در حال ویرایش جمیله حمدانیه

{{جعبه اطلاعات اشخاص
|عنوان             = جمیله حمدانیه
|تصویر             = 
|عرض تصویر         = 
|توضیح تصویر       = 
|نام کامل          = 
|کنیه              = 
|لقب               = 
|نسب               = خاندان آل حمدان
|زادروز            = 
|کشور تولد         = 
|شهر تولد          = 
|محل زندگی         = 
|مهاجر/انصار       = 
|نام همسر          = 
|فرزندان           = 
|خویشاوندان سرشناس = پدر وی، ناصرالدوله از امیران [[موصل]].
|دین               = 
|مذهب              = [[شیعه]]
|پیشه              = 
|مناصب             = 
|نحوه درگذشت/شهادت = به نقلی کشته شده توسط دولت [[آل بویه]]
|تاریخ درگذشت      = حدود ۳۷۳ق. <!-- 14/3/1368 -->
|شهر درگذشت        = [[بغداد]] <!-- تهران -->
|کشور درگذشت       = [[عراق]] <!-- ایران -->
|آرامگاه           = 

|زمان اسلام آوردن   = 
|نحوه اسلام آوردن   = 
|حضور در جنگ‌ها     = 
|هجرت به           = 
|دلیل شهرت         = 
|نقش‌های برجسته     = 
|دیگر فعالیت‌ها     = کمک به نیازمندان [[مکه]]، پذیرایی اهل موسم حج.

|نام زیارتگاه      = 
|سمت               = 
|خدمت              = 
|محل اقدام         = 
|سفر               = [[حج]]
|نوشته‌ها           = 
|موقوفات           = 
|بناهای ساخته شده  = مسجد و خانه‌هایی برای زائران در [[نینوا]]
|مقام علمی         = 

|پس از             =
|پیش از            =

|اساتید            = 
|محل تحصیل         = 
|اجازه روایت از    = 
|اجازه اجتهاد از   = 
|شاگردان           = 
|اجازه روایت به    = 
|اجازه اجتهاد به   = 
|تالیفات           = 

|فعالیت سیاسی      = 
|فعالیت اجتماعی    = 
|فعالیت مذهبی      = 

|وبگاه رسمی        = 
|امضا              =  <!-- sign.jpg -->
}}
'''جمیله حمدانیه''' (م.حدود ۳۷۳ق)، دختر ناصرالدوله یکی از امیران [[موصل]] بوده و از خاندان [[شیعه|شیعی]] آل حمدان و بانی اقداماتی در موسم [[حج]] است. سفر حج او که در سال ۳۶۶ق. روی داد، در تجمل و کارهای خیر ضرب‌المثل شد. او در [[نینوا]] نیز کارهای خیری انجام داد.

وی به دست دولت [[آل بویه]] زندانی و بر پایه گزارشی کشته شد.

==تبار==
جمیله، دختر «ناصرالدوله ابی محمد حسن بن حمدان» از امیران [[موصل]]<ref>الکامل، ج8، ص700؛ سیر اعلام النبلاء، ج15، ص170.</ref> و مادرش فاطمه دختر احمد کردی است.<ref>تجارب الامم، ج6، ص294.</ref> آل حمدان، خاندانی عرب‌تبار از قبیله تغلب و [[شیعه]] مذهب بودند. آنها در اواخر سده سوم هجری، نخست دولتی به مرکزیت موصل و پس از آن امارتی در حلب پایه‌گذاری کردند، که نزدیک به یک سده دوام آورد.<ref>نک: سلسله‌های اسلامی، ص176-177.</ref> بر پایه گزارشی آنان از ثروتمندترین فرمانروایان مسلمان بودند.<ref>صورة الارض، ج1، ص214-215.</ref>

==ویژگی‌ها==
جمیله را به زهد، عبادت و نیز جمال، کرم و عقل ستوده‌اند.<ref>نک: الاعلام، ج2، ص139؛ اعیان الشیعه، ج4، ص222.</ref> 

==سفر به حج==
جمیله در سال ۳۶۶ق. همراه برادرانش ابراهیم و هبة الله<ref group="یادداشت">امیر حران از سوی سیف‌الدوله حمدانی.</ref><ref>العقد الثمین، ج1، ص340؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> به سفر [[حج]] رفت و حج او در تجمل و کارهای خیر، ضرب‌المثل شد<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> و به عنوان «عام جمیله» شهرت یافت.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> بر پایه گزارشی، سفر او از [[بغداد]]، در قالب کاروانی که ۴۰۰ زن کجاوه‌نشین و آراسته به زر و زیور داشت انجام شد، به گونه‌ای که کجاوه او قابل شناسایی برای دیگران نبود.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ العقد الثمین، ج1، ص340.</ref> در گزارش اغراق‌آمیزی، کاروان او ده هزار شتر داشت و ۱۰۰۰ زن همراه او بود.<ref>منائح الکرم، ج2، ص403.</ref>

==در مکه==
اقدامات جمیله در [[مکه]] را چنین برشمرده‌اند: 

{{ستون-شروع|2}}

* نثار ده هزار دینار به [[کعبه]] به محض مشاهده [[بیت‌الله|بیت الله الحرام]]،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126؛ شذرات الذهب، ج4، ص351؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> 
* آزادی ۳۰۰ غلام و ۲۰۰ کنیز،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ التذکرة الحمدونیه، ج2، ص108.</ref> 
* پذیرایی اهل موسم با شربت سویق طبرزد<ref group="یادداشت">انگور.</ref> و یخ،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> 
* تقسیم ۲۰,۰۰۰ دینار در میان [[جارالله|مجاوران مکه]]، 
* توزیع البسه به تعداد 50,000،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص414-415.</ref> 
* دادن خلعت به مردم به مبلغ ۵۰,۰۰۰ دینار، 
* رفع نیازهای [[جارالله|ساکنان مکه]]، 
* به عقد هم درآوردن دختران و پسران علوی در مکه.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266؛ منائح الکرم، ج2، ص403؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> 

{{پایان}}

انفاق و صرف اموال او را از کارهای زبیده خاتون، همسر هارون الرشید نیز بیشتر دانسته‌اند.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> بر پایه گزارشی، جمیله پس از درگذشت یکی از برادرانش در مسیر حج، به‌اندازه خون‌بهایش صدقه داد.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref>

برخی، هدف جمیله از این همه بذل و بخشش را، تقویت ارتباط دولت [[شیعه|شیعی]] آل حمدان با امارت تازه تأسیس [[اشراف حسنی|اشراف]]<ref group="یادداشت">سادات حسنی.</ref> در مکه دانسته‌اند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266-267؛ تاریخ مکه، ص196.</ref> از سوی دیگر، شاید بتوان اقدامات او را نوعی قدرت نمایی نسبت به دولت [[آل بویه]] (حک: ۳۲۲–۴۴۸ق) که رقیب حمدانیان بودند، شمرد.

==در نینوا==
جمیله در [[نین|نینوا]] بر تل توبه،<ref group="یادداشت">جایگاه توبه قوم یونس.</ref> مسجد و خانه‌هایی برای زائران آن ساخت و موقوفاتی برای آنها اختصاص داد.<ref>احسن التقاسیم، ص146.</ref> 

==درگذشت==
او در سال ۳۶۹ق. پس از کشته شدن برادرش ابوتغلب، توسط بنوعقیل به [[موصل]] منتقل و پس از آن به نزد عضدالدوله دیلمی، از امیران [[آل بویه]]، در [[بغداد]] فرستاده شد و به دستور او، جمیله در حجره‌ای زندانی شد.<ref>الکامل، ج8، ص700.</ref> بر پایه گزارشی، او ازدواج نکرده بود و عضدالدوله از وی خواستگاری کرد؛ اما نپذیرفت، از این‌رو جمیله را در [[دجله]] غرق کرد. به گفته برخی، جمیله خود اقدام به غرق خویشتن کرد.<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264-265؛ الاعلام، ج2، ص139.</ref> برخی محققان، زمان درگذشت وی را حدود سال ۳۷۳ق. دانسته‌اند.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==

{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22079/جمیله-حمدانیه
 | عنوان = جمیله حمدانیه
 | نویسنده = سید محمود سامانی 
}}
* اتحاف الوری، عمر بن محمد بن فهد ( -۸۸۵ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۸ق.
* احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، محمد بن احمد المقدسی ( -۳۸۰ق.)، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.
* الاعلام، خیر الدین بن محمود الزرکلی ( -۱۳۹۶ق.)، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۹م.
* اعیان الشیعه، سید محسن الامین ( -۱۳۷۱ق.)، به کوشش سید حسن الامین، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
* البدایه و النهایه فی التاریخ، اسماعیل بن عمر بن کثیر (۷۰۰-۷۷۴ق.)، بیروت، مکتبه المعارف، ۱۴۱۱ق.
* تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، شمس‌الدین محمد بن احمد الذهبی ( -۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۰ق.
* تاریخ مکه، دراس‍ات ف‍ی ال‍س‍ی‍اس‍ه و ال‍ع‍ل‍م و الاج‍ت‍م‍اع و ال‍ع‍م‍ران، احمد السباعی ( -۱۴۰۴ق.)، مکه، مطبوعات نادی مکه الثقافی، ۱۴۰۴ق.
* تجارب الامم، ابوعلی احمد بن محمد مسکویه ( -۴۲۱ق.)، به کوشش ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش.
* تحصیل المرام ف‍ی اخ‍ب‍ار ال‍ب‍ی‍ت ال‍ح‍رام و ال‍م‍ش‍اع‍ر ال‍ع‍ظام و م‍ک‍ه و ال‍ح‍رم و ولات‍ه‍ا ال‍ف‍خ‍ام، محمد بن احمد الصباغ ( -۱۳۲۱ق.)، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبه الاسدی، ۱۴۲۴ق
* التذکرة الحمدونیه، محمد بن حمدون ( -۵۶۲ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۷ق.
* سلسله‌های اسلامی جدید راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، کلیفور داد موند باسورث، ترجمه بدره‌ای، تهران، باستان شناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۱ش.
* سیر اعلام النبلاء، شمس‌الدین محمد بن احمد الذهبی ( -۷۴۸ق.)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق.
* شَذَراتُ الذَهَب فی اخبار من ذَهَب، عبدالحی بن عماد ( -۱۰۸۹ق.)، به کوشش عبدالقادر الارنووط، بیروت، دار ابن کثیر، ۱۴۰۶ق.
* شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، محمد بن احمد التقی الفاسی ( -۸۳۲ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
* صورة الارض، محمد بن حوقل النصیبی ( -۳۶۷ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۳۸م.
* العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، محمد بن احمد التقی الفاسی ( -۸۳۲ق.) به کوشش محمد عبدالقادرعطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.
* الکامل فی التاریخ، علی بن محمد ابن الاثیر (۵۵۵-۶۳۰ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
* منائح الکرم فی اخبار مکه و البیت و ولاه الحرم، علی بن تاج الدین السنجاری ( -۱۱۲۵ق.)، تحقیق جمیل عبدالله محمد المصری، مکه، جامعه ام القری، ۱۴۱۹ق.
* المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، عبدالرحمن بن علی ابن الجوزی ( -۵۹۷ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا و نعیم زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
* النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ابن تغری بردی الاتابکی( -۸۷۴ق.)، قاهره، وزاره ال‍ث‍ق‍اف‍ه و الارش‍اد ال‍ق‍وم‍ی، الهیئه المصریه العامه، ۱۳۹۱ق.
{{پایان}}

[[رده:اشخاص حج‌گزار]]
[[رده:افراد خاندان آل حمدان]]
[[رده:درگذشتگان در زندان]]
[[رده:اشخاص قرن چهارم]]
[[رده:شیعیان عراق]]