در حال ویرایش حرمین

'''حرمین'''، به دو [[حرم مکی]] و [[حرم مدنی|مدنی]] گفته می‌شود که دارای فضایل و احکام مشترک و ویژه‌ای در [[اسلام]] بوده و نزد مسلمانان محترم شمرده می‌شود. برای نمونه ارزش خواندن نماز در حرمین، هزار برابر مکان‌های دیگر است و بریدن درختان در آن حرام است.

 

حرم مکی شامل محدوده‌ای از شهر [[مکه]] بوده و حرم مدنی شامل محدوده‌ای از شهر [[مدینه]] است. این دو حرم تفاوت‌هایی نیز در احکام دارند؛ مانند اینکه به فتوای برخی فقیهان، شکار و بریدن درختان حرم مدنی حرام نبوده و برای ورود به آن بستن [[احرام]] واجب نیست. با توجه به ویژگی‌های هر کدام از این دو حرم، در اینکه کدام یک بر دیگری برتر است، اختلاف شده است.

واژه حرمین، تثنیه حَرَم<ref>التحقیق، ج2، ص204، «حرم».</ref> و در واژگان به معنای ممنوع بودن بوده<ref>مفردات، ص229؛ لسان العرب، ج12، ص122، «حرم».</ref> و در اصطلاح به حرم مکی و مدنی گفته می‌شود.<ref>جمهرة اللغه، ص390-391؛ معجم البلدان، ج2، ص243.</ref> علت اینکه به آن دو، حرم گفته شده حرمت و احترام آنها و نیز ممنوع بودن برخی چیزها در آنها است.<ref>معجم مقاییس، ج2، ص45؛ مفردات، ص230، «حرم».</ref>

{{اصلی|حرم مکی}}حرم مکی، محدوده‌ای از شهر [[مکه]] است، که در [[اسلام]] دارای احکام ویژه‌ای مانند حرام بودن بریدن درختان،<ref>الکافی، ج4 ص230-231؛ التهذیب، ج5، ص379-380؛ سنن النسایی، ج5، ص211.</ref> حرام بودن ورود کافر<ref>المبسوط فی فقه الامامیه، ج2، ص47؛ کنز العرفان، ج1، ص46؛ الام، ج1، ص71؛ ج4 ص187؛ المحلی، ج4، ص243.</ref> و افزایش دیه قتل است.<ref>المبسوط فی فقه الامامیه، ج7، ص116-117؛ المختصر النافع، ج2، ص302.</ref> حرم مکی، دارای امنیت شمرده شده است؛ از این رو پناهنده به حرم، گرچه مجرم باشد، تا زمانی که در حرم باشد در امان است؛ جز اینکه در حرم مرتکب جرمی شده باشد.<ref>التبیان، ج2، ص537؛ کنز الدقائق، ج3، ص171.</ref>

در روایات، درباره پیشینه حرم شدن مکه سه دسته روایت وجود دارد و به دوره‌های «آفرینش آسمان‌ها و زمین»،<ref>صحیح البخاری، ج2، ص214؛ الکافی، ج4، ص225؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص245-246.</ref> «پس از هبوط [[حضرت آدم(ع)]]»<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص192؛ الکافی، ج4، ص195؛ وسائل الشیعه، ج13، ص221؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص37-38؛ الزهور المقتطفه، ص33؛ شفاء الغرام، ج1، ص105.</ref> و «دوران [[حضرت ابراهیم(ع)]]»<ref>صحیح البخاری، ج3، ص22، 225؛ صحیح مسلم، ج4، ص112، 118.</ref> اشاره دارد. برخی میان این سه جمع کرده‌اند.<ref>وفاء الوفاء، ج4، ص189.</ref>

 

روایات، علت حرم شدن مکه را [[کعبه]] دانسته‌اند.<ref>علل الشرائع، ج2، ص415؛ المحاسن، ج2، ص330؛ بحارالانوار، ج96، ص43-44.</ref> درباره محدوده دقیق حرم مکی اختلاف نظر است.<ref>الاحکام السلطانیه، ج2، ص164-165؛ النهایه، ص234.</ref>

{{اصلی|حرم مدنی}}حرم مدنی، محدوده‌ای از شهر [[مدینه]] است که در دین [[اسلام]] دارای احترام بوده<ref>رک: صحیح مسلم، ج4، ص117-118؛ السنن الکبری، ج5، ص198؛ المعجم الکبیر، ج6، ص92؛ مسند الامام احمد بن حنبل، ج4، ص55-56؛ مجمع الزواید، ج3، ص306؛ التهذیب، ج10، ص216؛ وفاء الوفاء، ج1، ص117-118.</ref> و آداب و احکامی مانند فضیلت غسل<ref>الکافی، ج4، ص550، التهذیب، ج6، ص5؛ الدر المختار، ج1، ص184؛ المجموع، ج8، ص273؛ فتح الوهاب، ج1، ص257.</ref> و طهارت هنگام ورود به آن را دارد.<ref>الکافی، ج4، ص550، التهذیب، ج6، ص5.</ref> این محدوده، از سوی شرق و غرب، میان [[حره واقم|حَرّه شرقی]] و [[حره وبره|حره غربی]]<ref>الکافی، ج4، ص564-565؛ نیز نک: مسند الامام احمد بن حنبل، ج3، ص23؛ صحیح مسلم، ج4، ص113.</ref> و از سوی شمال و جنوب، میان [[کوه ثور (مدینه)|کوه ثَور]] و [[کوه عیر|کوه عَیر]] قرار دارد.<ref>صحیح مسلم، ج4، ص115؛ صحیح البخاری، ج8، ص10.</ref>

 

درباره چرایی حرم شدن مدینه، علت‌های گوناگونی گفته شده است.<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص117-118.</ref> «مصونیت بخشی به مدینه و ساکنان آن»،<ref>رک: صحیح مسلم، ج4، ص117-118؛ السنن الکبری، ج5، ص198؛ المعجم الکبیر، ج6، ص92؛ مسند الامام احمد بن حنبل، ج4، ص55-56؛ مجمع الزواید، ج3، ص306؛ التهذیب، ج10، ص216.</ref> «احترام به [[حضرت محمد(ص)]]» و «قداست مکانی که وی در آن دفن شده»<ref>وفاء الوفاء، ج1، ص117-118.</ref> برخی از آنها است.

 

بر پایه روایات [[شیعه]]، ارزش نماز در حرمین با هزار نماز در جای دیگر برابر است<ref>الخصال، ص628.</ref> و کسی که در یکی از حرمین بمیرد، مهاجر الی الله به شمار آمده<ref>کامل الزیارات، ص44؛ بحارالانوار، ج96، ص387.</ref> و از عذاب در امان است.<ref>الکافی، ج4، ص558؛ سنن دارقطنی، ج2، ص244؛ الدعوات، ص241.</ref>

*بر پایه دسته‌ای از روایات [[شیعه]]، کامل خواندن نماز در حرمین دارای فضیلت است.<ref>الکافی، ج4، ص524؛ وسائل الشیعه، ج8، ص526، 533.</ref> برخی فقیهان شیعه، کامل خواندن نماز در حرمین را مستحب دانسته<ref>التهذیب، ج5، ص425؛ تذکرة الفقها، ج8، ص444؛ جواهر الکلام، ج14، ص330.</ref> و برخی، به تخییر میان شکسته خواندن و کامل خواندن فتوا داده‌اند.<ref>مناهج الاخیار، ج3، ص695؛ جواهر الکلام، ج14، ص329.</ref> میان فقیهان، درباره محدوده کامل خواندن نماز در دو شهر مکه و مدینه اختلاف نظر است.<ref>رک: مناسک حج (محشی)، ص486؛ السرائر، ج1، ص342؛ العروة الوثقی، ج3، ص516.</ref>

*خروج از حرمین، پیش از بالا آمدن روز و پیش از خواندن نماز ظهر کراهت دارد.<ref>نک: الکافی، ج4، ص17، 543؛ التهذیب، ج5، ص452؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص447؛ تحریر الاحکام، ج2، ص116، 882.</ref>

*بریدن درختان در حرمین حرام است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص364، 375، 376.</ref>

میان احکام حرم مکی و مدنی تفاوت‌هایی است که برخی از آنها چنین‌اند:

*به فتوای برخی فقیهان [[شیعه]]<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص380؛ نیز نک: منتهی المطلب، ج2، ص799؛ جواهر الکلام، ج20، ص77-79.</ref> و [[اهل سنت|سنی]]،<ref>المجموع، ج7، ص480، 497.</ref> شکار و بریدن درختان حرم مدنی حرام نیست و کفاره ندارد.

با توجه به ویژگی‌های هر کدام از این دو حرم، در اینکه کدام یک بر دیگری برتر است، اختلاف شده است.<ref>المرور بین العلمین، ص91-124؛ وفاء الوفا، ج1، ص85-95؛ الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه، ص1-3.</ref> بر پایه روایتی در منابع [[شیعه|شیعه]]، ساکن شدن در مدینه، افضل از مکه بوده<ref>المرور بین العلمین، ص91-124؛ وفاء الوفا، ج1، ص85-95؛ الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه، ص1-3.</ref> و بر پایه روایتی از [[اهل سنت]] نیز، فضایل مدینه به دوران زندگی [[حضرت محمد(ص)]] اختصاص ندارد.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص222-224؛ صحیح ابن حبان، ج9، ص50-52.</ref>

با این همه، درباره احترام مکه، آیاتی نازل شده است؛<ref>بقره/2، 125- 126؛ ابراهیم/14، 35؛ نمل/27، 91؛ تین/95، 3.</ref> با اینکه درباره حرم مدنی، چنین چیزی وجود ندارد.

 

 

* '''الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه'''، صالح بن حامد الرفاعی، دار الخضیری، ۱۴۳۰ق.

*