در حال ویرایش حج ابراهیمی

حج ابراهیمی اصطلاحی است که در دوران معاصر به وسیله [[سید روح‌الله خمینی]]، بنیانگذار جمهوری اسلامی [[ايران|ایران]] در ادبیات دینی وارد شد.<ref name=":1" /> این اصطلاح که برخی آن را در مقابل [[حج جاهلی]] قرار داده‌اند، به جنبه‌های عبادی و معرفتی [[حج]] [[حضرت ابراهیم(ع)]] از یک سو و از سوی دیگر، به بُعد سیاسی، اجتماعی آن اشاره دارد.<ref name=":5">دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۴۷۰.</ref>  

حج در قرآن پیوند عمیقی با حضرت ابراهیم(ع) دارد؛ از این رو، اوصافی که قرآن برای حضرت ابراهیم(ع) بیان کرده در شناخت حج ابراهیمی مؤثر است که عبارتند از: مهاجرت و کناره‌گیری از خویشاوندان به خاطر خدا،<ref>سوره مریم، آیه ۴۸.</ref> بناکننده کعبه،<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۷؛ تفسیر قمی، ج1، ص62.</ref> تطهیرکننده کعبه از مظاهر شرک و کفر،<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵ و سوره حج، آیه ۲۶.</ref> درهم‌کوبنده بت‌ها،<ref>سوره انبیاء، آیات ۵۷ و ۵۸.</ref> منزه بودن از شرک،<ref>سوره نحل، آیه ۱۲۰.</ref> نخستین مجری [[برائت از مشرکان]]،<ref>سوره انعام، آیه ۷۸.</ref> قربانی کردن فرزند در راه خدا،<ref>سوره صافات، آیه ۱۰۳.</ref> دعوت‌کننده مردم به حج،<ref>سوره حج، آیه ۲۷.</ref> تسلیم محض درگاه الهی،<ref>سوره بقره، آیه ۱۳۱.</ref> الگو بودن برای همگان<ref>سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref> و امر به معروف و نهی از منکر.<ref>سوره بقره، آیه 132؛ اسرار عرفانی حج، ص423-428؛ حج در اندیشه اسلامی، ص165-166.</ref>

[[حضرت ابراهیم(ع)]] حجی را بنیان نهاد، که به باور برخی، آئینی عبادی سیاسی است.<ref name=":0">صحیفه نور، ج11، ص534</ref> این حج،‌ که در دوره معاصر به حج ابراهیمی نامیده شد،<ref name=":1" /> دو بار از هدف اصلی خود منحرف شده است. بار نخست در دوره جاهلیت بود که با اندیشه‌ها، ذکرها و اعمال مشرکانه آمیخته شد.<ref>نک: السیرة النبویه، ج1، ص199-202؛ الوثنیه فی الادب الجاهلی، ص282-287، 304-305، 308-309، 310-319.</ref> در این دوره، [[کعبه]] به بت‌خانه تبدیل شده<ref>الوثنیه فی الادب الجاهلی، ص273.</ref> و بسیاری از [[مناسک حج]]، مانند [[تلبیه]]،<ref>نک: اخبار مکه، ج1، ص75؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص296.</ref> [[احرام]]،<ref>صحیح مسلم، ج8، ص243؛ سنن النسائی، ج2، ص479؛ مسند ابی داوود، ص98.</ref> [[طواف]]،<ref>السیرة النبویه، ج1، ص202؛ تفسیر قمی، ج1، ص228-229؛ مجمع البیان، ج4، ص244</ref> [[سعی]]،<ref>نک: قرب الاسناد، ص50؛ الکافی، ج4، ص546. ؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص254-255.</ref> [[قربانی]]<ref>نک: احکام القرآن، ج3، ص308؛ مجمع البیان، ج7، ص155؛ الدر المنثور، ج4، ص356، 362؛ بحار الانوار، ج67، ص275.</ref> و [[وقوف در مزدلفه]]<ref>نک: الکافی، ج4، ص247؛ تهذیب، ج5، ص456؛ تفسیر عیاشی، ج1، ص97.</ref> و [[منا]]<ref>الصافی، ج1، ص238.</ref> دچار تحریف شد. این حج، به [[حج جاهلی]] شهرت یافت. با ظهور اسلام، [[حضرت محمد(ص)]] مناسک حج را به مسلمانان آموخته و کعبه را از بت‌پرستی پاک‌سازی کرد.<ref>صهبای حج، ص122.</ref> وی در سال نهم هجری با ابلاغ آیات [[برائت از مشرکان]]، بُعد سیاسی، اجتماعی حج را نیز به مسلمانان گوشزد کرد.

در دوران معاصر، [[سید روح‌الله خمینی|امام خمینی]] بر توجه مسلمانان به ابعاد سیاسی و اجتماعی حج در کنار اهتمام به ابعاد عبادی آن تأکید کرد. وی حج واقعی را حج ابراهیمی، محمدی نامید.<ref name=":1">صحیفه نور، ج19، ص333.</ref>  

==در باور امام خمینی==

در باور [[سید روح‌الله خمینی|امام خمینی]]، حج هم دارای ابعاد عبادی<ref>مناسک حج، ص133.</ref> و عرفانی<ref>صحیفه نور، ج19، ص28.</ref> است و هم دارای ابعاد سیاسی، اجتماعی.<ref>صحیفه نور، ج20، ص89؛ رک: مناسک حج، ص10، «پیش گفتار».</ref> وی حج واقعی را حج با همه ابعادش دانسته و آن را حج ابراهیمی، محمدی نامیده است.<ref name=":1" /> او یکی از هدف‌های تشریع حج را، بعد سیاسی و اجتماعی آن دانسته که پس از درگذشت حضرت محمد(ص)، به فراموشی سپرده شده بود.<ref>صحیفه نور ج20 ص89.</ref> وی این بعد از حج را از بعد عبادی آن مهم‌تر می‌داند.<ref>صحیفه نور، ج19، ص22-23.</ref>

و اين اعلامى است از سوى خدا و پيامبرش به همه مردم در روز حج اكبر كه: يقيناً خدا و پيامبرش از مشركان بيزارند.}} <ref name=":3" /> نمود غضب خداست.<ref>صهبای حج، ص125.</ref> او یکی دیگر از ویژگی‌های حج ابراهیمی را تولّی [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] دانسته است.<ref>بنیان مرصوص، ص272؛ صهبای حج، ص108.</ref> جوادی آملی، حج ابراهیمی را در مقابل [[حج جاهلی]] قرار داده است.<ref>بنیان مرصوص، ص272.</ref>

[[رده:مفاهیم مرتبط با حج]]

[[رده:سیاست در حج]]

[[رده:حج پیامبران]]