در حال ویرایش حرم حضرت زینب (دمشق)

[[پرونده:حرم حضرت زینب دمشق.jpg|File.png|350px|thumb|left|]]
'''حرم حضرت زینب'''(س) زیارتگاهی است در شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] و مشهور است که قبر حضرت [[زینب کبری(س)]] فرزند دختر [[امام علی]](ع) و [[فاطمه زهرا]] و خواهر [[امام حسن مجتبی|امام حسن]] و [[امام حسین (ع)|حسین]] در آن قرار دارد. این زیارتگاه قدمت زیادی دارد و دست کم از قرن ششم هجری قمری وجود داشته است اما در منابع تاریخی محل دفن [[زینب صغری]] (ام کلثوم) دانسته شده است. اما در سده‌های اخیر به عنوان محل دفن زینب کبری شهرت یافته است.  

این زیارتگاه بسیار مورد توجه بوده و در طول تاریخ بارها بازسازی شده است. ایرانیان نیز در بازسازی و اهدای هدایایی به این زیارتگاه نقش داشته اند. 
==مزارهای منسوب به زینب کبری(س)==
{{اصلی|مزار زینب کبری (س)}}
درباره اینکه حضرت زینب در چه مکانی وفات کرده است اطلاعات تاریخی دقیقی وجود ندارد، به همین دلیل مکان دقیق مقبره ایشان شناخته شده نیست. در حال حاضر دو زیارتگاه به عنوان مقبره حضرت زینب کبری(س) وجود دارد. یکی به [[مسجد سیدة زینب (قاهره)|مسجد سیدة زینب]] مشهور است و در کشور مصر در شهر قاهره قرار دارد و دیگری حرم حضرت زینب در دمشق است. این مقاله به معرفی این زیارتگاه (دمشق) اختصاص دارد.

==حرم حضرت زینب در دمشق==
مزاری که به حرم حضرت زینب شهرت دارد، در [[سوریه]] در شهرکی به نام السیده زینب واقع شده است که در اصل روستایی به نام راویه بود. بعدا این روستا به قبر الست مشهور شد و مدتی است السیده زینب نامیده می‌شود. این شهرک را ایرانی‌ها زینبیه می‌خوانند.
====گزارش‌ها درباره درگذشت حضرت زینب در دمشق====
ابوبکر موصلی از صوفیان دمشق در قرن هشتم هجری قمری، نخستین فردی است که از درگذشت حضرت زینب در غوطه [[دمشق]] در روستای راویه خبر داده است.<ref>مرقد العقیله زینب، ص ۶۷</ref> داستان مسافرت حضرت زینب با همسرش عبدالله بن جعفر طیار که در برخی منابع متاخر ذکر شده نیز مبنایی در منابع تاریخی معتبر ندارد و مورد نقد قرار گرفته است.<ref>اعیان الشیعه، ج۷ ص ۱۴۰-۱۴۱</ref> 
==== مزار ام کلثوم یا زینب کبری؟ ====
در  منابع تاریخی مختلف از قرن ششم به بعد، به این زیارتگاه اشاره کرده‌اند اما آن را قبر ام کلثوم دانسته اند. <ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص ۳۰۹؛ الاشارات الی معرفه الزیارات، ص ۱۲؛ معجم البلدان،‌ج۳، ص ۲۰</ref> ابن عساکر (در قرن ششم) به مسجدی که در مکان قبر ساخته شده بود اشاره کرده است.<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص ۳۰۹</ref> به گزارش ابن جبیر و ابن بطوطه بر روی این قبر (که اهالی آن را قبر ام کلثوم می‌دانند)مسجد بزرگی ساخته شده بود و بیرون از آن خانه‌هایی وجود داشت و اوقافی داشت. <ref>رحله ابن جبیر، ص ۲۱۸؛ رحله ابن بطوطه ص ۷۵</ref>

همچنین وجود سنگ نوشته کهنی بر این قبر که از قرن پنجم با ششم باقی مانده است و تصویر آن در سفرنامه علی خان امین الدوله منتشر شده است این گزارش‌ها را تایید می‌کند. بر روی این سنگ نوشته حک شده که این قبر از آن زینب الصغری مکنا به ام کلثوم دختر علی بن ابی طالب و فاطمه البتول است.<ref>سفرنامه امین الدوله، ص ۳۴۱ و ۳۴۷</ref> [[ام کلثوم]] دختر دوم امام علی از فاطمه زهرا است که بنابر برخی روایات در کربلا هم حضور داشته است.

با این حال بسیاری از علمای شیعه این مکان را به عنوان حرم حضرت زینب (س) را پذیرفته‌اند<ref>مرقد العقیله زینب، ص ۱۸۳</ref> و در وقفنامه‌ای برای این مزار که از سال ۷۶۸ در دست است، از صاحب مزار با نام «زینب کبری» یاد شده است بدین ترتیب گویا این انتساب از قرن هشتم وجود داشته است.<ref>مرقد العقیقه زینب، ص ۱۴۵-۱۵۰</ref>

== تاریخچه بنا ==
[[پرونده:تصویر صندوق چوبی قبر حضرت زینب در دمشق.jpg|File.png|350px|thumb|left|تصویر صندوق قبر اهدایی بازرگانان ایرانی]]
گزارش‌هایی از بازسازی‌های متعدد این بنا از قرن هشتم به بعد در دسترس است که فهرستی از آن به شرح زیر است<ref>گزارش مفصل ساخت و سازها در حرم حضرت زینب را در کتاب [https://wikihaj.com/images/1/17/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1_%D9%88_%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf آثار پیامبر و زیارتگاه‌های اهل بیت از صفحه ۲۲۳ تا ۲۳۰] ببینید. </ref>:

* ساختمان مزار در سال ۷۶۸ق..<ref>مرقد العقیله زینب، ص ۱۴۶</ref>
* بازسازی در سال ۱۱۶۵ ق.<ref>حوادث دمشق الیومیة، ص ۱۶۹</ref>
* توسعه بنا در ۱۲۵۶ ق.<ref>الموسم، تاریخ البناء فی مقام السیدة زینب علیها السلام، ص ۱۳۷</ref>
* تعمیر سقف که به دلیل بارش باران فروریخته بود در سال ۱۲۸۷ق. (۱۸۷۰ میلادی).<ref>تاریخ البناء‌فی مقام السیدة‌ زینب علیها السلام ص ۱۴۱</ref>
* ساخت نمای سنگی ورودی غربی در سال ۱۳۵۴ ق.
* تهیه نقشه توسعه بنای حرم در ۱۳۷۰ ق.<ref>مرقد العقیقه زینب، ص ۲۳۲</ref>
* اهدای ضریح نقره‌ای در ۱۳۷۰ق. از سوی محمد علی حبیب.<ref>مرقد العقیقه زینب، ص ۲۳۰</ref>
* اهدای صندوقچه خاتم‌کاری شده به دست محمد صنیع خاتم، از سوی تاجران ایرانی ۱۳۷۳ ق.<ref>مرقد العقیقه زینب، ص ۲۳۱</ref>
* اتمام مرحله اول توسعه حرم با کمک مهدی بهبهانی تاجر ایرانی در۱۳۷۴ق.
* اهدای درِ طلاکوب ورودی غربی از سوی تاجران ایرانی در سال ۱۳۸۰.<ref>مرقد العقیقه زینب، ص۲۳۱</ref>
* اهدای ضریح نقره‌ای طلاکوب و میناکاری شده به دست هنرمندان اصفهانی در سال ۱۴۱۲ ق

== توصیف بنای زیارتگاه ==
مساحت بنای آستانه زینبیه، ۲۸۵۰۰ متر مربع است. صحن آستانه چهار ورودی اصلی دارد و گرداگرد صحن رواق‌هایی به عرض ۴ متر قرار دارد. نمای رواق‌ها شامل ۱۱ طاقگان آجری است. ساختمان حرم در میان صحن به شکل مربع و در ابعاد ۲۸ در ۲۸ متر ساخته شده و گرداگرد آن نیز رواق‌هایی با ۱۱ طاقگان وجود دارد. قبر، داخل حرم و داخل ضریح جدید قرار گرفته است. 

==== گنبد ====
بالای قبر که در وسط بنا قرار گرفته، گنبدی به قطر ۱۰ متر و ارتفاع ۲۰ متر از کف حرم وجود دارد. سطح داخلی گنبد کاشی کاری و سطح خارجی از صفحات مسی آب طلا کاری پوشیده شده است. 

==== مناره‌ها ====
در دو زاویه جنوب شرقی و غربی صحن دو مناره به قطع ۲/۵ متر وجود دارد. پایه مناره ها داری پوشش گرانیت و بدنه آن کاشی کاری شده است. 
==جستارهای وابسته==
* [[مزار زینب کبری (س)]]
* [[مسجد سیدة زینب (قاهره)]]
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
 | پیش از لینک =
 | منبع = کتاب آثار پیامبر و زیارتگاه‌های اهل بیت در سوریه نوشته احمد خامه یار
 | لینک =
 | توضیحات منبع =
}}