در حال ویرایش خان حماد

خان حماد، از دیگر منزلگاه‌های مسیر [[نجف]]_[[کربلا]]، کهن‌تر است. برای آغاز بنای خان حماد، تاریخ‌های مختلفی<ref>در عصر سلیمان، والی عثمانی (۱۷۷۴م. ۱۱۸۹ق)؛ پایگاه اینترنتی www. Irarer. Dr. و در سال ۱۲۰۰ق؛ اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.</ref> بیان شده است. حیدر الجد، هر کدام از تاریخ‌ها را مربوط به یکی از کاروانسراهای این مجموعه دانسته، اولین کاروانسرا را مربوط به عصر سلیمان، والی عثمانی در سال ۱۱۸۹ق (۱۷۷۴م) می‌داند.<ref>منزلگاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.</ref>

برای خان حماد سازندگان مختلفی معرفی شده‌اند. حیدر الجد، معتقد است، هر کدام از منزلگاه‌های این مجموعه را کسی ساخته است.<ref>منزلگاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.</ref> سازندگان آن، [[سید مهدی بحرالعلوم]]<ref>اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.</ref> محمدصالح بن مصطفی کاسب بغدادی<ref>اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۱۴۱.</ref> (متوفای ۱۲۸۷ق. ۱۸۷۰م)<ref>او از خاندان آل کبه بغدادی است. نام او را محمدصالح بن مصطفی کبه نیز گفته‌اند؛ خان المصلی لوحة تاریخیة فی العهد العثمانی الاخیر، ص۲.</ref> و [[مرتضی انصاری]]<ref>النجف الاشرف، مدینة العلم و العمران، ص۶۲.</ref> معرفی شده‌اند.  

جان پترز، جهانگرد و استاد آمریکایی، خان حماد را در سال ۱۲۰۸ق (۱۸۹۰م) ۵ منزلگاه کوچک در یک منزلگاه بزرگ معرفی کرده است.<ref>حرز الدین، معارف الرجال، ج۳، ص۱۵۲.</ref> لیدی دراور، این کاروانسرا را دارای دیوارهای بلند، خانه‌ها، چند اسطبل، چند دکان و بخش‌هایی مخصوص زائران معرفی کرده است.<ref>فی بلاد الرافدین، ص۸۱ و ۸۳.</ref>

 

حماد، در زبان بادیه‌نشینان به معنی صحرا است؛ خان حماد به این نام شهرت یافته، زیرا در صحرا قرار گرفته است و به جهت این که این خان، وسط راه [[کربلا]] و [[نجف]] واقع شده به آن نص گفته‌اند. نص در لهجه عوام [[عراق]] به معنای نصف است.<ref>النجف الاشرف مدینة العلم و العمران، ص۶۱ و ۶۲.</ref>  

بر پایه آخرین آمار، در سال ۱۴۲۶ق، خان حماد، دارای پنج منزلگاه بوده است. حیاطی به شکل دایره و سقف‌دار در ورودی آن، ایوان‌های قوسی‌شکل و بلند، آثار چاه آب، رواق آجری، اتاقک‌هایی برای مراقبت و [[اذان]]، و [[محراب]] از سازه‌هایی است که در این کاروانسرا دیده شده است.<ref>منزل‌گاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۸ و ۸۹.</ref>

مقاله [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/929/1/69 منزل‌گاه‌های راه کربلا و نجف]، اطلاعاتی دقیق از معماری این کارونسرا ارائه داده است.

| منبع = منزل‌گاه‌های راه کربلا و نجف، حیدر الجد/محمد مهدی رضایی،

| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، سال هشتم، شماره هفتم، تابستان ۱۳۹۰،

[[رده:بناهای تاریخی مذهبی نجف]]

[[رده:کاروانسراهای عراق]]