در حال ویرایش ذات عرق

'''ذات عرق''' مکانی است بین [[نجد]] و [[حجاز]] در [[شبه جزیره عربستان|عربستان]]<ref>معجم البلدان، ج4، ص107.</ref> و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری<ref>اخبار مکه، الفاکهی, ج5، ص106؛ پاورقی3.</ref> شمال شرقی [[مکه]]<ref>معالم المکه التاریخیه، ص160.</ref> و بخشی از [[وادی عقیق]] است که کاروان حج عراقی از آن جا میقات می‌بستند.<ref>الاماکن، ص162.</ref>
==موقعیت==
ذات عرق نام مکانی است بین [[نجد]] و [[حجاز]] در [[شبه جزیره عربستان|عربستان]]<ref>معجم البلدان، ج4، ص107.</ref> و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری<ref>اخبار مکه، الفاکهی, ج5، ص106؛ پاورقی3.</ref> شمال شرقی [[مکه]]<ref>معالم المکه التاریخیه، ص160.</ref> است.
ذات عرق بخشی از منطقه [[عقیق]] است. <ref>معجم البلدان، ج4، ص107-108.</ref>
==علت نام‌گزاری==
این مکان پیش از [[اسلام]] به عرق شهره بود و پس از آن ذات عرق نام گرفت. <ref>تاج العروس، ج13، ص325.</ref>
* عرق اصطلاحی برای کوه‌های کوچک است و اطلاق آن بر این منطقه به جهت واقع شدن کوهی کوچک در آن است.<ref>معجم البلدان،ج4، ص107.</ref>.
* برخی از [[منابع فقهی]] علت شهره بودن منطقه به ذات عرق را بهره کم کوه از آب ذکر کرده‌اند.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص167.</ref>.
* برخی نیز آن را نام قریه‌ای که در گذر زمان از بین رفته است ذکر کرده‌اند.<ref>منتهی المطلب، ج10، ص190.</ref>.
==میقات حج==
روایت‌هایی<ref>سنن أبی داود،ج 1، ص391؛ السنن النسائی، ج5، ص125؛ سنن الکبری، البیهقی، ج5، ص27-28.</ref> که از [[پیامبر]]<ref>سنن أبی داود، ج1، ص392؛ سنن الدار قطنی، ج2، ص236؛ السنن الکبری، بیهقی، ج5، ص28.</ref> نقل شده نشان از [[میقات]]<ref>مسند الشافعیّ، ص114؛ السنن الکبری، البیهقی، ج5، ص27-28.</ref> قرارداده شدن ذات عرق برای عراقیان<ref>صحیح مسلم، ج2، ص7؛ سنن ابن ماجة،ج2، ص972 -973؛ مسند أحمد، ج3، ص333.</ref>  به دست پیامبر دارند.<ref>المغنی، این قدامه، ج3، ص206-207.</ref>
ولی برخی<ref>الام، ج2، ص150.</ref>،<ref>ارشاد الساری، ج3، ص102.</ref>،<ref>عمده القاری، ج9، ص145.</ref> معتقدند پیامبر برای عراقی‌ها میقاتی تعیین نکرده چرا که اسلام در بین آنها نفوذ نکرده بود. و در دوره های بعدی با استفاده از قیاس، عنوان میقات اهل عراق تعیین شد. برخی تعیین آن را به دست مردم<ref>فتح العزیز، ج7، ص80.</ref> و گروهی آن را به وسیله [[عمر بن خطاب]] خلیفه دوم می‌دانند.<ref>الام، ج2، ص150.</ref>.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص143.</ref>
[[فقیهان شیعی]] و [[اهل سنت]] بر تعیین عقیق که خود شامل سه منطقه مسلخ، غمره و ذات عرق است به عنوان میقات شرقیان متفق‌اند و [[اهل سنت]] به اجماع محل [[احرام]] بستن را در ذات عرق می‌دانند<ref>نک: المغنی، ابن قدامه، ج3، ص206-207؛ جواهر الکلام، ج18، ص105.</ref>.
==رویدادها==
* توقف پیمان شکنان با [[حضرت علی]] (ع) بعد از تجهیز سپاه در مسیر [[بصره]] در ذات عرق که به «یوم النحیب» مشهور شده است. <ref>بحار الانوار، ج32، ص145.</ref>
* ذات عرق یکی از منزلگاه‌هایی است که [[امام حسین (ع)|امام حسین]] (ع) در سفر به [[کربلا]] در آن توقف کردند. ایشان در آنجا با بشر بن غالب که از عراق به [[مکه]] باز می‌گشت دیدار و از وضع [[کوفه]] جویا شد و وی جمله مشهور: دلهایشان با شما و شمشیرهایشان با [[امویان]] است، را در جواب ایشان گفت. <ref>عوالم العلوم، ص217.</ref>
* در گزارشی دیگر مختار بن ابی عبید ثقفی در سال ۶۵ هجری برای نجات [[محمد حنفیه]] و گروهی از [[بنی هاشم]] از زندان [[عبدالله بن زبیر]] نیروهایی در چند گروه به مکه فرستاد که برخی از این گروه‌ها در ذات عرق به هم ملحق شدند<ref>اتحاف الوری، ج2، ص78.</ref>.
==جستارهای ویژه==
* [[میقات]]
* [[کعبه]]
* [[مکه]]
* [[حج]]
* [[وادی عقیق]]
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس =https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1725729/%D8%B0%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D8%B1%D9%82?q=%D8%B0%D8%A7%D8%AA%20%D8%B9%D8%B1%D9%82&score=25.0&rownumber=1
 | عنوان = ذات عرق
 | نویسنده =
}}

*'''اتحاف الوری بأخبار أم القری'''، عمر بن محمد ابن فهد (م.۸۸۵.ق.)، تحقیق و تقدیم فهیم محمد شلتوت، مکه، جامعة أم القری، ۱۴۰۳ق. 
*'''الاحتجاج علی اهل اللجاج'''، احمد بن علی الطبرسی (م.۵۲۰ق.)، تحقیق سید محمد باقر موسوی خرسان، نجف، دار النعمان، ۱۳۸۶ق. 
*'''اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه'''، محمد بن اسحق الفاکهی (م.۲۷۵ق.)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.
*'''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، محمد بن عبدالله الازرقی (م.۲۴۸ق.)، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
*'''ارشاد الساری'''، احمد بن محمد القسطلانی (م.۹۲۳ق.)، قاهره، مطبعه الکبری الامیریه، ۱۳۲۳ق.
*'''الام'''، محمد بن ادریس الشافعی (م.  ۲۰۴ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق.  
*'''الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه'''، محمد بن موسی الحازمی (م۵۸۴ق.)، تحقیق حمد الجاسر، بی‌جا، بی‌تا، بی‌نا.
*'''الأمکنة و المیاه و الجبال و الآثار'''، نصر بن عبد الرحمن اسکندری (م.   ۵۶۱ ق‏), ریاض, مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه‏, ۱۴۲۵ق.
*'''بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''، محمد باقر المجلسی (م.   ۱۱۱۰ق)، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
*'''تاج العروس من جواهر القاموس'''، مرتضی الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق. 
*'''تذکرة الفقهاء'''، حسن بن یوسف حلی (م.  ۷۲۶ق)، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق. 
*'''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید'''، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵-۴۶۰ق.)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش. 
*'''توضیح المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل'''، سید علی الطباطبائی (م.۱۲۳۱ق.)، قم، موسسة آل البیت، ۱۴۱۸ق.
*'''جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام'''، محمد حسین نجفی الجواهری (م. ۱۲۶۶ق.)، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش. 
*'''الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره'''، یوسف بن احمد البحرانی (م.  ۱۱۸۶ق.)، تحقیق محمد تقی ایروانی و علی آخوندی، قم، النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
*'''الخلاف فی الاحکام'''، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵-۴۶۰ق.)، تحقیق خراسانی و دیگران،  قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق.
*'''سنن ابن ماجه'''، محمد بن زید الربعی ابن ماجه (م.۲۷۵ق.)، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۵ق. 
*'''سنن ابی داود'''، ابوداود سلیمان بن الاشعث (م.۲۷۵ق.)، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۰ق. 
*'''السنن الکبری'''، احمد بن الحسین البیهقی (م.   ۴۵۸ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۶ق.
*'''سنن النسائی'''، احمد بن علی النسائی (م.   ۳۰۳ق.)، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دار الفکر، ۱۳۴۸ق. 
*'''صحیح البخاری'''، محمد بن اسماعیل البخاری (م.۲۵۶ق.)، تحقیق عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق. 
*'''صحیح مسلم'''، مسلم بن حجاج نیشابوری (۲۰۶-۲۶۱ق.)، تصحیح محمد فواد عبدالباقی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۹ق. 
*'''عمدة القاری'''، محمود بن احمد البدرالعینی (م.۸۵۵ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
*'''عوالم العلوم'''، عبدالله البحرانی(م. ۱۱۳۰ق), قم, مدرسه الامام المهدی عجل الله, ۱۴۰۷ق.
*'''فتح العزیز شرح الوجیز'''، عبدالکریم بن محمد الرافعی (م.۶۲۳ق.)، بیروت، دار الفکر. 
*'''الکافی'''، محمد بن یعقوب کلینی (م.۳۲۹ق.)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش. 
*'''المبسوط فی فقه الامامیه'''، محمد بن حسن الطوسی (م.۴۶۰ق.)، تحقیق محمد باقر البهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه، ۱۳۸۷ق.
*'''مختلف الشیعة فی احکام الشریعه'''، حسن بن یوسف حلی (م.  ۷۲۶ق.)، قم، النشر الاسلامی ، ۱۴۱۳ق.
*'''مستند الشیعة فی احکام الشریعه'''، احمد بن محمد مهدی النراقی (م.  ۱۲۴۵ق.)، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۵ق.  
*'''المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق.
*'''معالم مکة التاریخیه'''، عاتق بن غیث البلادی؛ مکه، دار مکه، ۱۴۰۳ق. 
*'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.۶۲۶.ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
*'''معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویه'''، عاتق بن غیث البلادی (م.۱۴۳۱ق.)، مکه، دار مکه، ۱۴۰۲ق. 
*'''المغنی'''، عبدالله بن قدامه (م.۶۲۰ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه.
*'''منتهی المطلب فی تحقیق المذهب'''، حسن بن یوسف حلی (م.  ۷۲۶ق.)، مشهد، انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۱۴ق.
*'''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب'''، ایوب پاشا صبری (م.۱۳۰۷ق.)، القاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق. 
*'''النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی'''، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵-۴۶۰ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق. 
*'''وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه)'''، محمد بن الحسن الحر العاملی (۱۰۳۳-۱۱۰۴ق.)، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
{{پایان}}

[[رده:میقات‌های حج]]