادت به تن داشت، یاد شده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص311-313؛ الاصابه، ج1، .</ref> وی بسیار سخاوتمند بود<ref>جامع البیان، ج5، ص45؛ مجمع البیان، ج4، ص578؛ الدر المنثور، ج3، ص49.</ref> و یک بار همه محصول نخلستانش را به دیگران بخشید و برای خانوادهاش چیزی باقی ننهاد. به روایتی، آیه 6 [[سوره انعام]]، که به نقل [[ابن عباس]] و قتاده، از [[آیات مدنی]] سوره انعام است،<ref>تفسیر قرطبی، ج7، ص322.</ref> ثابت و دیگر مسلمانان را از زیادهروی در بخشش نهی کرد.<ref>جامع البیان، ج5، ص45؛ مجمع البیان، ج4، ص578؛ تفسیر قرطبی، ج6، ص382؛ ج7، ص110.</ref> | ثابت فردی ثروتمند و دارای نخلهای فراوان بود <ref>تفسیر ثعلبی، ج4، ص198؛ تفسیر قرطبی، ج7، ص110؛ التفسیر الکبیر، ج13، ص165.</ref> و به زیبایی و آراستگی خود اهمیت میداد <ref>بحار الانوار، ج70، ص207.</ref> و جامههای فاخر میپوشید. در منابع، از زره گرانبها و نفیس او که در [[نبرد یمامه]] (11ق.) هنگام شهادت به تن داشت، یاد شده است. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص311-313؛ الاصابه، ج1، .</ref> وی بسیار سخاوتمند بود <ref>جامع البیان، ج5، ص45؛ مجمع البیان، ج4، ص578؛ الدر المنثور، ج3، ص49.</ref> و یک بار همه محصول نخلستانش را به دیگران بخشید و برای خانوادهاش چیزی باقی ننهاد. به روایتی، آیه 6 [[سوره انعام]]، که به نقل [[ابن عباس]] و قتاده، از [[آیات مدنی]] سوره انعام است، <ref>تفسیر قرطبی، ج7، ص322.</ref> ثابت و دیگر مسلمانان را از زیادهروی در بخشش نهی کرد. <ref>جامع البیان، ج5، ص45؛ مجمع البیان، ج4، ص578؛ تفسیر قرطبی، ج6، ص382؛ ج7، ص110.</ref> | ||
==سخنگو و خطیب پیامبر== | ==سخنگو و خطیب پیامبر== | ||
ثابت بن قیس صدایی بلند و سخنی بلیغ داشت<ref>المغازی، ج3، ص979؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> و در جایهای گوناگون سخنگوی انصار بود. هرگاه که پیامبر دستور میداد، او خطبه میخواند. از این رو، ثابت با لقب «خطیبالنبی» و «خطیبالانصار» شهرت یافت.<ref>المعجم الکبیر، ج2، ص65-66؛ فتح الباری، ج6، ص456.</ref> | ثابت بن قیس صدایی بلند و سخنی بلیغ داشت <ref>المغازی، ج3، ص979؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> و در جایهای گوناگون سخنگوی انصار بود. هرگاه که پیامبر دستور میداد، او خطبه میخواند. از این رو، ثابت با لقب «خطیبالنبی» و «خطیبالانصار» شهرت یافت. <ref>المعجم الکبیر، ج2، ص65-66؛ فتح الباری، ج6، ص456.</ref> | ||
وی خواندن و نوشتن را نیز میدانست. او را از کاتبان پیامبر(ص) شمردهاند.<ref>صبح الاعشی، ج1، ص126؛ المفصل، ج8، ص122.</ref> شماری از نامههای پیامبر به سران قبایلی چون بنیکلب و همپیمانانشان<ref>العقد الفرید، ج1، ص297.</ref> و جز آن<ref>الطبقات، ابن سعد، ج1، ص218-219؛ البدایة و النهایه، ج5، ص341؛ سبل الهدی، ج6، ص303.</ref> به دست ثابت نگاشته شده بود. | وی خواندن و نوشتن را نیز میدانست. او را از کاتبان پیامبر(ص) شمردهاند. <ref>صبح الاعشی، ج1، ص126؛ المفصل، ج8، ص122.</ref> شماری از نامههای پیامبر به سران قبایلی چون بنیکلب و همپیمانانشان <ref>العقد الفرید، ج1، ص297.</ref> و جز آن <ref>الطبقات، ابن سعد، ج1، ص218-219؛ البدایة و النهایه، ج5، ص341؛ سبل الهدی، ج6، ص303.</ref> به دست ثابت نگاشته شده بود. | ||
در سال نهم ق. که سران [[بنیتمیم]] همراه شاعران و سخنوران خود برای فخرفروشی نزد پیامبر آمده بودند، به فرمان پیامبر(ص) و در پاسخ به خطیب بنیتمیم، ثابت خطبهای رسا خواند. سخنان وی در این رویداد که ضمن ستایش خداوند، شامل بیان فضیلتهای پیامبر و انصار و مهاجران بود و بر مبارزه و جهاد همیشگی در راه ایمان تاکید ورزید،<ref>المغازی، ج3، ص975-977؛ تاریخ طبری، ج2، ص116.</ref> پیامبر(ص) و مسلمانان را شادمان ساخت<ref>المغازی، ج3، ص979؛ اسد الغابه، ج1، ص128-129.</ref> و اعجاب سران بنیتمیم را برانگیخت. | در سال نهم ق. که سران [[بنیتمیم]] همراه شاعران و سخنوران خود برای فخرفروشی نزد پیامبر آمده بودند، به فرمان پیامبر(ص) و در پاسخ به خطیب بنیتمیم، ثابت خطبهای رسا خواند. سخنان وی در این رویداد که ضمن ستایش خداوند، شامل بیان فضیلتهای پیامبر و انصار و مهاجران بود و بر مبارزه و جهاد همیشگی در راه ایمان تاکید ورزید، <ref>المغازی، ج3، ص975-977؛ تاریخ طبری، ج2، ص116.</ref> پیامبر(ص) و مسلمانان را شادمان ساخت <ref>المغازی، ج3، ص979؛ اسد الغابه، ج1، ص128-129.</ref> و اعجاب سران بنیتمیم را برانگیخت. | ||
ثابت بن قیس در سال دهم ق. به عنوان خطیب پیامبر(ص) در مناظره ایشان با [[مسیلمه کذاب]]، از مدعیان دروغین پیامبری، همراه ایشان بود. ایشان پس از پاسخ گفتن به مسیلمه، با روی گرداندن از او به ثابت دستور داد تا جواب مسیلمه را بدهد.<ref>صحیح البخاری، ج5، ص119-120؛ تاریخ المدینه، ج2، ص573-574.</ref> از پاسخ ثابت به مسیلمه، گزارشی در دست نیست. | ثابت بن قیس در سال دهم ق. به عنوان خطیب پیامبر(ص) در مناظره ایشان با [[مسیلمه کذاب]]، از مدعیان دروغین پیامبری، همراه ایشان بود. ایشان پس از پاسخ گفتن به مسیلمه، با روی گرداندن از او به ثابت دستور داد تا جواب مسیلمه را بدهد. <ref>صحیح البخاری، ج5، ص119-120؛ تاریخ المدینه، ج2، ص573-574.</ref> از پاسخ ثابت به مسیلمه، گزارشی در دست نیست. | ||
==حضور نبرد بعاث== | ==حضور نبرد بعاث== | ||
ثابت در [[نبرد بعاث|نبرد بُعاث]]، واپسین نبرد اوس و خزرج، حضور داشت و اسیر اوسیان شد. اما [[زبیر بن ایاس]] بن باطا، از سران یهودیان [[بنیقریظه]]، با پرداخت [[فدیه]] به اوسیها او را آزاد کرد.<ref>الکامل، ج1، ص680-681.</ref> | ثابت در [[نبرد بعاث|نبرد بُعاث]]، واپسین نبرد اوس و خزرج، حضور داشت و اسیر اوسیان شد. اما [[زبیر بن ایاس]] بن باطا، از سران یهودیان [[بنیقریظه]]، با پرداخت [[فدیه]] به اوسیها او را آزاد کرد. <ref>الکامل، ج1، ص680-681.</ref> | ||
ثابت برای جبران این محبت زُبیر، به سال پنجم ق. که بنوقریظه از مسلمانان شکست خوردند و زبیر بن ایاس اسیر شد، از پیامبر خواست که او را ببخشد و مال و فرزندانش را برگرداند. [[رسول خدا(ص)]] این درخواست را پذیرفت.<ref>المغازی، ج2، ص518-519؛ السیرة النبویه، ج2، ص242-243.</ref> | ثابت برای جبران این محبت زُبیر، به سال پنجم ق. که بنوقریظه از مسلمانان شکست خوردند و زبیر بن ایاس اسیر شد، از پیامبر خواست که او را ببخشد و مال و فرزندانش را برگرداند. [[رسول خدا(ص)]] این درخواست را پذیرفت. <ref>المغازی، ج2، ص518-519؛ السیرة النبویه، ج2، ص242-243.</ref> | ||
==اسلام آوردن ثابت== | ==اسلام آوردن ثابت== | ||
خط ۵۹: | خط ۵۵: | ||
ثابت در یک سخنرانی، به پیامبر وعده داد که همچون جان و فرزندان خود و همراهانش از ایشان دفاع خواهند کرد. پیامبر(ص) نیز به ثابت و همراهانش بشارت [[بهشت]] داد.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309-310؛ الاصابه، ج1، ص115.</ref> | ثابت در یک سخنرانی، به پیامبر وعده داد که همچون جان و فرزندان خود و همراهانش از ایشان دفاع خواهند کرد. پیامبر(ص) نیز به ثابت و همراهانش بشارت [[بهشت]] داد. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309-310؛ الاصابه، ج1، ص115.</ref> | ||
==پیمان برادری== | ==پیمان برادری== | ||
رسول خدا(ص) به سال دوم ق. میان او و [[عمار یاسر]]<ref>السیرة النبویه، ج1، ص506؛ تاریخ ابن خلدون، ج2، ص423؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> یا [[عامر بن ابیبکیر]] از تیره بنیلیث [[قبیله کنانه|قبیله کِنانه]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج3، ص298؛ المحبر، ص74.</ref> [[پیمان برادری]] بست. | رسول خدا(ص) به سال دوم ق. میان او و [[عمار یاسر]] <ref>السیرة النبویه، ج1، ص506؛ تاریخ ابن خلدون، ج2، ص423؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> یا [[عامر بن ابیبکیر]] از تیره بنیلیث [[قبیله کنانه|قبیله کِنانه]] <ref>الطبقات، ابن سعد، ج3، ص298؛ المحبر، ص74.</ref> [[پیمان برادری]] بست. | ||
==حضور در غزوه احد== | ==حضور در غزوه احد== | ||
منابع از حضور وی در [[غزوه احد]] و جنگهای پس از آن گزارش دادهاند؛<ref>المغازی، ج1، ص379؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> اما در باره حضورش در [[نبرد بدر]] اختلاف است. بیشتر منابع از حضور او در نبرد بدر سخنی به میان نیاوردهاند. [[ابن حجر عسقلانی|ابن حجر]] بر خلاف آن چه در [[الاصابه]] آورده،<ref>الاصابه، ج1، ص511-512.</ref> در کتاب دیگرش او را بدری دانسته است.<ref>تهذیب التهذیب، ج2، ص12.</ref> [[طبرسی]] نیز در گزارشی به بدری بودن او اشاره کرده است.<ref>مجمع البیان، ج9، ص378.</ref> | منابع از حضور وی در [[غزوه احد]] و جنگهای پس از آن گزارش دادهاند؛ <ref>المغازی، ج1، ص379؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> اما در باره حضورش در [[نبرد بدر]] اختلاف است. بیشتر منابع از حضور او در نبرد بدر سخنی به میان نیاوردهاند. [[ابن حجر عسقلانی|ابن حجر]] بر خلاف آن چه در [[الاصابه]] آورده، <ref>الاصابه، ج1، ص511-512.</ref> در کتاب دیگرش او را بدری دانسته است. <ref>تهذیب التهذیب، ج2، ص12.</ref> [[طبرسی]] نیز در گزارشی به بدری بودن او اشاره کرده است. <ref>مجمع البیان، ج9، ص378.</ref> | ||
==همسران و فرزندان== | ==همسران و فرزندان== | ||
ثابت بن قیس به سال چهارم ق. پس از شهادت [[حنظلة بن ابیعامر]]، با همسر وی جمیله دختر [[عبدالله بن ابی|عبدالله بن ابیّ]] از [[تیره بنیعوف خزرج]] ازدواج کرد.<ref>المغازی، ج1، ص273؛ الطبقات، ابن سعد، ج8، ص284؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> از حبیبه دختر سهل<ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص327؛ اسد الغابه، ج6، ص61؛ الاصابه، ج8، ص81.</ref> و زینب دختر عبدالله بن ابیّ<ref>سنن الدارقطنی، ج3، ص178؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141؛ الاصابه، ج8، ص161.</ref> به عنوان دیگر همسران ثابت نیز یاد شده است. بیتردید، ازدواج ثابت با وی در پی جدا شدن از خواهرش جمیله انجام شده است.<ref>اسد الغابه ج6، ص54؛ الاصابه، ج8، ص71.</ref> | ثابت بن قیس به سال چهارم ق. پس از شهادت [[حنظلة بن ابیعامر]]، با همسر وی جمیله دختر [[عبدالله بن ابی|عبدالله بن ابیّ]] از [[تیره بنیعوف خزرج]] ازدواج کرد. <ref>المغازی، ج1، ص273؛ الطبقات، ابن سعد، ج8، ص284؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309.</ref> از حبیبه دختر سهل <ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص327؛ اسد الغابه، ج6، ص61؛ الاصابه، ج8، ص81.</ref> و زینب دختر عبدالله بن ابیّ <ref>سنن الدارقطنی، ج3، ص178؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141؛ الاصابه، ج8، ص161.</ref> به عنوان دیگر همسران ثابت نیز یاد شده است. بیتردید، ازدواج ثابت با وی در پی جدا شدن از خواهرش جمیله انجام شده است. <ref>اسد الغابه ج6، ص54؛ الاصابه، ج8، ص71.</ref> | ||
برای ثابت بن قیس، چهار فرزند نام بردهاند: محمد، یحیی، عبدالله و زینب.<ref>تاریخ خلیفه، ص153-154؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ الاصابه، ج8، ص153.</ref> مادر محمد، جمیله است؛ اما این که دیگر فرزندان ثابت از کدام همسرانش بودهاند، روشن نیست. هر سه پسر ثابت در رخداد [[واقعه حره|حرّه]] [[مدینه]] (63ق.) به دست سپاهیان [[یزید بن معاویه|یزید]] کشته شدند.<ref>جمهرة انساب العرب، ص364؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص313.</ref> | برای ثابت بن قیس، چهار فرزند نام بردهاند: محمد، یحیی، عبدالله و زینب. <ref>تاریخ خلیفه، ص153-154؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ الاصابه، ج8، ص153.</ref> مادر محمد، جمیله است؛ اما این که دیگر فرزندان ثابت از کدام همسرانش بودهاند، روشن نیست. هر سه پسر ثابت در رخداد [[واقعه حره|حرّه]] [[مدینه]] (63ق.) به دست سپاهیان [[یزید بن معاویه|یزید]] کشته شدند. <ref>جمهرة انساب العرب، ص364؛ الاستیعاب، ج1، ص200؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص313.</ref> | ||
ثابت در زندگی با همسرش جمیله سازگاری نداشت. جمیله به دلایلی چون بدخلقی یا زشتی چهره ثابت، بر او [[ناشزه]] شد.<ref>جامع البیان، ج2، ص280؛ الاستیعاب، ج4، ص1802؛ اسد الغابه، ج6، ص54.</ref> نزول آیه 34 [[سوره نساء]]، را در این زمینه دانستهاند. {{قلم رنگ|سبز|﴿اَلرِّجالُ قَوّامونَ عَلَی النِّساءِ...﴾}}<ref>مجمع البیان، ج3، ص68؛ تفسیر قرطبی، ج2، ص286.</ref> | ثابت در زندگی با همسرش جمیله سازگاری نداشت. جمیله به دلایلی چون بدخلقی یا زشتی چهره ثابت، بر او [[ناشزه]] شد. <ref>جامع البیان، ج2، ص280؛ الاستیعاب، ج4، ص1802؛ اسد الغابه، ج6، ص54.</ref>نزول آیه 34 [[سوره نساء]]، را در این زمینه دانستهاند. {{قلم رنگ|سبز|﴿اَلرِّجالُ قَوّامونَ عَلَی النِّساءِ...﴾}}<ref>مجمع البیان، ج3، ص68؛ تفسیر قرطبی، ج2، ص286.</ref> | ||
با ادامه اختلاف و ناسازگاری میان ثابت و طبق آیه 229 [[سوره بقره]]، همسر وی که وی را جمیله،<ref>المغازی، ج1، ص273.</ref> حبیبه<ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص327-328؛ جامع البیان، ج3، ص280؛ اسد الغابه، ج6، ص61.</ref> یا زینب<ref>سنن الدارقطنی، ج3، ص178؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141.</ref> یاد کردهاند، با [[طلاق خلع]] از وی جدا شد.<ref>جامع البیان، ج2، ص280-281؛ مجمع البیان، ج1، ص577؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141.</ref> این را نخستین طلاق خلع در اسلام میدانند.<ref>جامع البیان، ج2، ص280؛ مجمع البیان، ج1، ص577.</ref> | با ادامه اختلاف و ناسازگاری میان ثابت و طبق آیه 229 [[سوره بقره]]، همسر وی که وی را جمیله، <ref>المغازی، ج1، ص273.</ref> حبیبه <ref>الطبقات، ابن سعد، ج8، ص327-328؛ جامع البیان، ج3، ص280؛ اسد الغابه، ج6، ص61.</ref> یا زینب <ref>سنن الدارقطنی، ج3، ص178؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141.</ref> یاد کردهاند، با [[طلاق خلع]] از وی جدا شد. <ref>جامع البیان، ج2، ص280-281؛ مجمع البیان، ج1، ص577؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص141.</ref> این را نخستین طلاق خلع در اسلام میدانند. <ref>جامع البیان، ج2، ص280؛ مجمع البیان، ج1، ص577.</ref> | ||
==حضور در نبرد بنیمصطلق== | ==حضور در نبرد بنیمصطلق== | ||
در [[نبرد بنیمصطلق]] (6ق.) [[جویریه بنت حارث|جویریه]] دختر [[حارث بن ابیضرار]]، رئیس [[بنیمصطلق]]، در سهم ثابت که در آن نبرد حضور داشت، قرارگرفت. به پیشنهاد جویریه، ثابت پذیرفت تا او را در ازای پرداخت مقدار فراوانی طلا آزاد کند.<ref>انساب الاشراف، ج2، ص76-77؛ تاریخ طبری، ج11، ص609؛ امتاع الاسماع، ج6، ص84.</ref> | در [[نبرد بنیمصطلق]] (6ق.) [[جویریه بنت حارث|جویریه]] دختر [[حارث بن ابیضرار]]، رئیس [[بنیمصطلق]]، در سهم ثابت که در آن نبرد حضور داشت، قرارگرفت. به پیشنهاد جویریه، ثابت پذیرفت تا او را در ازای پرداخت مقدار فراوانی طلا آزاد کند. <ref>انساب الاشراف، ج2، ص76-77؛ تاریخ طبری، ج11، ص609؛ امتاع الاسماع، ج6، ص84.</ref> | ||
جویریه نیز که برای یاری خواستن در پرداخت این هزینه به پیامبر(ص) مراجعه کرده بود، همسری ایشان را در ازای پرداخت آن مبلغ به ثابت، پذیرفت.<ref>سیره ابن اسحق، ص263؛ المغازی، ج1، ص411؛ المحبر، ص89.</ref> ثابت در این سال، در [[بیعت رضوان]] حضور داشت و وفاداری خود به پیامبر(ص) را تجدید کرد.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309؛ نک: المنتظم، ج4، ص89.</ref> | جویریه نیز که برای یاری خواستن در پرداخت این هزینه به پیامبر(ص) مراجعه کرده بود، همسری ایشان را در ازای پرداخت آن مبلغ به ثابت، پذیرفت. <ref>سیره ابن اسحق، ص263؛ المغازی، ج1، ص411؛ المحبر، ص89.</ref> ثابت در این سال، در [[بیعت رضوان]] حضور داشت و وفاداری خود به پیامبر(ص) را تجدید کرد. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص309؛ نک: المنتظم، ج4، ص89.</ref> | ||
==ثابت در شان نزول== | ==ثابت در شان نزول== | ||
مفسران از ثابت بن قیس در [[شان نزول]] برخی آیات یاد کردهاند. از جمله، در شان نزول آیات 66 [[سوره نساء]]،<ref>جامع البیان، ج5، ص102؛ الدر المنثور، ج2، ص181-.</ref> و آیات 2 و 11 و 13 [[سوره حجرات]]،<ref>جامع البیان، ج26، ص75؛ تفسیر قرطبی، ج16، ص304؛ الدر المنثور، ج6، ص84-86.</ref><ref>اسباب النزول، ص409؛ مجمع البیان، ج9، ص202-203.</ref><ref>اسباب النزول، ص410؛ مجمع البیان، ج9، ص203-204.</ref> و آیه 11 [[سوره مجادله]]،<ref>التفسیر الکبیر، ج29، ص493.</ref> که در باره اصلاح رفتار اجتماعی مسلمانان است، از ثابت یاد کردهاند. | مفسران از ثابت بن قیس در [[شان نزول]] برخی آیات یاد کردهاند. از جمله، در شان نزول آیات 66 [[سوره نساء]]، <ref>جامع البیان، ج5، ص102؛ الدر المنثور، ج2، ص181-.</ref> و آیات 2 و 11 و 13 [[سوره حجرات]]، <ref>جامع البیان، ج26، ص75؛ تفسیر قرطبی، ج16، ص304؛ الدر المنثور، ج6، ص84-86.</ref><ref>اسباب النزول، ص409؛ مجمع البیان، ج9، ص202-203.</ref> <ref>اسباب النزول، ص410؛ مجمع البیان، ج9، ص203-204.</ref> و آیه 11 [[سوره مجادله]]،<ref>التفسیر الکبیر، ج29، ص493.</ref> که در باره اصلاح رفتار اجتماعی مسلمانان است، از ثابت یاد کردهاند. | ||
==پس از رحلت پیامبر== | ==پس از رحلت پیامبر== | ||
او را از سخنگویان انصار در [[سقیفه]] دانستهاند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص123.</ref> موضعگیری وی در رویدادهای پس از آن متناقض گزارش شده است. | او را از سخنگویان انصار در [[سقیفه]] دانستهاند. <ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص123.</ref> موضعگیری وی در رویدادهای پس از آن متناقض گزارش شده است. | ||
===مدافع ولایت یا حامی خلافت=== | ===مدافع ولایت یا حامی خلافت=== | ||
بر پایه گزارش [[شیخ مفید]]، ثابت پس از آنکه ماجرای تهاجم به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] و قصد مهاجمان برای به آتش کشیدن آن را از زبان [[امام علی(ع)]] شنید، به او گفت: «دستم را از دستت جدا نمیکنم تا در پیشگاهت کشته شوم.»<ref>الامالی، ص49-50.</ref> اما در گزارش [[علامه مجلسی]]، ثابت از همراهان در حمله به خانه علی برای بیعت ستاندن از او شمرده شده است.<ref>بحار الانوار، ج28، ص315.</ref> اگر این گزارش درست باشد، ثابت را باید از حامیان خلافت [[ابوبکر]] دانست. | بر پایه گزارش [[شیخ مفید]]، ثابت پس از آنکه ماجرای تهاجم به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] و قصد مهاجمان برای به آتش کشیدن آن را از زبان [[امام علی(ع)]] شنید، به او گفت: «دستم را از دستت جدا نمیکنم تا در پیشگاهت کشته شوم.» <ref>الامالی، ص49-50.</ref> اما در گزارش [[علامه مجلسی]]، ثابت از همراهان در حمله به خانه علی برای بیعت ستاندن از او شمرده شده است. <ref>بحار الانوار، ج28، ص315.</ref> اگر این گزارش درست باشد، ثابت را باید از حامیان خلافت [[ابوبکر]] دانست. | ||
===فرماندهی انصار و شهادت=== | ===فرماندهی انصار و شهادت=== | ||
ثابت به شیوه انتخاب فرماندهان جنگهای رِدّه از میان مهاجران و بیاعتنایی به انصار اعتراض کرد و موجب شد که ابوبکر فرماندهی انصار را در نبرد با [[طلیحه|طُلیحه]] (11 ق.)<ref>تاریخ خلیفه، ص51؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص129؛ تاریخ طبری، ج3، ص254.</ref> و نیز نبرد با مسیلمه کذّاب به سال 11 ق. به او وانهد.<ref>النسب، ص281؛ تاریخ طبری، ج3، ص281-288؛ البدایة و النهایه، ج6، ص334-335.</ref> وی در این نبرد، دلیری کمنظیری نشان داد و به گریختن بعضی از مسلمانان اعتراض کرد و در همین نبرد به شهادت رسید.<ref>الاستیعاب، ج1، ص200؛ تاریخ طبری، ج3، ص297.</ref> | ثابت به شیوه انتخاب فرماندهان جنگهای رِدّه از میان مهاجران و بیاعتنایی به انصار اعتراض کرد و موجب شد که ابوبکر فرماندهی انصار را در نبرد با [[طلیحه|طُلیحه]] (11 ق.) <ref>تاریخ خلیفه، ص51؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص129؛ تاریخ طبری، ج3، ص254.</ref> و نیز نبرد با مسیلمه کذّاب به سال 11 ق. به او وانهد. <ref>النسب، ص281؛ تاریخ طبری، ج3، ص281-288؛ البدایة و النهایه، ج6، ص334-335.</ref> وی در این نبرد، دلیری کمنظیری نشان داد و به گریختن بعضی از مسلمانان اعتراض کرد و در همین نبرد به شهادت رسید. <ref>الاستیعاب، ج1، ص200؛ تاریخ طبری، ج3، ص297.</ref> | ||
===گزارش یعقوبی=== | ===گزارش یعقوبی=== | ||
[[ احمدبن ابییعقوب|یعقوبی]] بر خلاف سخن مشهور، از زندگانی ثابت در سال 35ق. گزارش داده و در بخش آغاز خلافت امیرالمؤمنین(ع) (35 ق.) ثابت را نخستین کسی از انصار دانسته که در سخنرانی خود، با ستایش حضرت علی(ع) و شمارش برتریهای ایشان، حمایت و بیعتش را از وی اعلام کرد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص178-179؛ شرح اصول الکافی، ج7، ص203.</ref> | [[ احمدبن ابییعقوب|یعقوبی]] بر خلاف سخن مشهور، از زندگانی ثابت در سال 35ق. گزارش داده و در بخش آغاز خلافت امیرالمؤمنین(ع) (35 ق.) ثابت را نخستین کسی از انصار دانسته که در سخنرانی خود، با ستایش حضرت علی(ع) و شمارش برتریهای ایشان، حمایت و بیعتش را از وی اعلام کرد. <ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص178-179؛ شرح اصول الکافی، ج7، ص203.</ref> | ||
[[محسن امین]] به پشتوانه همین گزارش، ثابت را از بزرگان شیعه میداند.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص17.</ref> این احتمال در میان است که میان وی و ثابت بن قیس بن خطیم<ref>الاستیعاب، ج1، ص206؛ اسد الغابه، ج1، ص274.</ref> اشتباه رخ داده باشد. | [[محسن امین]] به پشتوانه همین گزارش، ثابت را از بزرگان شیعه میداند. <ref>اعیان الشیعه، ج4، ص17.</ref> این احتمال در میان است که میان وی و ثابت بن قیس بن خطیم <ref>الاستیعاب، ج1، ص206؛ اسد الغابه، ج1، ص274.</ref> اشتباه رخ داده باشد. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
خط ۱۱۰: | خط ۱۰۶: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||
| آدرس = http:// | | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7418 | ||
| عنوان = ثابت بن قیس | | عنوان = ثابت بن قیس | ||
| نویسنده = علی محمدی یدک | | نویسنده = علی محمدی یدک | ||
خط ۱۶۲: | خط ۱۵۸: | ||
* '''النسب''': ابن سلاّم الهروی (م. 224ق.)، به کوشش مریم محمد، بیروت، دار الفکر، 1410ق. | * '''النسب''': ابن سلاّم الهروی (م. 224ق.)، به کوشش مریم محمد، بیروت، دار الفکر، 1410ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده: | [[رده:مقالههای در دست ویرایش]] | ||
[[رده:صحابه در قرآن]] | [[رده:صحابه در قرآن]] | ||
[[رده:حاضران در بیعت رضوان]] | [[رده:حاضران در بیعت رضوان]] | ||
[[رده:شرکت کنندگان در جنگ بدر]] | [[رده:شرکت کنندگان در جنگ بدر]] | ||
[[رده: | [[رده:صحابه]] | ||