در حال ویرایش خمس در بستر تاریخ (کتاب)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[اسفند]]|روز=[[۱۷]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Kamran }} | |||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان =خمس در بستر تاریخ | | عنوان =خمس در بستر تاریخ | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
|سایر مشخصات = | |سایر مشخصات = | ||
}} | }} | ||
'''خمس در بستر تاریخ''' از آثار پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت | '''خمس در بستر تاریخ''' از آثار پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت به قلم محمدسعید نجاتی است. نویسنده کوشیده است، تحولات ابلاغ و اجرای حکم خمس را از عصر پیامبر تا دوران حکومت‌های شیعه مورد بررسی قرار دهد. | ||
ایده محوری کتاب را می‌توان به این شرح بیان کرد که علی رغم نزول | ایده محوری کتاب را می‌توان به این شرح بیان کرد که علی رغم نزول آیه خمس که بنابر تفسیر شیعی، شامل حکم خمس بر تمامی درآمدها است، پیامبر(ص) به دلیل برخی موانع و رعایت برخی مصالح از ابلاغ و اجرای کامل حکم خمس خودداری کرد و تنها خمس بر غنائم و برخی موارد محدود دیگر را ابلاغ نمود. در زمان امامان شیعه و با تکامل جامعه شیعی و بعد از زمینه‌سازی لازم توسط امامان، صورت کامل حکم خمس که شامل مازاد همه درآمدهای افراد است ابلاغ و اجرا شد. | ||
در کنار شرح و تبیین این ایده کلی، نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب به بررسی دیدگاه علما و امامان مذاهب | در کنار شرح و تبیین این ایده کلی، نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب به بررسی دیدگاه علما و امامان مذاهب اهل سنت به خمس و نیز عملکرد خلفای اهل سنت و حکومت‌های شیعه در اجرای حکم خمس پرداخته است. | ||
این کتاب در سال 1399 توسط انتشارات مشعر در ۳۹۳ صفحه منتشر شده است. | |||
==فهرست کتاب== | ==فهرست کتاب== | ||
* کلیات | * کلیات | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۲: | ||
}} | }} | ||
=== | === معنای غنتم === | ||
بر اساس نظر اهل سنت و با استناد به واژه «غنتم» در آیه مزبور، خمس در اصل تنها به غنیمت جنگی تعلق می‌گیرد. اما بر اساس دیدگاه شیعه واژه «غنتم» شامل هر درآمد و منفعت مالی می‌شود. <ref>ص49</ref> | بر اساس نظر اهل سنت و با استناد به واژه «غنتم» در آیه مزبور، خمس در اصل تنها به غنیمت جنگی تعلق می‌گیرد. اما بر اساس دیدگاه شیعه واژه «غنتم» شامل هر درآمد و منفعت مالی می‌شود. <ref>ص49</ref> | ||
== خمس در عصر حیات پیامبر(ص) == | == خمس در عصر حیات پیامبر(ص) == | ||
در ادامه فصل دوم کتاب نویسنده به این پرسش پرداخته که خمس در زمان | در ادامه فصل دوم کتاب نویسنده به این پرسش پرداخته که خمس در زمان پیامبر(ص) شامل چه مواردی می‌شد؟ در پاسخ به این پرسش نیز سه پاسخ شناسایی و شرح شده است و دلایل قائلان و نقد و بررسی آنها طرح شده است. | ||
پاسخ اول این است که خمس تنها به غنایم جنگی اختصاص داشته است. | پاسخ اول این است که خمس تنها به غنایم جنگی اختصاص داشته است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۴: | ||
بر اساس پاسخ سوم که نویسنده از آن دفاع می‌کند، با اینکه اصل حکم خمس شامل کلیه منافع مادی از جمله اضافه درآمدها می‌شده است اما پیامبر بنابر مصالح و موانعی تنها بخشی از حکم خمس را ابلاغ و اجرا کردند و بر برخی از درآمدها از جمله غنیمت جنگی و معادن و گنج و ... خمس دریافت کردند. <ref>ص89</ref> | بر اساس پاسخ سوم که نویسنده از آن دفاع می‌کند، با اینکه اصل حکم خمس شامل کلیه منافع مادی از جمله اضافه درآمدها می‌شده است اما پیامبر بنابر مصالح و موانعی تنها بخشی از حکم خمس را ابلاغ و اجرا کردند و بر برخی از درآمدها از جمله غنیمت جنگی و معادن و گنج و ... خمس دریافت کردند. <ref>ص89</ref> | ||
بدین‌ترتیب ابلاغ کامل حکم خمس که شامل همه منافع مادی از جمله اضافه درآمدها می‌شد به عصر امامان موکول شد. نویسنده تاکید می‌کند که ابلاغ وجوب خمس اضافه بر درآمدها در دوره امامان(ع) به معنای تشریع و قانون‌گذاری جدید نیست بلکه این کار تعیین مصداقی دیگر از قانونی کلی است که در زمان رسول الله و به نص قرآن ابلاغ شده بود. | |||
بدین‌ترتیب ابلاغ کامل حکم خمس که شامل همه منافع مادی از جمله | |||
== حکم خمس در زمان امامان == | |||
در عصر امام علی(ع) تا امام باقر(ع) نیز امکان اعلام و پیگیری سهم اهل بیت از خمس درآمدها پیش نیامد. نویسنده با بررسی شرایط دوران هر یک از امامان، تاریخچه‌ای از طرح تدریجی مسئله خمس در روایات امام پنجم تا امام دوازدهم ارائه کرده است. در این دوران ضمن اینکه در روایات امامان شیعه بر لزوم پرداخت خمس تاکید شد، حکم خمس بر مازاد درآمدها هم ابلاغ شد و تشکیلات مالی زیر نظر امامان ایجاد شد. | |||
نویسنده در این فصل تلاش کرده، تاکید بر خمس در روایات امامان و ابلاغ حکم خمس بر مازاد درآمدها را با روند کلی تاریخ تشیع در عصر امامان مطالعه کند. بدین شکل که با تثبیت موضع تشیع از لحاظ اعتقادی، فقهی و جمعیتی، امامان شیعه در روایاتشان زمینه اعلام گسترده منابع خمس را آغاز کردند. در کلام امامان از مظلومیت اهل بیت در سهم غصب شده آنان در خمس و غنائم سخن گفته شد و بر لزوم ایفای این حق تاکید شد، و در نهایت وجوب خمس بر مازاد درآمدها ابلاغ شد. این تحول در شرایطی صورت گرفت که از زمان امام صادق زمینه سازی برای قدرت گیری امامان آغاز شده بود و شبکه وکالت نیز شکل گرفت. | |||
در عصر | |||
منابع و مصارف خمس | |||
در فصل چهارم و پنجم، منابع خمس نزد شیعه و اهل سنت بررسی و مقایسه شده است و روایات امامان<ref>خمس در بستر تاریخ، ص 179-212</ref> دانشمندان شیعه<ref>خمس در بستر تاریخ، ص213-213</ref> و خلفا و ائمه و علمای مذاهب اهل سنت<ref>خمس در بستر تاریخ، ص 218-240 | |||
</ref> طرح شده است. | </ref> طرح شده است. | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۱: | ||
</ref> | </ref> | ||
بررسی روایات، نظر فقهای شیعه و نیز مذاهب اهل سنت درباره مصارف خمس موضوع بحث در فصل پنجم کتاب است. | بررسی روایات، نظر فقهای شیعه و نیز مذاهب اهل سنت درباره مصارف خمس موضوع بحث در فصل پنجم کتاب است. | ||
| خط ۹۶: | خط ۸۶: | ||
</ref> در میان اهل سنت سهم الله و سهم رسول الله پس از وفات آن حضرت ساقط شده است. <ref>خمس در بستر تاریخ، ص 342</ref> | </ref> در میان اهل سنت سهم الله و سهم رسول الله پس از وفات آن حضرت ساقط شده است. <ref>خمس در بستر تاریخ، ص 342</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | |||
[[رده:مقاله‌های | |||