در حال ویرایش حج قران

واژه «قِران»، به معنای «نزدیک شدن دو چیز به یکدیگر و همراهی آن دو با یکدیگر» یا «ریسمانی که با آن دو چیز را به هم نزدیک می‌کنند» آمده است.<ref>العین، ج5، ص141- 142؛ معجم مقاییس اللغه، ج5، ص76؛ لسان العرب، ج13، ص336، «قرن».</ref> فقیهان [[شیعه]]، علت نامگذاری حج قران را به همراه آوردن [[قربانی]] توسط حج‌گزار می‌دانند.<ref>جمل العلم و العمل، ص104؛ المهذب، ج1، ص210.</ref> فقیهان [[اهل سنت|اهل سنّت]] با ارائه تعریفی متفاوت از اصطلاح حج قران، آن را به معنای «محرم شدن به حج و عمره به صورت همزمان» یا «احرام به عمره در ماه‌های حج و احرام به حج در حال احرام عمره قبل از طواف عمره» می‌دانند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص25، 180؛ المغنی، ج3، ص247؛ فتح العزیز، ج7، ص116- 117.</ref>  

برخی از فقیهان شیعه، از این حج به «حج اِقران» تعبیر کرده‌اند.<ref>المقنعه، ص390؛ جمل العلم و العمل، ص104.</ref> فقیهان، به کسی که حج قران بجا می‌آورد، «قارِن» گفته‌اند.<ref>الاقتصاد، ص299؛ المغنی، ج3، ص494؛ المجموع، ج7، ص164.</ref>

اکثر قریب به اتفاق فقیهان [[شیعه]]، به همانندی حج قران با [[حج افراد|حج اِفراد]] باور داشته و تنها تفاوت این دو حج را در همراه داشتن [[قربانی]] می‌دانند که در حج افراد غیر واجب ولی در حج قران واجب است.<ref>الکافی فی الفقه، ص191- 192؛ منتهی المطلب، ج10، ص119؛ جواهر الکلام، ج18، ص50.</ref> تنها به شمار اندکی از فقیهان شیعه چنین نسبت داده شده که حج قران را [[احرام]] همزمان به [[حج]] و عمره در صورت همراه داشتن قربانی دانسته‌اند، که مورد قبول عموم فقیهان شیعه واقع نشده است.<ref>نک: مختلف الشیعه، ج4، ص24؛ الدروس الشرعیه، ج1، ص329- 330؛ مدارک الاحکام، ج7، ص192-194، 212.</ref>

مشهور<ref>مسالک الافهام، ج2، ص207- 209؛ کتاب الحج، محقق داماد، ج1، ص249؛ المعتمد، ج3، ص222.</ref> فقیهان شیعه<ref>النهایة، ص206؛ المعتبر، ج2، ص784؛ اللمعة الدمشقیه، ص65_ 66.</ref> بویژه متأخرین آنان<ref>العروة الوثقی، ج2، ص535_ 536؛ المعتمد، ج3، ص273؛ فقه الحج، صافی، ج2، ص241.</ref> حج قران –یا حج افراد- را بر [[اهل حرم|اهل مکه]] و کسانی که تا فاصله ۴۸ میلی{{یادداشت|۱۶ فرسخی و به نظر مشهور ۸۸ کیلومتری.}} آن هستند به عنوان [[حجة الاسلام]] واجب دانسته و [[حج تمتع|حج تمتّع]] را برای آنان مُجزی نمی‌دانند.<ref>السرائر، ج1، ص520؛ اللمعة الدمشقیه، ص56؛ ریاض المسائل، ج6، ص143.</ref>

فقهای شیعه عمره‌ای که پس از حج قران انجام می‌شود را بر کسانی که این حج بر آنها واجب است به شرط [[استطاعت]] واجب می‌دانند. بطوریکه حتی اگر استطاعت برای عمره حاصل شد ولی برای حج حاصل نشد، انجام عمره قران پیش از حج آن واجب فوری است.<ref>غنیة النزوع، ص197، 198؛ جواهر الکلام، ج20، ص441 - 443؛ المعتمد، ج3، ص273، 280.</ref>

<br />

به باور مشهور فقیهان شیعه، به استناد احادیث،<ref>الاستبصار، ج2، ص245؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص168، 468.</ref> [[میقات]] حج قران، برای کسانی که خانه آنها از [[میقات]] به [[مکه]] نزدیکتر نباشد،{{یادداشت|برای آگاهی بیشتر روی [[آفاقی]] تلیک کنید!}} یکی از میقات‌های معروف است. میقات حج قران برای [[اهل حرم|اهل مکه]]<ref>ذخیرة المعاد، ج2، ص576؛ مستند الشیعه، ج11، ص186- 187.</ref> و افرادی که بین میقات‌ها و مکه ساکنند،{{یادداشت|برای آگاهی بیشتر روی [[اهل حل]] تلیک کنید!}}<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص190؛ مجمع الفائده، ج6، ص184- 185؛ مدارک الاحکام، ج7، ص222- 223.</ref> خانه آنهاست؛ ولی شماری از متأخّرین میقات حج قران برای اهل مکه را [[جعرانه]] دانسته‌اند.<ref>موسوعه الامام الخویی، ج28، ص230- 231؛ مناسک حج، وحید خراسانی، ص88.</ref> برخی نیز، میقات حج قران را برای کسانی که به [[عرفات]] نزدیکترند، خانه آنها دانسته‌اند.<ref>اللمعة الدمشقیه، ص66.</ref>

میقات عمره قران- چه کسانی که [[اهل حرم|اهل مکه]] و چه آن‌ها که موقتاً در آن اقامت دارند - [[ادنی الحل]]{{یادداشت|نزدیک‌ترین منطقه حل به حرم.}} است. شماری از فقیهان شیعه، میقات عمره قران را برای کسانی که در مناطق دور از مکه بوده و در مسیر مکه از میقات‌های معروف عبور می‌کنند همان میقات‌های معروف دانسته و احرام از ادنی الحل را جایز نمی‌دانند؛ ولی برخی دیگر جایز می‌دانند.<ref>المهذب البارع، ج2، ص156؛ مناسک حج، محشی، ص104؛ آراء المراجع فی الحج، ج2، ص175، 176.</ref>

به نظر مشهور فقیهان شیعه،<ref>الکافی، ج4، ص332؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص319؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص43.</ref> احرامگزار برای تحقق [[احرام]] در انواع حج و عمره، باید [[تلبیه]] بگوید؛ ولی در حج قران<ref>تهذیب الاحکام، ج5، ص43؛ الاستبصار، ج2، ص189.</ref> حج‌گزار میان انعقاد احرام با تلبیه یا [[اشعار و تقلید|اشعار]] یا [[اشعار و تقلید|تقلید]] مخیّر است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص248؛ مدارک الاحکام، ج7، ص195؛ المعتمد، ج3، ص281.</ref> شماری از فقیهان متأخر، افزون بر اشعار یا تقلید، تلبیه را نیز لازم دانسته‌اند.<ref>العروة الوثقی، محشی، ج4، ص666؛ احکام و مناسک حج، منتظری، ص77، 94.</ref> و برخی انعقاد حج قران را تنها با تلبیه دانسته و اشعار و تقلید را موجب انعقاد احرام ندانسته‌اند.<ref>الانتصار، ص254؛ السرائر، ج1، ص532.</ref>

به باور بیشتر فقیهان شیعه، اگر عمره گزارِ مُتمتّع،{{یادداشت|کسی که [[حج تمتع]] به جا می‌آورد.}} سوق هدی کند، پس از انجام تقصیر و اتمام عمره تمتّع، از احرام خارج می‌شود؛<ref>الحدائق الناضره، ج14، ص372، 373؛ مدارک الاحکام، ج7، ص192؛ کتاب الحج، محقق داماد، ج1، ص366، 342.</ref> ولی شمار اندکی از آنان، چنین فردی را به دلیل همراه داشتن قربانی، قارِن{{یادداشت|کسی که حج قران به جا می‌آورد.}} بشمار آورده و بر آن‌اند که وی پس از اتمام عمره، نمی‌تواند از احرام خارج شود تا وقتی که حیوان را در [[مناسک حج]] در [[منا]] قربانی کند.<ref>الخلاف، ج2، ص282؛ حیاه ابن ابی عقیل، ص322- 323؛ نک: الدروس الشرعیه، ج1، ص330.</ref>

به باور فقیهان حنفی، در حج قران احرامگزار باید یا [[آفاقی]] باشد یا اگر از [[اهل حرم|اهل مکه]] است، پیش از ماه‌های حج از مکه و محدوده [[میقات|میقات‌ها]] خارج شده و در یکی از میقات‌ها [[احرام]] ببندد.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص169؛ البحر الرائق، ج2، ص628؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص583- 584، 590.</ref>{{یادداشت|استدلال آنان به آیه چنین است که: تحقق تمتّع و ترفّه مذکور در آیه را به انجام همه مناسک در یک سفر می‌دانند لذا این تمتّع و ترفّه هم در حج تمتّع و هم در حج قران وجود دارد چراکه حج و عمره در این دو در یک سفر انجام می‌شود و انجام سفر واحد تنها برای آفاقی و غیر اهل مکه معنا پیدا می‌کند.}}<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص169؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267</ref> در برابر، فقیهان دیگر مذاهب اهل سنت، چنین شرطی را قبول ندارند.{{یادداشت|آنها آیه پیش‌گفته را به قربانی حج قران مربوط می‌دانند، نه اصل حج قران.}}<ref>المغنی، ج3، ص503؛ المجموع، ج7، ص169؛ مختصر خلیل، ص73.</ref>

همه فقیهان اهل سنت، [[قربانی]] در حج قران را واجب می‌دانند. شافعیان،<ref>المجموع، ج7، ص190؛ مغنی المحتاج، ج1، ص517؛ اعانة الطالبین، ج2، ص332.</ref> مالکیان<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص29؛ الثمر الدانی، ص383.</ref> و حنبلیان<ref>المغنی، ج3، ص497، 501، 502؛ کشاف القناع، ج2، ص481.</ref> این قربانی را به شرطی واجب می‌دانند که حج‌گزار [[آفاقی]] باشد و در صورت [[اهل حرم|مکّی]] بودن یا حضور در [[مسجدالحرام]]، قربانی را بر حج‌گزار واجب نمی‌دانند؛ ولی حنفیان، قربانی در حج قران را بدون شرط واجب می‌دانند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج25- 26؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص413.</ref>  

*'''الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء'''، جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، ۱۴۲۴ق.

*'''الکافی فی الفقه'''، ابوالصلاح تقی الدین الحلبی ( -۴۴۷ق.)، تحقیق استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین(ع)، ۱۴۰۳ق.